Носете ги децата надвор! Не плашете се од ниските температури, затоа што еден од најпознатите механизми за активирање на имунолошкиот систем е да го изнесете детето надвор, е ставот на д-р сци. Александар Сајковски, педијатар. Со него во целост се согласува и колегата од Србија, проф. д-р Бранимир Несторовиќ, педијатар-пулмолог, кој вели дека престојот надвор не го зголемува ризикот од инфекции. Напротив.
„Зошто треба децата да се изнесуваат надвор и кога е ладно? Прво, детето има 6-7 пати поголем метаболизам од нас возрасните, тој продуцира енергија, троши 120 калории по 1 кг телесна тежина и во тоа метаболирање детето троши енергија и ослободува топлина, а во тоа ослободување на топлина мора да се лади површината на кожата. Второ, кога ќе го изнесете детето надвор, има неколку механизми по коишто делува ладното. Најпрво се стегаат малку крвните садови на периферијата, се појачува циркулацијата на крвта и се ослободуваат некои хормони како норадреналин и адреналин, коишто ги стегаат крвните садови на периферијата, меѓутоа ги шират крвните садови внатре во телото на ниво на срце, мозок, црн дроб итн. Кога тие хормони ќе се ослободат детето влегува во условно кажано полустрес состојба односно тогаш се активира имунолошкиот систем. Еден од најпознатите механизми за активирање на имунолошкиот систем е да го изнесете детето надвор“, вели д-р сци. Александар Сајковски, кој ја разрешува дилемата на многу родители околу прашањето дали треба или не треба да ги изнесуваат најмалите надвор кога температурите се ниски.
За разлика од балканските простори, интересен е фактот дека децата во скандинавските земји не само што често престојуваат надвор во зимскиот период, туку и спијат на отворено. „Дури и бебиња од 10 дена се изнесуваат надвор минимум по еден час, а истовремено, тоа се и земји каде што има најмала потрошувачка на антибиотици и се најздрави“, заклучува д-р сци. Сајковски.
„Апсолутно е неопходно децата да се носат надвор: детето ќе спие подобро после тоа, подобро ќе се храни, ќе има подобар имунитет… Моја топла препорака до родителите е децата да не спијат во соба која е специјално затоплувана, нема потреба да се подига температурата во собите“.
Трговските центри се потенцијален ризик за ширење на инфекции
Многу родители ја прават истата грешка: наместо да ги прошетаат децата на отворено, во парк, на планина, секаде каде што има чист воздух, тие ги носат во трговските центри, кои претставуваат потенцијален ризик за ширење на инфекции. „Ризикот од ширење на инфекции во затворени простории е секогаш поголем затоа што вие имате една голема група на луѓе коишто се наоѓаат во затворен простор и доста од нив може да имаат некакви инфекции, кои лесно се трансферираат. За разлика од овие затворени простори кога ќе излезете надвор не може да има таква концентрација на микроорганизми. Детето ќе го изнесете надвор, ќе го прошетате, тоа не може да настине. За да направи инфекција треба да биде во контакт со микроорганизам, а не со ладната температура“, вели д-р сци. Сајковски.
Забрана за излагање надвор само кога температурата ќе падне под -23
Која е границата на температурата кога станува збор за изнесување на децата надвор во зимски услови? На што треба да внимаваат родителите, кога не смеат да ги изнесуваат најмалите и како треба да ги облечат?
„Забрана за излагање надвор има тогаш кога температурата ќе падне под -23. До -23 степени може слободно да се шета по еден час. Впрочем и самото облекување треба да биде соодветно на температурата надвор. Се разбира дека не може детето да биде исто облечено на +5 и -10 степени. Несомнено е дека детето ќе спие многу подобро, ќе биде помирно дури и исхраната ќе му биде подобра ако го прошетате на пониските температури надвор. Најдобро е шетањето надвор да биде во период од денот, на пример, околу 11, 12, 13 часот, не мора да биде во 21 или 22 часот“.
Д-Р СЦИ. САЈКОВСКИ: „Ризикот од ширење на инфекции во затворени простории е секогаш поголем затоа што вие имате една голема група на луѓе коишто се наоѓаат во затворен простор и доста од нив може да имаат некакви инфекции, кои лесно се трансферираат. За разлика од овие затворени простори кога ќе излезете надвор не може да има таква концентрација на микроорганизми“
Нашиот врвен педијатар има една едноставна препорака до родителите кога станува збор за облекување на детето. „Ги молам родителите да се држат до следниот принцип: кога излагаат надвор да се погледнат себеси, да видат што облекле и така да го облечат и бебето, па дури и помалку, од причина што бебето има значајно поголем метаболизам. На пример, ако температурата надвор е околу 0 или +2, нема потреба од носење на оние големи скафандери. Скафандерите се за температури под нулата како -2, -5, -10“, објаснува д-р сци. Сајковски.
