ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„В
о 2019-та година една од шест бремени жени имала гестациски дијабетес. Оваа голема застапеност, пред се, се должи на животните навики и начинот на кој функционира општеството во 21-от век“, објаснува д-р Надица Божиновска, специјалист по ендокринологија. Гестацискиот дијабетес се манифестира со покачен крвен шеќер или хипергликемија, па како и кај тип 1 и тип 2 дијабетес мелитус, нерегулираната хипергликемија може да доведе до одредени нарушувања кај мајката и плодот. „Веднаш по породувањето доаѓа до значително подобрување на гликемискиот статус и следствено на тоа терапијата драстично се намалува или целосно се прекинува кај тие мајки што примале фармаколошка терапија. Меѓутоа, ова не значи дека ризикот исчезнал. Напротив, гестацискиот дијабетес сам по себе претставува зголемен ризик за развој на тип 2 дијабетес кај мајката во текот на наредните 5 до 10 години. И токму овој феномен е причината зошто се трудиме кај сите бремени жени во текот на 24-та до 28-та гестациска недела да се направи за дијагноза на гестациски дијабетес“, потенцира д-р Божиновска.
Најголемиот број на жени со гестациски дијабетес, истиот го регулираат со придржување кон здрав начин на исхрана, со добро изменаџиран внес на јаглехидрати, со внес на течности и лесна физичка активност (во склоп со препораките на гинеколозите)
Гестациски дијабетес е посебен тип на дијабетес, карактеристичен во текот на бременоста. Кои се ризик факторите коишто може да доведат до негова појава?
Д-р Божиновска: Самиот термин гестациски дијабетес означува дијабетес кој за прв пат се јавува во текот на бременоста и заедно со тип 1 и тип 2 дијабетес мелитус е една од најчесто застапените форми на дијабетес во светот. Според светските статистички податоци искалкулирани од страна на Интернационалната федерација за дијабетес, во 2019-та година 1 од 6 бремени жени имала гестациски дијабетес. Оваа голема застапеност, пред се, се должи на животните навики и начинот на кој функционира општеството во 21-от век. Па така во ризична категорија за развој на дијабетес во бременост спаѓаат сите бремени жени кои исполнуваат некои од следните услови:
- зголемена телесна тежина пред зачнувањето и/или во текот на бременоста;
- недостаток на физичка активност;
- претходна историја на гестациски дијабетес или предијабетес;
- медицинска историја на полицистичен оваријален синдром;
- претходно раѓале дечиња потешки од 4.1 кг;
- член во најблиското семејство со тип 2 дијабетес мелитус.
Во кој период од бременоста, тромесечје вообичаено се појавува? Постојат ли знаци, симптоми кои упатуваат на негово постоење?
Д-р Божиновска: Вообичаено, правиот гестациски дијабетес се јавува во третото тромесечје од бременоста. Ова се должи на несоодветниот одговор на телото при зголемените побарувачки на инсулин во овој период од бременоста. Иако не постојат ексклузивни симптоми кои би укажувале само на гестациски дијабетес, како најчести се наведуваат: зголемена жед, зачестено уринирање, сува уста и замор. Меѓутоа, голем дел од жените со гестациски дијабетес немаат никакви симптоми!!!
Мојот совет до сите идни мајки е едноставен – внимавајте на вашето здравје, хранете се здраво и паметно, бидете физички активни и внимавајте на својата тежина. Онаа стара изрека „во здраво тело – здрав дух“ деновиве важи повеќе од кога било
Во што се состои третманот на гестацискиот дијабетес?
Д-р Божиновска: Најважниот дел од третманот можеби е правилното дијагностицирање во соодветниот временски период. Најголемиот број на жени со гестациски дијабетес, истиот го регулираат со придржување кон здрав начин на исхрана, со добро изменаџиран внес на јаглехидрати, со внес на течности и лесна физичка активност (во склоп со препораките на гинеколозите). Една мала фракција од бремените жени со гестациски дијабетес, сепак, имаат потреба од фармаколошка терапија.
Какви се последиците по трудницата и плодот доколку не се детектира и третира навреме?
Д-р Божиновска: Гестацискиот дијабетес се манифестира со покачен крвен шеќер или хипергликемија, па како и кај тип 1 и тип 2 дијабетес мелитус, нерегулираната хипергликемија може да доведе до одредени нарушувања кај мајката и плодот.
Едни од најчестите компликации кај плодот се:
- зголемена телесна тежина;
- предвремен пораѓај;
- хипогликемија (низок шеќер веднаш по раѓањето);
- потешкотии со дишењето на новороденото;
- ризик за обезност и тип 2 во подоцнежниот дел од животот;
- во ретки случаи кога дијабетесот е сериозно нерегулиран може да доведе до смрт на плодот.
Најчестите компликации кај мајката се: висок крвен притисок и прееклампсија во текот на бременоста, потреба од царски рез и експоненцијално зголемен ризик за развој на тип 2 дијабетес.
Дури две третини од жените со гестациски дијабетес развиваат тип 2 дијабетес мелитус во понатамошниот тек од животот. Ова е уште една причина плус зошто треба да се прави скрининг за гестациски дијабетес во бременоста и да се следат препораките на ендокринолозите
Што се случува по породувањето? Дали гестацискиот дијабетес се повлекува и колкави се шансите да прерасне во ДМ 2, можеби и дијабетес тип 1?
Д-р Божиновска: Веднаш по породувањето доаѓа до значително подобрување на гликемискиот статус и следствено на тоа терапијата драстично се намалува или целосно се прекинува кај тие мајки што примале фармаколошка терапија. Меѓутоа, ова не значи дека ризикот исчезнал. Напротив, гестацискиот дијабетес сам по себе претставува зголемен ризик за развој на тип 2 дијабетес кај мајката во текот на наредните 5 до 10 години. И токму овој феномен е причината зошто се трудиме кај сите бремени жени во текот на 24-та до 28-та гестациска недела да се направи орален глукоза толеранс тест за дијагноза на гестациски дијабетес. Дијабетес мелитус тип 1 е засебен ентитет и иако ретко, може да се јави во текот на бременоста, но само кај тие индивидуи кои имаат предиспозиции за развој на тип 1 во сопствениот генетски код, па така бременоста може да се каже дека послужила како еден вид на тригер фактор. Меѓутоа, тоа не е гестациски дијабетес. Правиот гестациски дијабетес се јавува за прв пат во бременоста и носи ризик за развој на тип 2 дијабетес, попрецизно дури две третини од жените со гестациски дијабетес развиваат тип 2 дијабетес мелитус во понатамошниот тек од животот. Ова е уште една причина плус зошто треба да се прави скрининг за гестациски дијабетес во бременоста и да се следат препораките на ендокринолозите.
Која е вашата порака до идните мајки? На што треба да внимаваат со цел да ги минимизираат шансите за појава на гестациски дијабетес?
Д-р Божиновска: Мојот совет до сите идни мајки е едноставен – внимавајте на вашето здравје, хранете се здраво и паметно, бидете физички активни и внимавајте на својата тежина. Онаа стара изрека „во здраво тело – здрав дух“ деновиве важи повеќе од кога било. Но, едно е да се каже, а сосема покомплексно е да се оствари. Иако ќе делува тешко и невозможно на почетокот, не се откажувајте, затоа што со ваква едноставна промена во секојдневниот живот неизмерно си помагате себеси, а на вашето идно дете му подарувате здравје.
