ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Еден од најголемите стравови на секоја трудница е прееклампсија, состојба која се јавува единствено во бременоста, најчесто во втората половина, после 20 гестациска недела
Денеска, на Светскиот ден на прееклампсија – 22 Мај, потсетуваме на сите ризици кои оваа состојба ги носи со себе, а кои може да бидат сериозни по здравјето на трудницата и новороденото. „Кај најтешката форма на прееклампсија – HELLP синдромот симптомите се развиваат многу бргу за неколку денови, со зголемување на крвниот притисок, протеинурија, болка под ребрата, хемолиза со анемија и тромбоцитопенија, покачување на хепаталните ензими и деградациони продукти во крвта и оштетување на црниот дроб, бубрезите, хемостазата на крвта и ги афектира сите органски системи. Клиничката слика може да биде многу драматична и брза, понекогаш влошувајќи се од час во час“, објаснува д-р Јорданчо Иванов, специјалист гинеколог-акушер. Кој има зголемен ризик за прееклампсија, кои се главните знаци, симптоми, каков е третманот на трудницата откако ќе се детектира и дали постои начин за нејзино превенирање? – открива д-р Иванов подолу во интервјуто.
Прееклампсија е состојба од која стравуваат сите трудници. Што всушност претставува и кои се ризик факторите кои придонесуваат за нејзина појава?
Д-р Иванов: Прееклампсијата е патолошка состојба која се јавува во бременоста, и е пропратена со зголемен крвен притисок, појава на отоци кај трудницата и со протеинурија (излачување и губење на протеини преку урината кај трудницата). Тоа е многу сериозна состојба, која доколку не се примети и лекува навреме, може да донесе до многу сериозни последици по трудницата и по новороденото. Се јавува кај 4-5% од трудниците и најчесто се појавува во втората половина на бременоста, после 20 гестациска недела. Кај повеќето трудници може да има блага форма, но кај некои тешки облици на оваа состојба може да биде афектиран и централниот нервен систем и да се јават и екламптични напади пропратени со губење на свеста и грчеви на телото (слични на епилептичните напади). Најтешка форма на прееклампсија е HELLP синдромот, кој се развива нагло и многу брзо, и за неколку дена може да доведе до многу тешки последици по здравјето на трудницата и плодот, а смртноста при оваа состојба е доста голема.
Симптомите на прееклампсијата се покачување на крвниот притисок, кој трудницата доколку не го мери може и да не го примети, лачење на протеини во урината и како резултат на тоа поголема задршка на вода во телото и појава на отоци кај трудницата, околу скочните, рачните зглобови, потколеницата и по цело тело. Може да се јават и главоболки, пореметувања во видот и симптоми на повраќање
Причините за појава на прееклампсијата во бременоста се уште не се доволно истражени, но се претпоставува дека е резултат на смален проток на крв во постелката и како резултат на тоа ослободување на некои протеини во крвотокот на мајката, кои понатаму предизвикуваат зголемување на крвниот притисок и лачење на протеини во урината. Влијание во нејзиното настанување секако имаат и генетските причини, стилот на живот и исхраната, имунитетот на трудницата, возраста на трудницата и некои хронични заболувања пред бременоста.
Зголемен ризик за прееклампсија имаат трудниците:
-
кои имаат преегзистенцијална хипертензија (зголемен крвен притисок пред бременоста),
-
шеќерна болест,
-
заболувања на бубрезите и проблеми со коагулација на крвта,
-
обезни трудници и
-
повозрасни трудници, посебно после 40-та година.
Прееклампсиите доколку не се третираат соодветно во бременоста, доведуваат до компликации по здравјето на трудницата, предвремени породувања со незрели новородени и го комплицираат целиот тек на бременоста и породувањето.
Кои се главните знаци, симптоми и колку оваа состојба може да биде опасна по здравјето на мајката и бебето? Кои се можните последици?