Се ближи и зимскиот распуст, а тоа е период кога голем дел од семејствата заминуваат на одмор на планина. Како треба таму да се однесуваат со најмалите? „Кога ќе ги однесете децата на планина пуштете ги слободно првите 2-3 дена што повеќе надвор. Ќе забележите дека ладниот воздух го влече секретот од носот, се чисти секретот, се исфрла и одеднаш после ден-два детето престанува да кашла, ако кашлало претходно. Им советуваме на родителите со оглед на тоа што Скопје е доста загаден град, во текот на денот да ги качат децата над Средно Водно, таму каде што нема магла и едноставно да ги остават да дишат чист воздух, ама да не се препотат. И уште нешто што е битно… Една грешка којашто се прави кога детето се става во транспортер е родителите да го облечат бебето прво со чорапчиња, па шпилхозни, па скафандер и одозгора ќебенце. Тие чорапчиња на тоа дете не му требаат!“, категоричен е д-р сци. Сајковски.
Тој ги охрабрува родителите да ги изнесуваат децата што повеќе надвор, да ги остават да си играат, а притоа и да се обидат да ги научат уште од мали да спијат во соба којашто не е специјално загревана. „Ако го држат на високи температури дома, ако не го изнесуваат надвор и го носат само во затворени средини, тоа е дете кое има шанси да има повеќе инфекции“, вели д-р сци. Сајковски, со кого во целост се согласува и неговиот колега, проф. д-р Бранимир Несторовиќ, познат српски педијатар – пулмолог.
Престојот на ладно, всушност, го намалува ризикот од инфекции
„Кога ќе дојде ладното време, зачестеноста на респираторни инфекции е навистина зголемена. Но, не е во прашање самиот пад на температурата. Една голема мета-анализа од 2002 година на оваа тема заклучува дека самото разладување не го зголемува ризикот од настинки. Се чини дека е побитна брзината со која доаѓа до промена на температурата. Ако температурата падне брзо, при излегувањето надвор ќе дојде до собирање на крвните садови на слузокожата на дишните органи што ги прави поподложни на инфекции. Сличен ефект може да се забележи и во лето кај луѓе кои влегуваат во простории со многу ниски температури“, објаснува проф. д-р Несторовиќ.
Тој вели дека друга причина за честите инфекции е социјална, имено луѓето во студените периоди од годината поминуваат повеќе време внатре, па вирусните инфекции полесно се шират. Повеќето респираторни вируси не се отпорни повеќе од еден час на температури под нулата, па затоа престојот на ладно, всушност, го намалува ризикот од инфекции.
ПРОФ. Д-Р НЕСТОРОВИЌ: „Рецептот за поретки настинки во текот на зимата е едноставен. Секојдневно престојување надвор еден час, со игра. Добра облека која спречува потење на детето или т.н. слоевито облекување. Не претерувајте со облеката, бидејќи детето не може да си игра ако е преоблечено, а потењето го зголемува ризикот од болест. Задолжително капа на главата ако е температурата под -10 и шал преку устата (за да се спречи разладувањето на усната и носната празнина)“
„Спротивно на тоа, респираторните вируси на температура од околу 20 степени можат да бидат заразни и околу десет часа. Поради тоа не е превенција од инфекции децата да не се изнесуваат на ладно, туку превенцијата е во миење на рацете и честата примена на алкохолни влажни марамчиња, кои ги дезинфицираат рацете“, објаснува српскиот педијатар.
Рецептот за поретки настинки во текот на зимата е едноставен
„Истражувањата покажаа дека престојот до 60 минути надвор со игра со умерен интензитет доведува до сузбивање на речиси сите воспалителни болести кај децата. Ако родителите забележат дека детето се тресе од студ, би требало веднаш да го внесат внатре, бидејќи тогаш е организмот под стрес, што има негативен ефект врз имуниот систем“, предупредува проф. д-р Несторовиќ.
Рецептот за поретки настинки во текот на зимата е едноставен, објаснува тој. Секојдневно престојување надвор еден час, со игра. Добра облека која спречува потење на детето или т.н. слоевито облекување. Не претерувајте со облеката, бидејќи детето не може да си игра ако е преоблечено, а потењето го зголемува ризикот од болест. Задолжително капа на главата ако е температурата под -10 и шал преку устата (за да се спречи разладувањето на усната и носната празнина).“
Проф. д-р Несторовиќ вели дека детето треба да носи топли, удобни обувки, за нозете да не бидат влажни. По враќањето дома, задолжителен е топол пијалак и пресоблекување. Обилен внес на свежо овошје и зеленчук, сите обоени овошја, аронија, боровинка, капина, кои содржат големи количини на антоцијанини, кои се одлични антивирусни лекови. Додавање на витамин Д (најдобро во форма на рибино масло), моркови (витамин А), некој препарат со микроелементи (цинк, бакар, јод и селен, магнезиум), како и избегнување на зачадени простории во кои се пуши. Задолжително спиење од најмалку осум часа и често миење на рацете, за да се отстранат вирусите од кожата, се дел од препораките на проф. д-р Несторовиќ.
(Подготви: К.Ш.Д.)
