ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Со самото раѓање детето има слух, но доколку нема добар слух, тешко ќе може да научи добро и правилно да зборува. Глувите бебиња после раѓањето отпочнуваат со формирање на поедини гласови, но како поминува времето, тие брзо престануваат да гугаат и да брблаат од причини што не можат себе да се слушнат. Нема поткрепување, нема поттикнување за говорна активност.
Уште од најрана фаза детето се учи да ги ослушнува звуковите кои го опкружуваат. Може да слушне некој предмет ако падне во водата, шумолењето на лисјата, брмчењето на автомобил, треперењето на крилјата на птиците и многу други работи. Иако овие работи не ги гледа со очите, сепак може да ги слушне, значи се потпира на сетилото за слух. Сето тоа го прима преку слухот, но го применува преку сопственото искуство, кое е поврзано со умот.
Кога детето го разбира тоа што ќе го слушне, се стекнува со знаење кое најпрво го стекнува во семејството, па како расте, стекнува знаење во градинката, училиштето и понатаму… Тоа е таков процес, кој дава резултат за понатамошната правилна и чиста комуникација, за меѓусебно разбирање и правилно толкување на нештата, за да го разберат што зборува, но и тоа да биде разбрано
Детето не слуша само преку слухот, многу е наивно во тоа да веруваме, напротив детето слуша и со умот. Увото е само спроведувач и собирач на информациите од околината, но разбирањето на тие информации ги прави преку кората на големиот мозок, поточно преку централниот нервен систем. За да се добие правилен говор, еден од битните фактори е детето да слуша, но да слуша со разбирање. Ова слушање со разбирање претставува само една форма од севкупниот процес на слушањето.
Кога разбира тоа што ќе го слушне, се стекнува со знаење кое најпрво го стекнува во семејството, па како расте, стекнува знаење во градинката, училиштето и понатаму… Тоа е таков процес, кој дава резултат за понатамошната правилна и чиста комуникација, за меѓусебно разбирање и правилно толкување на нештата, за да го разберат што зборува, но и тоа да биде разбрано.
Постојат низа примери кои укажуваат на тоа дека децата слушаат, но не слушаат со разбирање, нетрпеливи се, брзи, невнимателни, и не се во можност точно да ја примат информацијата… На пример, ако некој зборува за коса, детето слуша и разбира коза, кое е сосема погрешно разбрано. Или ако некој зборува за брег, детето го толкува и разбира како снег… Ова е површно слушање, кое може да го однесе во сосем погрешен правец, да добие испревртена слика за ситуацијата во која се наоѓа. Може да стекне сосем погрешни слушнати информации, кои се темелат на невнимателното слушање.
Значајна улога има и вокабуларот со кој располага детето – она дете кое има помал фонд на зборови во својот речник, има и помало разбирање затоа што не ги знае зборовите, не му се јасни и затоа не може и да разбере. Тоа слуша, но бидејќи не ги знае зборовите не може да ја осмисли правилно јазичната мисловна целина
Добриот слух со разбирање прави зборовите да дојдат и допрат до мозокот, да се разберат, да се добие јасна слика за тоа што се зборува, да се разбере говорникот…
Добриот слух со разбирање прави реконструкција на значењето, ја поттикнува работата на нервните импулси кои доаѓаат до мозокот како стимул, мозокот се храни всушност повеќе од правилно разбраните информации. Тој стимул понатаму треба да биде претворен или трансформиран во мисла. Се прави трансформација на она што се слушнало, во она што се разбрало…, се темели на сопственото искуство и на личните способности на самото дете.
Па се случуваат и многу примери од секојдневниот живот кога ќе се каже: па не сум те разбрал, јас те слушнав, но не те разбрав, мислите ми одлетаа на сосем други работи, извини, навистина не те разбрав…
За слушање со разбирање потребно е:
- Детето да сака да слуша;
- Да ги слуша мислите. Доколку слуша, полесно ќе ги запамти поединостите, или деловите на мислата;
- Сето тоа треба да го задржи во свеста, само она што е битно тоа се памти, она што не е битно не мора да се запамти;
- Треба да се учи да чека, да ја слушне најпрво мислата за да до крај биде кажана, за ова треба трпение и смиреност за да ја слушне во целост мислата;
- Значајна улога има и вокабуларот со кој располага детето – она дете кое има помал фонд на зборови во својот речник, има и помало разбирање затоа што не ги знае зборовите, не му се јасни и затоа не може и да разбере. Тоа слуша, но бидејќи не ги знае зборовите не може да ја осмисли правилно јазичната мисловна целина.
♦♦♦♦♦