Д-р Иванов: Симптомите на прееклампсијата се покачување на крвниот притисок, кој трудницата доколку не го мери може и да не го примети, лачење на протеини во урината и како резултат на тоа поголема задршка на вода во телото и појава на отоци кај трудницата, околу скочните, рачните зглобови, потколеницата и по цело тело. Може да се јават и главоболки, пореметувања во видот и симптоми на повраќање. Трудницата станува помалку подвижна, нема сила да се движи, помалку ги осеќа движењата на плодот. Често пати се јавува заостанување во растот на плодот. Симптомите доколку не се лекуваат доведуваат до пореметувања на бубрежната функција, црниот дроб, централниот нервен систем и останатите органски системи.
Причините за појава на прееклампсијата во бременоста се уште не се доволно истражени, но се претпоставува дека е резултат на смален проток на крв во постелката и како резултат на тоа ослободување на некои протеини во крвотокот на мајката, кои понатаму предизвикуваат зголемување на крвниот притисок и лачење на протеини во урината. Влијание во нејзиното настанување секако имаат и генетските причини, стилот на живот и исхраната, имунитетот на трудницата, возраста на трудницата и некои хронични заболувања пред бременоста
Сите овие симптоми се аларм дека трудницата треба да се јави кај својот гинеколог. Кај најтешката форма на прееклампсија HELLP синдромот симптомите се развиваат многу бргу, за неколку денови, со зголемување на крвниот притисок, протеинурија, болка под ребрата, хемолиза со анемија и тромбоцитопенија, покачување на хепаталните ензими и деградациони продукти во крвта и оштетување на црниот дроб, бубрезите, хемостазата на крвта и ги афектира сите органски системи. Клиничката слика може да биде многу драматична и брза, понекогаш влошувајќи се од час во час. Тоа е итна состојба во која бременоста мора да заврши со породување во најбрз рок, бидејќи дава голема смртност кај новородените и животозагрозувачки компликации по трудницата. Доколку клиничката слика е напредната може да се јават и екламптични напади кои се животозагрозувачки по трудницата, понекогаш се повторувачки – сериски и мора да се прекине бременоста во интерес на мајката и на плодот. Често пати бременоста завршува предвремено, со незрелост на плодот и во најлоши случаи со смртен исход.
Каков е третманот на трудницата откако ќе се детектира прееклампсија? Дали единствениот начин да се излекува е предвремено породување?
Д-р Иванов: Трудниците со прееклампсија, посебно со сериозните форми на ова заболување треба да се хоспитализираат и болнички да се лекуваат. Полесните форми на болеста може да се лекуваат и амбулантски со соодветна терапија, редовно следење на крвниот притисок и лабораториски анализи. Целта на лекувањето и терапијата која се дава е да се продолжи бременоста најмногу што може, за да новороденото биде родено позрело и во поголема гестациска недела. Поблагите форми на прееклампсија со соодветен третман, може да завршат со породување во термин, додека посериозните форми најчесто завршуваат со предвремено породување, во помала гестациска недела. За таа цел се даваат лекови за намалување на крвниот притисок, намален внес на сол во организмот и на масна храна, протеинска исхрана и доколку е потребно и супституција со протеини (албумини). Може да се даваат и седативи, а доколку постои опасност од екламптичен напад се дава и магнезиум сулфат како терапија, во болнички услови. Кај најтешката форма на прееклампсија HELLP синдромот, покрај горенаведените лекови се налага потреба и за давање на крв, крвни деривати (поради хемолизата, тромбоцитопенија и нарушување на коагулацијата), кортикостероиди и се налага потреба за итно завршување на бременоста со породување.
Може ли да се делува превентивно? Како да се намали ризикот од појава на прееклампсија во бременоста?
Д-р Иванов: Прееклампсијата треба да се превенира со редовни пренатални прегледи и пратење на состојбата на трудницата и плодот. Потребни се редовни лабораториски иследувања, мерење на крвниот притисок, соодветен хигиено-диететски режим во текот на бременоста, внимателно следење на телесната тежина на трудницата и умерена физичка активност. Посебно внимание треба да обратат трудниците кои имале прееклампсија во фамилијата, во претходната бременост, повозрасните трудници и трудници со претходни хронични болести и покачен крвен притисок пред бременоста. Редовните гинеколошки прегледи и совети во бременоста од вашиот гинеколог, секогаш се од корист за превенција на оваа и други компликации кои може да се јават во текот на бременоста и породувањето.
