ПИШУВА:
Д-р Даница Поповска
специјалист по ортопедија
♦♦♦♦♦♦♦
Болеста на Север (Мorbus Sever – калканеален апофизитис) е една од најчестите причини за болки во петата кај дете во раст или адолесцент. Таа претставува воспаление на зоната на раст на калканеусот (петната коска).
Оваа болест ја предизвикува повторувачко оптоварување на петата и најчесто настанува во периодите на нагол раст, кога коските, мускулите, тетивите и другите структури брзо се менуваат. Децата и адолесцентите кои учествуваат во спортски активности, особено спортови кои вклучуваат трчање и скокање, имаат поголем ризик за развој на оваа состојба. Но, болеста на Север може да се појави и кај помалку активни деца.
Коските кај децата имаат посебна зона, наречена зона на раст, каде што коската расте. Зоната на раст е ‘рскавичен дел од коската, кој е лоциран во близина на краевите на коските. Кога детето ќе порасне и ќе заврши со растот, зоните на раст се затвораат и потполно се заменуваат со коска. Сѐ дури ова не се случи, зоните на раст се послаби од околните тетиви и лигаменти и се подложни на траума.
Болката обично е провоцирана од трчање, скокање и други спортски активности. Понекогаш, симптомите се појавуваат и на двете пети, иако едната страна може да боли повеќе од другата. Симптомите вклучуваат: болка во петата, болна осетливост на притисок од долната, бочните и задната страна на петата и лесен оток на петата
Болеста на Север го зафаќа делот на зоната на раст на задната страна на петната коска, која служи како место за припој на Ахиловата тетива – голема сврзна лента која ги спојува мускулите на задната страна на потколеницата за петната коска. Повторувачкиот стрес од трчање, скокање и други активности со оптоварување може да предизвика болка и воспаление во оваа зона на раст на петата. Додатниот стрес од влечењето од Ахиловата тетива на местото на нејзиниот припој за коската може дополнително да ја иритира оваа зона.
Симптоми
Болката обично е провоцирана од трчање, скокање и други спортски активности. Понекогаш, симптомите се појавуваат и на двете пети, иако едната страна може да боли повеќе од другата. Симптомите вклучуваат: болка во петата, болна осетливост на притисок од долната, бочните и задната страна на петата и лесен оток на петата.
Болеста на Север може да се повторува. Ова обично се случува кога детето, на кое состојбата му се смирила, повторно ќе почне да спортува. Во спречувањето на рецидивот може до некаде да помогне избор на добри чевли со соодветна поддршка за стапалото и петата
Преглед
При прегледот на детето, лекарот обично прашува за местото, времетраењето на болката, делот од денот кога се појавува и активностите кои ја провоцираат, како и за општата здравствена состојба на детето. Во тек на прегледот лекарот ја прегледува петата, ја притиска со прсти за да провери дали има болна осетливост и ги движи зглобовите на стапалото и скочниот зглоб на детето. Тој може да побара и детето да оди, да се подигне на прсти и пети, за да провери дали тогаш се појавува болка или накривнување.
Најчесто не се потребни никакви дополнителни испитувања. Понекогаш лекарот може да ве упати да направите рентгенска снимка на петите или лабораториски испитувања, доколку горенаведените симптоми се придружени и со други симптоми или, пак, се јавуваат во невообичаен дел од денот, како при одмор и спиење.
Лекување
Целта на лекувањето на болеста на Север е да се намали болката и отокот. Ова обично се постигнува со намалување на физичката на активност (ограничување на спортските активности) додека болката не се намали до степен да не му смета на детето при спортување и непосредно потоа. Понекогаш, прекинот на спортувањето може да трае и неколку месеци, по што треба детето постепено да се врати на спортување, со почетни вежби за јакнење и кондиција. Но, ако детето нема изразена болка и не накривнува, безбедно е да спортува.
Понекогаш може да се препорачаат и додатни мерки, како на пример:
-
-
- влошки за пета, кои можат да помогнат во апсорбирањето на ударите при трчање и скокање и да го намалат стресот кој го трпат петата и скочниот зглоб;
- влошки за подигнување на пета или чевли со лесно подигната пета, кои помагаат во намалувањето на притисокот на зоната на раст;
- вежби за истегнување на Ахиловата тетива – можат да го намалат стресот кој го трпи петната коска, помагаат во намалување на болката и во спречување на повторување на болеста;
- нестероидни антиинфламаторни лекови – на пример, ибупрофен – помагаат во намалување на болката и отокот.
-
Целта на лекувањето на болеста на Север е да се намали болката и отокот. Ова обично се постигнува со намалување на физичката на активност (ограничување на спортските активности) додека болката не се намали до степен да не му смета на детето при спортување и непосредно потоа
Во исклучително ретки случаи, кога болката е многу силна, не се смирува и пречи и при нормално одење, се поставува имобилизација – гипсена чизма или ортоза – чизма за одење, која се носи додека состојбата не се смири.
Исход
Болеста на Север може да се повторува. Ова обично се случува кога детето, на кое состојбата му се смирила, повторно ќе почне да спортува. Во спречувањето на рецидивот може до некаде да помогне избор на добри чевли со соодветна поддршка за стапалото и петата.
Кога детето ќе заврши со раст и зоната на раст ќе се затвори и ќе се претвори во коска, болеста на Север повеќе не се повторува.
◊◊◊◊◊◊◊
ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, Д-Р ДАНИЦА ПОПОВСКА:
-
- Оставете го детето БОСОНОГО пред да прооди, во домот и секогаш кога има услови – тоа помага во правилниот развој на стапалото, рамнотежата и координацијата
- Не се спуштајте по детска лизгалка држејќи го детето во скут
- Трпнење или намалена осетливост во рацете или нозете можат да укажат на претежок ранец
- Коските на децата зараснуваат побрзо во однос на возрасните
- Повредата на зоната на раст на коските кај децата се манифестира со силна болка која не поминува
- Кога вашето бебе ја држи главата наведната на едната страна
- Кога одењето на прсти треба да нè загрижи?
- Кифоза (подгрбавеност) во детската возраст – дијагноза, видови и третман
- И инфекција на дишните патишта може да предизвика накривнување (куцање) кај децата
