Децата кои покажуваат сочувство, одговорност и емоционална стабилност не стануваат такви случајно. Зад нивното однесување обично стојат родители кои постојано ги учеле важни животни лекции – преку секојдневни ситуации, сопствен пример и многу трпение.
Експертите за развој на децата истакнуваат дека постојат четири фундаментални вештини што грижливите родители им ги пренесуваат на своите деца, кои значително влијаат на нивниот емоционален, социјален и психолошки развој.
- Емпатијата се учи преку пример
Емпатијата е способност за препознавање и разбирање на чувствата на другите и се развива уште од многу рана возраст. Психологот Керолин Зан-Вакслер, позната по нејзините истражувања за емпатијата кај децата, покажале дека децата на возраст од една година можат да покажат знаци на емпатија, но само ако возрасните постојано ги учат на тоа. Клучно е родителите да ги именуваат чувствата, да покажат грижа за другите и да одговорат со емпатија.
На пример, кога родителот ќе каже: „Гледам дека си тажен затоа што твојот брат/сестра ти ја зеде играчката“, детето учи да ја поврзе ситуацијата со емоцијата. Покрај вербалната комуникација, важни се и тонот на гласот, контактот со телото и невербалните знаци што му покажуваат на детето дека неговите/нејзините чувства се важни.
Емпатичните деца не стануваат такви затоа што некој тоа еднаш им го кажува, туку затоа што секојдневно учат дека чувствата, и нивните и оние на другите, се достојни за внимание.
- Одговорност преку мали задачи и доверба
Одговорно дете не е она што слепо ги следи наредбите, туку она што ги разбира последиците од своите постапки и презема одговорност за своите избори. Експертите кои се залагаат за таканаречената позитивна дисциплина ја нагласуваат важноста на давањето избор и довербата во способностите на децата.
Родителите кои им доверуваат на своите деца едноставни задачи, како што се поставување на масата, средување играчки или грижа за домашно милениче, ги учат дека и тие се важен дел од семејството. Поважно е што ако детето направи грешка, грижливите родители не реагираат со лутина, туку ја користат како можност за учење.
Овој пристап развива чувство на внатрешна мотивација и самодоверба бидејќи детето чувствува дека му се верува и дека неговите напори имаат смисла.
- Отпорноста се гради со дозволување да прават грешки
Отпорноста е способност на детето да се справи со разочарувања, неуспеси и животни предизвици без да биде емоционално скршено. Психологот д-р Ан Мастен ја нарекува оваа способност „обично чудо“ бидејќи не е исклучителна особина, туку вештина што може да се развие кај секое дете.
Родителите кои сакаат нивните деца да пораснат во стабилни и отпорни луѓе не ги штитат од секој неуспех, туку ги поддржуваат низ него. Наместо да го решаваат проблемот за детето, тие го поддржуваат да се обиде само. Кога детето ќе види дека родителот не го осудува ако не успее, туку го охрабрува да се обиде повторно, тоа учи како да се справи со предизвиците без страв.
Отпорноста не се гради со изјави како „Не знаеш како да го направиш тоа, остави ми го мене“, туку преку пораки како: „Можеби нема да успееш веднаш, но обиди се повторно. Јас сум тука.“
- Отворената комуникација создава емоционална сигурност
Децата кои се чувствуваат слободни да ги изразат своите мисли, чувства и грижи без страв од осуда или омаловажување развиваат здрава емоционална свест и комуникациски вештини кои ќе им служат во текот на целиот живот. Експертите за емоционален развој ја нагласуваат важноста родителите да создадат простор за разговор, внимателно да слушаат и да не го прекинуваат кога нивното дете зборува.
Вечерните разговори, заедничкото време без технологија и прашања како „Како се чувствуваше денес?“ градат врска и доверба. Децата учат дека нивните искуства се валидни, дека нивните чувства се легитимни и дека можат да побараат поддршка кога им е потребна.
Родителите кои градат ваков вид врска често одгледуваат деца кои не се плашат да ги изразат своите мислења, да поставуваат граници и да развиваат здрави односи со другите.
