ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Под говорен негативизам се подразбира форма на едно говорно пореметување во кое детето престанува да зборува, иако претходно знаело да зборува, или се решава доброволно да престане говорно да општи во средината во која се наоѓа. Гледано од логопедски аспект, говорниот негативизам кај децата уште се нарекува и доброволна немост или елективен мутизам.
Ова може да трае само неколку часа, неколку недели, но може да трае и подолго време – една година, две години па и повеќе, се во зависност од тежината на проблемот. Припаѓа во групата на детска говорна невроза. Обично ваквите деца се преосетливи и често раздразливи, исплашени, со ниска самодоверба. Знаат лесно и брзо да пламнат, лабилни се и доста се емотивни. Од овие причини знаат многу силно да ги доживуваат сите настани и случувања околку себе, бурно знаат да изреагираат за некоја ситуација која не им се допаѓа, бунтовни се и со многу работи се незадоволни.
Кај потешките случаеви на говорен негативизам се јавува форма кога престанува да зборува и во училиштето, и со другарите, но и со најблиските во семејството, останува немо во сите околности и воопшто престанува говорно да се обраќа и да возвраќа, на вербалниот контакт нема реакција на никаков вербален и на невербален стимуланс, останува немо во сите сфери на активностите
На пример, доколку некое од децата му се потсмева, го имитира или го навредува, кај ова дете се јавува силна емоција на страв кога треба да му одговори или самото да се одбрани. Се јавува негативен став, и истиот тој став се пренесува на средината. Доживува едно непријателство околу себе, чувство дека сите го отфрлаат и не го почитуваат и смета дека се е поврзано со него. Ваквиот негативен став се карактеризира со губење на желбата да зборува која се јавува на почеток, за да се реши самостојно да престане да зборува како од инает за другите, и самото дете донесува одлука да престане да зборува, или оваа состојба преминува веќе во немост, со сите нејзини обележја. Ако му се постави прашање по вербален пат, тоа само ве гледа и молчи, ве игнорира и делува како да не ве слуша и не сте му воопшто интересни. Наспроти ова, кога ќе се најде во семејството, помеѓу своите браќа и сестри кои го сакаат и го почитуваат овде, детето зборува, се смее, се радува…
Кај потешките случаи на говорен негативизам се јавува форма кога престанува да зборува и во училиштето, и со другарите, но и со најблиските во семејството, останува немо во сите околности и воопшто престанува говорно да се обраќа и да возвраќа, на вербалниот контакт нема реакција на никаков вербален и на невербален стимуланс, останува немо во сите сфери на активностите. Ова е т.н. тешка форма или тежок степен, и се јавува кај премногу специфичните деца кои покажуваат изразени невропатски симптоми.
Говорниот негативизам може да трае само неколку часа, неколку недели, но може да трае и подолго време – една година, две години па и повеќе, се во зависност од тежината на проблемот. Припаѓа во групата на детска говорна невроза. Обично ваквите деца се преосетливи и често раздразливи, исплашени, со ниска самодоверба. Знаат лесно и брзо да пламнат, лабилни се и доста емотивни
Говорниот негативизам може да биде поврзан и со негативизам во самото однесување. Така почнува да одбива да извршува какви било задолженија или налози, кои му ги даваат повозрасните. Оваа форма е т.н. пасивен негативизам во однесувањето. Постои и активен негативизам во однесувањето во кое детето работи буквално се спротивно од она што ќе му наложат возрасните. На пример, ако му кажат појди отвори ја вратата, тоа оди и ја затвора вратата, или ако треба да седне на столот, тоа упорно стои и сл.
ЛОГОПЕДСКИ СТРУЧНИ СОВЕТИ
Треба да внимаваме како се однесуваме со нашите деца, особено во рана претшколска и рана школска возраст, се мисли на тоа да се внимава да не им се повреди достоинството. Да не се применува казна и претерана строга дисциплина од страна на родителите, но треба да се внимава и да се прати како меѓу себе децата комуницираат, да пратиме кои теми на разговор ги водат, да не се дозволи исмејување на друго дете, отфрлање на истото… Не смееме да дозволиме кај децата да се појават психички трауми од најрана возраст. Наспроти ова, треба да се прифати секое дете, да биде вклучено адекватно во група со повеќе деца, и тоа сака да игра, како и сите други… Во семејството да му се обезбеди топла и мирна семејна атмосфера, со правилен режим во начинот на живеење, за да може тоа дете понатаму да изгради здрави работни навики и здраво однесување.
♦♦♦♦♦
