Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Се поголем број на жени се решаваат на бременост подоцна во животот и тоа си носи свои последици. Се јавува проблем со крвни садови, шеќерна болест, болести на тироидна жлезда и сл., самите болести си носат свои ризици. Ние имаме огромен број на пациентки, можеби половина и повеќе се прворотки со над 35 години. Исто така зголемен е процентот на стерилитет, а со тоа е зголемен и бројот на повеќеплодова бременост, којашто сама по себе станува високоризична бременост, вели д-р Гордана Петровска, специјалист по гинекологија и акушерство. Како и да е, медицината оди напред, па затоа со добра припрема, редовни прегледи како и заемна соработка и доверба помеѓу лекарот и пациентот, најголем број од тие бремености завршуваат со среќен крај, објаснува д-р Петровска, чие 22-годишно искуство говори дека пациентките коишто се редовно контролирани многу ретко се соочуваат со прематуритет.
Голем број од жените кои планираат да станат мајки не се јавуваат на гинеколошки преглед пред бременоста. Зошто е битно да се посети својот матичен гинеколог пред да се зачне?
Д-р Петровска: Секоја бременост најдобро е да биде планирана од повеќе аспекти. Пред планираната бременост треба да се исклучат можните инфекции, коишто знаат да бидат причина за абортуси и за предвремено породување. Исто така, треба да се направи ПАП тест за да се исклучат некои промени на грлото на матката и ултразвучен преглед за да се види да не постојат некои аномалии на матката или полипи, а дел од нив е подобро да се санираат пред планираната бременост отколку подоцна да направат некои проблеми. Освен ехо, ПАП и микробиолошки анализи, потребно е и пациентката да се припреми, односно да има еден искрен разговор со гинекологот на којшто ќе го информира околу дополнителните заболувања и терапијата којашто можеби ја прима за одредена болест, за да видиме дали има некои други коморбитети. Многу чести се болестите на тироидната жлезда кај нашата популација. Дозата на лекарства коишто се примаат за таа проблематика обично се менува во тек на бременост, па потребна е подготовка и од таа страна, тука е и дијабетесот, пациентки кои примаат лекови за депресија итн. Исто така, препорачуваме пред почетокот на бременоста пациентката барем месец или два да прима фолна киселина, којашто е многу битно да биде во задоволителни нивоа уште пред да знае дека е бремена.
Нема поблагородна професија од професијата мајка, така што на сите би им препорачала ако можат да го испланираат раѓањето на првото дете барем до 30-годишна возраст, затоа што ќе имаат време за се, и за кариера и за шетање… Како идат годините многу потешко се одлучуваме за партнер, затоа што стануваме малку посебични, финансиски посамостојни, не „меле“ времето, нервозите…
Секоја жена посакува бременоста да и тече нормално, но за жал, во реалноста работите често се поинакви. Имено, постојат состојби коишто може да ја доведат во категорија на ризична бременост, а оттаму да премине и во патолошка бременост, состојба во која се загрозени и животот на детето и на мајката. Кои се ризик факторите?
Д-р Петровска: Факт е дека сега женската популација многу подоцна во животот се решава на бременост и тоа си носи свои последици. Се јавува проблем со крвни садови, шеќерна болест, болести на тироидна жлезда и сл., самите болести си носат свои ризици. Во групата на пациентки со високоризична бременост спаѓаат и оние со повторувачки абортуси, фетална смрт во претходните бремености, претходно предвремено породување, пациентки со податок за висок крвен притисок и прееклампсија во претходната бременост, пациентки со интервенции на грлото на матката, посебно ако таа интервенција била премногу екстензивна, прворотки под 20 и над 35 години и уште многу други состојби. Битно е да се напомене дека ако не се детектира навреме високоризична бременост многу лесно може да премине во патолошка бременост. Бројот на високоризични бремености е во пораст, најчесто поради подоцнежното одлучување за бременост. Ние имаме огромен број на пациентки, можеби половина и повеќе се прворотки со над 35 години. Исто така зголемен е процентот на стерилитет, а со тоа е зголемен и бројот на повеќеплодова бременост, којашто сама по себе станува високоризична бременост. Како и да е, медицината оди напред, па затоа со добра припрема, редовни прегледи како и заемна соработка и доверба помеѓу лекарот и пациентот, најголем број од тие бремености завршуваат со среќен крај.
Возраста на мајката е еден од најчестите фактори за појава на високоризична бременост. Во оваа група спаѓаат трудници под 17 години, односно над 35 години. Ризикот од спонтан абортус и генетски компликации се зголемува кај жените кои имаат над 40 години. Се чини дека современото живеење си го зема својот данок, границата за остварување на мајчинството постојано се поместува. Од аспект на специјалист, но и од аспект на жена, мајка, како да се влијае на современиот тренд и кои се Вашите совети до идните мајки?
Д-р Петровска: Тоа е стратегија којашто можеби треба да ја прави државата. Но, тоа не е само кај нас, туку е тренд на светско ниво. Јас раѓав на 25 години и ако се вратам назад пак би родила на 25! Тука немам дилема. Сепак мајчинството треба да почне многу порано. Тоа е и заради квалитетот на јајните клетки, затоа што ова стресно време многу често носи предвремена менопауза.
