Последниот извештај на Светската здравствена организација (СЗО) открива дека бројот на деца со прекумерна тежина и дебелина во Европа продолжува да расте, што претставува сериозен здравствен предизвик. Особено загрижувачка е состојбата во Јужна Европа, каде што стапките на прекумерна тежина се меѓу највисоките на континентот, а ниту Македонија не е имуна на овој проблем. Сѐ повеќе деца се соочуваат со зголемен ризик од здравствени проблеми поврзани со прекумерната телесна маса, што бара навремени и ефективни мерки од страна на здравствените институции, семејствата и заедницата во целина.
Според извештајот на СЗО, истражувањето опфатило околу 470.000 деца на возраст од шест до девет години, а резултатите покажуваат дека дебелината кај децата е главен здравствен проблем во Европа, поврзан со сериозни, потенцијално опасни последици по здравјето.
Извештајот открива дека исхраната на децата низ Европа е многу лоша. Само една третина од децата секојдневно јадат зеленчук. Од друга страна, 41 % од децата јадат слатки, 29 % пијат газирани пијалаци, а 16 % консумираат солени грицки повеќе од трипати неделно
Особено загрижува податокот дека четвртина од децата имаат прекумерна тежина, а секоe десетто дете се смета за дебело. СЗО предупредува дека дебелината во детството го зголемува ризикот од рак, срцеви заболувања, мозочен удар, дијабетес и други хронични состојби во зрелата возраст.
Дополнително, загрижува што момчињата имаат поголема веројатност од прекумерна тежина во однос на девојчињата, а родителите често ја потценуваат прекумерната тежина на своите деца. Така, 66 % од децата со прекумерна тежина имале родители кои мислеле дека нивното дете има нормална тежина или дека дури е слабо.
Само една третина од децата секојдневно јадат зеленчук
Извештајот открива дека исхраната на децата низ Европа е многу лоша. Само една третина од децата секојдневно јадат зеленчук. Од друга страна, 41 % од децата јадат слатки, 29 % пијат газирани пијалаци, а 16 % консумираат солени грицки повеќе од трипати неделно. Големо влијание имаат и родителите — децата на пообразовани родители генерално се хранат поздраво.
Прекумерната тежина и дебелината кај децата и понатаму остануваат алармантно високи
Иако родителите тврдат дека нивните деца се активни најмалку еден час дневно и спијат најмалку девет часа ноќе, извештајот покажува загрижувачки факти. Имено, дури 42 % од децата поминуваат најмалку два часа дневно пред екраните во текот на неделата, а 78 % за време на викендот. И тука момчињата предничат пред девојчињата.
„Податоците укажуваат дека, иако во некои земји преваленцата на дебелина можеби се стабилизира, прекумерната тежина и дебелината кај децата и понатаму остануваат алармантно високи и продолжуваат да го загрозуваат здравјето на сегашните и идните генерации“, изјави д-р Кремлин Викрамасинг, регионален советник за исхрана, физичка активност и дебелина при СЗО за Европа.
Светската здравствена организација (СЗО) предлага воведување даноци на пијалаци и храна богата со шеќер, сол и трансмасти
Затоа, СЗО предлага воведување даноци на засладени пијалаци и храна богата со шеќер, сол и трансмасти, ограничување на рекламирањето на нездрава храна и пијалаци (особено насочено кон деца) и спроведување политики што ќе ја поттикнуваат физичката активност.
Дебелината води кон други здравствени проблеми
Дебелината во детството е сериозна здравствена состојба која подразбира вишок телесни масти во раниот период од животот. Оваа прекумерна тежина често ги поставува децата на пат кон други здравствени проблеми, како што се дијабетесот и високиот крвен притисок. Детската дебелина, исто така, може да доведе до ниска самодоверба и депресија.
Симптомите на детската дебелина не се едноставни и не можат секогаш да се утврдат само според изгледот на детето. На оваа состојба влијаат различни фактори. Некои можат да се променат, како навиките во исхраната и физичката активност, но други, како генетските и хормоналните фактори, не можат.
Може да помогнете во контролирањето или спречувањето на детската дебелина ако целото семејство редовно јаде избалансирани оброци и здрави ужинки. Корисно е и сите да водат активен начин на живот. Ваквите чекори го штитат здравјето на вашето дете – сега и во иднина.
