Не можеме да свртиме глава и да се преправаме дека е поинаку – сè е потешко да се биде дете, и сè е потешко да се биде родител. Една од причините за тоа се случувањата меѓу самите деца. Знаеме дека времињата се сменија и дека денес е потешко за сите вклучени во образованието – и за наставниците, и за стручните служби, и за родителите, а особено за децата.
Токму затоа е многу важно да знаеме како да ги слушаме децата – и уште поважно, да ги чуеме. Некогаш децата директно ќе ни кажат дека нешто им треба, дека нешто ги мачи или дека нешто сакаат. Но некогаш, мораме сами да се потрудиме да разбереме што се крие зад нивните зборови, очи, солзи или насмевка. А кога сето тоа ќе се случува паралелно со пубертет…
Нашата задача е да го слушаме нашето дете, да му дадеме простор да ни каже како се чувствува, и да му обезбедиме сигурност за да знае дека може да ни се обрати кога му е потребна помош.
Во продолжение се наведени 3 типа изјави кои секогаш треба да ги сфатиме сериозно, бидејќи можат да бидат повик за помош.
- Изјави што укажуваат дека детето се чувствува лошо
Ако детето има проблеми во друштвените односи или со сликата за самото себе, може да каже нешта како:
- „Го мразам моето тело.“
- „Јас сум глупав/а.“
- „Се чувствувам осамено.“
- „Не сакам да одам на училиште.“
Ако станува збор за анксиозност или некој друг вид стрес, речениците може да бидат помалку конкретни, на пример:
- „Страв ми е.“
- „Загрижен/а сум.“
Во секојдневниот метеж лесно можеме да ги пропуштиме овие реченици или да ги сфатиме погрешно. Ако детето рече дека е осамено, можеби ќе помислиме дека му е здодевно – но тоа може да бидат сосема различни чувства.
Психотерапевтката Чинве Вилијамс вели дека можеме да одговориме вака: „Звучи како да ти е многу тешко. Дали можеме уште малку да разговараме за тоа?“ Ако имате сопствено искуство, споделете го – можеби ќе му помогне на детето полесно да се отвори.
- Изјави што укажуваат на самоповредување или мрачни мисли
Овие реченици тешко се игнорираат, но може да биде тешко да се контролира нашата прва реакција. На пример, детето може да каже:
- „Сакам да умрам.“
- „Не сакам повеќе да бидам тука.“
- „Немам причина да живеам.“
- „Сакам никогаш да не сум се родил/а.“
- „Сите би биле подобро без мене.“
- „Се прашувам колку луѓе би дошле на мојата погребна церемонија.“
Тинејџерите понекогаш знаат да кажат вакви работи и без вистински повик за помош – дури и со насмевка, што дополнително ја замаглува пораката. Но никогаш не смее да се занемари.
Важно е да се поставуваат прашања како:
- „Што мислиш со тоа?“
- „Што те натера да го кажеш тоа?“
- „Можеш ли да ми кажеш повеќе?“
Психолозите велат дека поставување директни прашања за суицидални мисли не вметнуваат идеи во детската глава – туку се шанса да се отвори простор за помош. Психологинката Елизабет Кејн вели: „Многу е поважно да прашаме, отколку да се плашиме што ќе чуеме.“
- Изјави што укажуваат на тајни или сомнителни врски
Нема потреба да знаете сè за друштвените односи на вашето дете – особено ако е тинејџер, тој/таа ќе сака дел од приватноста. Но, ако спомне нешто чудно или невообичаено за пријател или „пријателка“, поставете отворени, љубопитни прашања.
Ако детето спомнува тајна врска со некој друг, особено со возрасна личност, тоа мора да биде знак за вклучување на алармот и потреба за подлабок разговор.
Слушајте го детето. Не ја потценувајте важноста на тоа што ви го кажува – особено кога се работи за чувствителни теми како овие. Гледајте и како зборува телото – понекогаш она што не е кажано, зборува најмногу.