Крвавењето не е болест, меѓутоа е некој знак. Некогаш мало крвавење може да значи голем проблем, некогаш поголемо крвавење може да значи помал проблем. Крвавење може да има на почеток на бременост, рана бременост, во средина или на крај, сите се со различно значење и различно се третираат. Обично во рана бременост е знак за заканувачки абортус или за некој хематом на местото каде се имплантира плацентата
Имаме жени кои се релативно млади, а кои менопаузата ја доживуваат и на 35, 36, 37 години, а уште не ни почнале да планираат бременост. Кога ќе се почне со планирање на бременост веќе гледаме дека тие јајници се предвремено остарени, така што се намалува квалитетот и квантитетот на јајните клетки. Со возраста се зголемува и процентот на деца со аномалии во бројот и структурата на хромозомите, главно заради неквалитетна јајна клетка.
Ако на момент заборавиме на модерниот начин на живот и се подоцнежното забременување, кој е најдобриот период една жена да се реализира како мајка?
Д-р Петровска: Нема поблагородна професија од професијата мајка, така што на сите би им препорачала ако можат да го испланираат раѓањето на првото дете барем до 30-годишна возраст, затоа што ќе имаат време за се, и за кариера, и за шетање… Како идат годините многу потешко се одлучуваме за партнер, затоа што стануваме малку посебични, финансиски посамостојни, некако не „меле“ времето, нервозите… Дефинитивно немам дилема дека раѓањето треба да биде на помлада возраст.
Крвавењето во бременоста е знак за аларм и на прв поглед може да делува многу страшно. Она што сакам да го потенцираме е дека една бремена жена никако не смее ноншалантно да помине преку тоа, без оглед за какво крвавење станува збор, и задолжително треба да се јави кај својот гинеколог.
Д-р Петровска: Апсолутно. Крвавењето не е болест, меѓутоа е некој знак. Некогаш мало крвавење може да значи голем проблем, некогаш поголемо крвавење може да значи помал проблем, меѓутоа, секако дека пациентките не треба да добиваат информации од сосетките, туку треба да се јават на гинеколог. Крвавење може да има на почеток на бременост, рана бременост, во средина или на крај, сите се со различно значење и различно се третираат. Обично во рана бременост е знак за заканувачки абортус или за некој хематом на местото каде се имплантира плацентата. Воглавно, скоро за сите крвавења има терапија ако се фатат на време. Факт е дека има и некои крвавења кај коишто за жал не можеме да ја продолжиме бременоста и/или да го спасиме плодот, меѓутоа во таков случај најважно е да се спаси главата на мајката без поголема загуба на крв, без или со минимална количина на заместителна терапија.
Веројатно советите се различни имајќи предвид дали се работи за прва бременост или повеќеротка, но генерално, кои се препораките за здрава бременост?
Д-р Петровска: Прво, да се јават на време на гинеколог, односно бременоста да биде планирана и да ги направат сите потребни испитувања. Во овој контекст би споменала дека имаме доста пациентки коишто се со промени на грлото на матката поради слободниот начин на сексуално живеење, така што кај многу од нив е потребно да се направи соодветен медикаментозен третман или конизација односно отстранување на дел на грлото. Посебно кај овие пациентки треба пред планирана бременост да се измери должината на грлото и неговиот тонус за да се направи проценка дали треба да се прави некоја интервенција пред бременост – серклаж (подврзување на грлото на матката) или тоа ќе се остави за процена подоцна, во текот на бременоста. Значи, да се припремат на време, да добијат информации од својот доктор, да не ги кријат своите пропратни заболувања, состојби во претходните бремености, како и наследни заболувања во фамилијата.
Пациентките кои ја добиле довербата на својот гинеколог се многу релаксирани кога ќе дојдат на раѓање. Наша задача е тој најсвечен момент секогаш да го паметат како таков
На секој почеток на бременоста мора да се направи една базична крвна слика, урина и некои испитувања од крвта како што се TORCH (токсоплазма, цитомегало вирус, рубеола, хламидија), тест за хепатитис Б, хепатиц Ц, СИДА за да се влезе комплетно припремен како би го намалиле ризикот од несакани ситуации во бременоста и предвремени породувања. Во текот на бременоста, убаво е да си најдат доктор на којшто ќе му веруваат и најдобро е бременоста да ја следи еден доктор. Обично ние ги закажуваме контролите еднаш месечно, а со контролирање еднаш во месецот, со редовно правење анализи, вклучувајќи и ултразвучни прегледи имаме комплетен увид на сликата кај пациентките. Веќе 22 години работам како гинеколог и одговорно тврдам дека пациентките коишто се редовно контролирани многу ретко се соочуваат со прематуритет, или поточно, најчесто може да се предвиди истиот и фетусот на време да се припреми за предвремено доаѓање на свет. Исто така, на овие контроли добиваат и препораки за исхрана. Прво треба да се измери телесна тежина, висина, па да се разговара со пациентката, да се советува за типот на исхрана. Во зависност од БМИ и состојбата на пациентката може да се работи и индивидуален тип на исхрана во координација со нутриционист. Секако дека за сите важат препораките за здрава исхрана богата со протеини, минерали, витамини, исхрана богата со растителни влакна, а да се избегнува бело брашно, шеќер, сол, заситени масти, цигари… Во бременоста не се забранети ниту умерената физичка активност, ниту патувањата. Меѓутоа, сепак, пред секое патување мора да направат контрола и преку разговор со докторот да дознаат што треба да понесат со себе, како да се однесуваат и дали воопшто ќе добијат зелено светло за тоа патување.
Пациентките кои ја добиле довербата на својот гинеколог се многу релаксирани кога ќе дојдат на раѓање. Наша задача е тој најсвечен момент секогаш да го паметат како таков. Прекрасен момент на среќа, првиот плач и првиот допир со свилено меката бебешка кожа ги топат стравот, неизвесноста и болката во солзи радосници.
