Со доаѓањето на потоплите денови, сè повеќе луѓе поминуваат време на отворено – во паркови, шуми, планини или селски предели, уживајќи во природата, свежиот воздух и активностите на отворено, а токму таму се крие и најголемиот ризик од контакт со крлежи. Како да ја препознаете опасноста, на што посебно да внимавате, како ефикасно да се заштитите од нивниот убод, кои болести ги пренесуваат и кои групи на луѓе се најизложени на ризик?
Редовниот преглед, правилната облека и користењето на одобрени заштитни средства се најефективната заштита за децата во сезоната на крлежи
Кога се најактивни крлежите?
Најголемата активност на крлежите е во пролет и рано лето, особено во април, мај и јуни, но тие може да бидат присутни и во раната есен. Од болестите што ги пренесуваат, најчести се лајмската болест и крлежниот менингоенцефалитис. Кучешкиот крлеж, пак, пренесува рикеции кои предизвикуваат медитеранска пегава треска.
Лајмска болест
Симптомите на лајмска болест се: замор, треска, главоболка, болки во мускулите и зглобовите, зголемени лимфни жлезди и карактеристичен осип на кожата. Болеста се лекува со антибиотици.
Крлежниот менингоенцефалитис е воспалителна болест на централниот нервен систем предизвикана од вирус што го пренесуваат крлежите. Кај повеќето луѓе, инфекцијата предизвикува блага болест придружена со треска, општа слабост, исцрпеност, болки во мускулите и други неспецифични знаци.
Што да направите ако ве убоде крлеж?
Многу е важно крлежот да се отстрани што е можно побрзо, бидејќи ризикот од инфекција расте со времето што го поминува прикачен за кожата. За вадење се препорачува стерилизирана пинцета. Крлежот треба нежно да се фати што поблиску до кожата (за главата), да се извлече со рамномерно движење – без гмечење, нагло влечење или стегање, за да не се испуштат дополнителни течности кои можат да пренесат болест.
Најголемата активност на крлежите е во пролет и рано лето, особено во април, мај и јуни, но тие може да бидат присутни и во раната есен. Од болестите што ги пренесуваат, најчести се лајмската болест и крлежниот менингоенцефалитис. Кучешкиот крлеж, пак, пренесува рикеции кои предизвикуваат медитеранска пегава треска
Не се препорачува премачкување со алкохол, крема, масло, крем, лак за нокти, петролеј или нешто слично, како ни палење со пламен. Ако остане дел од крлежот во кожата или има знаци на инфекција, консултирајте лекар.
Како да се заштитите од крлежи?
Препорачани лични мерки на заштита се:
- Облечете соодветна облека и обувки за престој во природа (долги ракави, панталони со ногавици ставени во чорапи, затворени обувки).
- Избегнувајте облека во темна боја – на неа потешко се забележуваат крлежи, како и материјали како волна и фланел бидејќи на нив крлежите полесно се закачуваат.
- Движете се по обележани патеки.
- Избегнувајте провлекување низ грмушки доколку е тоа можно, лежење директно на земја и не оставајте облека врз грмушки или на земја.
- Користете репеленти на изложените делови од телото и евентуално на облеката – секогаш според упатството на производителот.
- По враќање од природа, веднаш пресоблечете се и темелно прегледајте го целото тело. За тоа обично има доволно време бидејќи крлежот, откако ќе се качи на домаќинот, „шета“ доста долго време (неколку часа) барајќи соодветно место за „гриз“.
- Проверете ја вашата кожа или облека за крлежи за да можете да го отстраните што е можно поскоро, а особено проверете ги деловите од телото со понежна кожа (зад ушите, тилот, препоните, градите, пазувите, папокот, пределот зад колената итн.).
- Кај децата, крлежите често се наоѓаат на главата – бидејќи децата се ниски и си играат во тревата повеќе од возрасните, па затоа полесно можат да ги „фатат“ крлежите со главата или горниот дел од телото.
- Истуширајте се веднаш по враќањето од природата – тоа може да помогне да се отстранат крлежи кои сè уште не се прикачиле.
Деца и крлежи – на што да се внимава?
Кај децата, крлежите често се наоѓаат на главата и горниот дел од телото, бидејќи децата се пониски, полесно влегуваат во контакт со вегетацијата и често седат или играат на земја. Нивната кожа е понежна, па убодот може полесно да помине незабележано. Затоа е важно родителите да преземат дополнителни мерки на претпазливост:
- Заштита со капа или шешир – особено кога детето престојува во висока трева, шума или парк. Тоа помага да се намали шансата крлежот да се прикачи за косата или тилот.
- Облека соодветна за природа – светла облека со долги ракави и ногавици, а панталоните да се ставени во чорапи. Светлата боја овозможува полесно забележување на крлежите.
- Користење на детски репеленти – нанесете ги на изложените делови од телото според упатството на производителот. Најдобро е прво да се консултирате со педијатар, особено кај мали деца, за да се избере соодветен и безбеден препарат.
- Преглед по враќање од природа – веднаш по враќањето, пресоблечете го детето и прегледајте го целото тело: зад ушите, на темето, задниот дел од вратот, под пазувите, во препоните, зад колената, околу папокот и во сите други набори на кожата. За прегледот можете да користите светилка и чешел за коса, а кај малите деца и лупа.
- Туширање веднаш по враќањето – ова помага да се отстранат крлежите кои сè уште не се прикачиле. Воедно е и добра прилика за дополнителен преглед.
- Избегнување на директен контакт со вегетација – поттикнете ги децата да се движат по обележани патеки и да не легнуваат директно на земја или трева. Наместо тоа, користете ќебе или подлога.
- Разговор и едукација – дури и малите деца може да се научат да не земаат животинчиња од земја, да пријават ако нешто им се чини чудно на кожата и да разберат зошто е важен прегледот по игра надвор.
Совет плус: Ако во текот на прегледот забележите прикачен крлеж кај детето, останете смирени и обидете се да го отстраните правилно или побарајте лекарска помош. Никогаш не користете домашни „трикови“ како масло, алкохол или палење – тие можат да го влошат ризикот од инфекција.
Редовниот преглед, правилната облека и користењето на одобрени заштитни средства се најефективната заштита за децата во сезоната на крлежи.
