Прим. д-р сци. Климент Матоски: Колку ли само доенчиња судбината ги оттргнала од мајчините дојки

ПИШУВА: Прим. д-р сци. Климент Матоски
педијатар во пензија

 Децата и семејството низ демографските врвулици на Струга и Струшко, триесет години потоа (1)

HYSTORIA EST MAGISTRA VITAE
„Ниту една земја не се воздигнала без да биде претходно прочистена во огнот на страдањето!
„Ако мојот војник не размислува утре да стане генерал, не ми треба во моите единици“

Мудрости се ова вековни, на мојот или на некој друг народ сеедно. Од постанокот на светов, до нашево денес и до сите иднини, сé живо на планетава е во постојана непрекинлива битка за продолжување на видот и подобрување на квалитетот на живеењето. Во таа сеопшта битка без почеток и крај, секоја цивилизација, секое општество, некогаш подзасилено, некогаш посмирено, вклучувале свои најсветли човечки ресурси, умови, знаење од емпиријата и науката, традициите, обичаи, умешност за користење на свои и туѓи искуства, законска регулатива…

Сето тоа со силен стремеж кон подобро. Во таа сеопшта битка, здравствената заштита на децата била првенствена и доминантна грижа на секое општество. Во историјата на општеството, еден работен век на еден „војник“ втурнат во битката за спасување човечки, особено детски животи, е можеби миг, мошне краток период. Но, за животниот пат на тој „војник“, еден работен век исполнет со исконската љубов кон најголемата вредност на човештвото – децата, значи цел живот. Ако тој „војник“ доживее да раскажува дека после сите голготи, после сите Сцили и Харибди, помогнал да биде спасен макар еден детски живот од немилосрдната коса на смртта, тогаш и самиот, како и неговата земја и неговиот народ се прочистиле низ огнот на страдањата.

• ---

  Целта на овој труд е во таа смисла, за тоа како се изодел еден пат, долг колку еден работен век на педијатарот, долг колку годините после кои наидува некоја нова генерација млади луѓе на оваа земја, на оваа наша татковина Македонија, да се раскаже со вистината на бројките.

Струга и Струшко се Македонија во мало

Струга и Струшко се Македонија во мало. Не има сите, не има секакви, живеевме и живееме заедно низ вековите изминати. Живееме со Божја помош, а Тој севишен и семоќен, ја растурил сета своја благодетна убавина, природна и секаква, овде, насекаде околу нас. И среќни се и благословени оние коишто раскажуваат за просветлувањето и пречистувањето низ огнот на страдањето кое го оделе и изоделе низ цел еден работен век. Ако уште притоа помогнале и други да изодат таков пат, тогаш среќата е уште поголема. Чинам пак јас, еден сум од нив, од многуте.

За тоа колку некој поединец, колку општеството чинеле за себе, за најмладите, колку помогнале за себенадраснување и стремење кон височините, ако вистината на бројките се повика напомош, тогаш, некои статистички параметри се од најголемо значење.

Наталитетот, природниот прираст и доенечката смртност се три фактори од приоритет при носењето оценка и проценка за вредностите со кои се закитува народот, земјата, општеството.

А она новороденче што се уште е мошне свежо, длабоко врежан енграм во мојот ум? Ами многуте други како него, што судбината ги оттргнала од мајчините дојки та расплаканите мајки не стигнале прв колач роденденски да им направат? Колку доенчиња покосила немилосрдната коса на смртта?

Три децении порано

Три децении порано. Кои бевме, каде бевме? Кој бев јас, тогаш млад човек кој тукушто ги беше оставил во паметењето студентските маки „танталови“. Бев тоа јас, младиот, новиот доктор. Бев тоа јас, исправен пред едно тукушто родено дете кое едвај дишеше, умираше пред преплашената, разлипана мајка и расфрланите „реквизити“ на бајачката, гатачката, кои укажувале дека Алах, големиот, вели дека детето требало да умре. Да умре, а преживеало едвај дваесетина-триесет дена. Бев тоа јас, пред повеќе од 30 години, таму некаде седумдесеттите години на минатиот век.

Денес прелистувам некакви статистики, сеќавања. А кажуваат тие, големи вистини.

Наталитет – 1972 година. Општина Струга безмалку 29‰, oпштина Битола – 13,3‰, СР Македонија 22,8‰, СФР Југославија 18,2‰. СР Словенија значително помалку, а Европа, пак, уште помалу. За нас велат како за некаде во Африка.

Наталитет – 2000 година. Струга и Струшко 15,2‰, Битола 10,2‰, Република Македонија 13‰. Словенија и Европа не ни се веќе далеку како ѕвездите небесни.

Природен прираст – 1972 година. Општина Струга 21,7‰, oпштина Битола – 5,7‰, СР Македонија 15‰, СФРЈ 9,1‰. И пак некои други низ светот, Европа, на пример, се чудат колку вреден народ сме ние. А сиромашни и мали притоа.

Природен прираст – 2000 година. Струга – 8,4‰, Македонија 6‰. А Битола, што се случува со нашиот град на конзулите? Таа со природен наталитет од (минус) – 0,5‰ доживува депопулација. Каде ни оди Битола? А ние, сите ние, нашава земја, нашиов народ, каде одиме ние? Па ова е некоја Европа, секако, дома кај нас.

А она новороденче што се уште е мошне свежо, длабоко врежан енграм во мојот ум? Ами многуте други како него, што судбината ги оттргнала од мајчините дојки та расплаканите мајки не стигнале прв колач роденденски да им направат? Колку доенчиња покосила немилосрдната коса на смртта?

(Продолжува)