Симптоми
Симптомите на детската дебелина не се секогаш јасни. Не секое дете што има неколку килограми повеќе е навистина со прекумерна тежина. Некои деца имаат поголема телесна рамка од просекот, а нормално е во одредени развојни фази да имаат различни количини на телесни масти. Затоа, според изгледот на детето, често не може да се утврди дали тежината е проблем.
Постојат мерки што им помагаат на здравствените работници да проценат дали детето е со прекумерна тежина или дебело. Најчесто се користи индексот на телесна маса (БМИ) – вредност добиена според висината и тежината на детето, која се споредува со вредностите кај деца од ист пол и иста возраст на табели за раст.
Разговарајте со лекарот на вашето дете за тоа како неговиот БМИ се вклопува со другите показатели за здравјето, како што се обрасците на раст, навиките во исхраната и активноста, нивото на стрес, спиењето и семејната историја.
Кои се причините за дебелина?
Детската дебелина е сложена состојба која настанува под влијание на повеќе фактори. Меѓу нив се:
- Генетски и хормонални фактори.
- Пристап до храна (на пример, лесна достапност на нездрава, високоенергетска храна).
- Стрес.
- Недоволно спиење.
- Социјални и економски фактори.
- Навики во исхраната и физичката активност.
Кога да се побара лекарска помош
Доколку сте загрижени дека вашето дете добива премногу тежина, разговарајте со неговиот лекар. Побарајте лекарски преглед веднаш ако вашето дете има некои од следниве симптоми:
- Главоболки што не поминуваат подолго време.
- Висок крвен притисок.
- Прекумерна жед и често мокрење.
- Прекини во дишењето за време на спиењето.
- Слаб раст во споредба со други деца од ист пол и возраст.
Децата со дебелина често се мета на потсмев или малтретирање од страна на врсниците. Како последица, можат да ја изгубат самодовербата и да се соочат со депресија, анксиозност или нарушувања во исхраната
КОМПЛИКАЦИИ
Детската дебелина често предизвикува различни здравствени проблеми и состојби познати како компликации, кои можат да влијаат на физичкото, социјалното и менталното здравје на детето.
- Дијабетес тип 2
Ова е хронична состојба што го нарушува начинот на кој телото ја користи глукозата (шеќерот). Дебелината и неактивниот начин на живот го зголемуваат ризикот од развој на дијабетес тип 2.
- Висок холестерол и висок крвен притисок
Нездравата исхрана може да предизвика една или двете состојби. Високиот холестерол и притисок придонесуваат за натрупување на наслаги во артериите, што доведува до нивно стеснување и стврднување. Со текот на времето, тоа може да предизвика срцев или мозочен удар.
- Болки во зглобовите
Прекумерната тежина создава дополнителен притисок врз колковите и колената. Детската дебелина може да предизвика болки и повреди во колковите, колената и грбот.
- Проблеми со дишењето
Астмата е почеста кај деца со прекумерна тежина. Тие, исто така, имаат поголем ризик да развијат опструктивна апнеа при спиење – сериозна состојба при која дишењето се прекинува и повторно започнува повеќепати во текот на сонот.
- Метаболичка болест на црниот дроб поврзана со маснотии (MASLD)
Оваа состојба доведува до натрупување на масни наслаги во црниот дроб. Обично не предизвикува симптоми, но може да доведе до оштетување и создавање лузни на црниот дроб. Порано била позната како безалкохолна масна болест на црниот дроб.
Може ли дебелината да се превенира?
Постојат многу фактори кои придонесуваат за појава на прекумерна тежина и дебелина кај децата. Не можат сите да се спречат, но има работи што можете да ги направите за да му помогнете на вашето семејство да одржува здрава телесна тежина.
- Хранете се здраво: Размислете колку висококалорична, а сиромашна со хранливи материи храна и засладени пијалаци (вклучувајќи сокови, газирани пијалаци и ароматизирано млеко) купувате. Разгледајте и колку често нарачувате брза храна.
- Бидете физички активни: Само 1 од 4 деца на возраст од 5 до 12 години е доволно физички активно секоја недела. Поттикнувајте игра, движење и активности на отворено.
- Ограничете го времето пред екран: Многу деца поминуваат повеќе од препорачаните 2 часа дневно пред екрани – телевизори, компјутери, смартфони и таблети. Обидете се да го намалите ова време и да го замените со активности што вклучуваат движење.
