Малите деца сè уште учат како да ги препознаваат и контролираат своите емоции. Кога се лути, фрустрирани или преплашени – тие често реагираат инстинктивно. Некои деца ќе заплачат, некои ќе се фрлат на подот, а други ќе удираат, гризат или викаат. Родителите често се наоѓаат во незгодна ситуација: како да реагираат смирено и ефективно, без да го засилат несаканото однесување?
Во продолжение, препораки од Американската академија за педијатрија, кои ќе ви помогнат да се справите со агресијата кај децата уште од најрана возраст:
- Поставете јасни и едноставни правила
Децата нема да ги следат правилата ако не ги разбираат. Изразете ги кратко, јасно и со позитивен тон. Наместо „Не се удира!“, кажете „Ние се однесуваме нежно“. Повторувајте ги овие пораки секојдневно, особено кога се смирени, а не само кога ќе избувнат.
Совет: Направете мал семеен „плакат со правила“ со сликички (на пример: рака што гушка, дете што вика „те молам“), за детето полесно да ги запомни.
- Бидете модел на однесување
Децата учат најмногу од она што го гледаат. Ако реагирате со викање, и тие ќе научат да се бранат со викање. Ако, пак, видат како вие го регулирате гневот со длабоко дишење или со повлекување од ситуацијата – ќе го имитираат тоа однесување.
Совет: Кога сте лути, кажете на глас: „Сега сум многу вознемирен/а. Ќе дишам длабоко за да се смирам.“ Така учите и без зборови.
- Фокусирајте се на алтернативи, а не на казни
Наместо да велите „Ќе видиш ти…“, помогнете му на детето да разбере што може да направи поинаку. Пример: „Знам дека си лут што брат ти не сака да ја дели играчката со тебе, но не е во ред да го удираш. Можеш да ми кажеш или да му предложиш да се менувате.“
Ако агресивното однесување трае подолго време, станува поинтензивно или не се менува и покрај вашите обиди, консултирајте се со педијатар или психолог. Понекогаш e потребна стручна поддршка за да се создаде безбедна и поддржувачка средина и за детето и за вас
Совет: По испад, разговарајте кога детето ќе се смири: „Што можеме да направиме следниот пат наместо да викаме/удираме?“
- Препознајте го и пофалете го позитивно однесување
Не чекајте детето да направи проблем за да добие внимание. Пофалете го и покажете искрена наклонетост кога вашето дете се однесува на начин што вам ви се допаѓа, како, на пример, кога е љубезно и нежно.
Совет: Наместо само „Браво!“, кажете зошто го пофалувате: „Многу беше убаво што почека за да ја добиеш играчката наместо веднаш да се налутиш.“
- Бидете присутни и внимателни при играта
Тајм-аутот не треба да биде изолација, туку простор за смирување. Не го користите како казна, туку како време за детето да се оддалечи и да се стабилизира
Малите конфликти меѓу децата се нормални, но агресијата не треба да се игнорира. Ако видите дека детето е вознемирено или се вклучува во бурна игра, бидете блиску за навремено да интервенирате.
Совет: Користете неутрален тон: „Стоп. Ќе направиме пауза. Ќе разговараме откако ќе се смирите.“
- Научете го да се изразува со зборови
Помогнете му да ги именува своите емоции: „Изгледаш разочарано. Тешко ти е што не доби што сакаш.“ Колку повеќе зборови има детето за своите чувства, толку помалку ќе има потреба да ги изразува со агресија.
Совет: Играјте игри со емоции, покажете слики или ликови и прашајте: „Како мислиш дека се чувствува ова дете?“
- Насочете го вниманието со смислена промена на активноста
Кога гледате дека детето е на работ на избувнување – пренасочете го со нешто интересно: „Ајде да нацртаме како се чувствуваш.“ Или: „Ајде заедно да направиме кула од коцки.“
Важно: Пренасочувањето не значи и поткупување. Немојте да нудите чоколадо или играчка за да го смирате – тоа создава навика секогаш да очекува нешто да добие за да престане со агресивното однесување.
- Користете „тајм-аут“ мудро и со емпатија
Тајм-аутот не треба да биде изолација, туку простор за смирување. Не го користите како казна, туку како време за детето да се оддалечи и да се стабилизира.
Совет: Наречете го „мирно ќоше“ или „време за дишење“. Можете заедно да подготвите мало ќоше со перниче, книга и играчка за смирување.
- Контролирајте го сопствениот гнев
Родителството е емотивно тешка задача. Ако се чувствувате преплавени, повлечете се на кратко. Побарајте поддршка од партнер, баба, дедо или пријател.
Совет: Ако детето направило нешто што ве вознемирило, кажете: „Многу сум лут/а сега, ќе разговараме кога ќе се смирам.“
- Бидете доследни, но со флексибилност
Децата се чувствуваат сигурно кога знаат што да очекуваат. Ако денес не дозволувате удирање, а веќе утре се смеете на тоа – испраќате мешани сигнали.
Совет: Секогаш објаснувајте зошто нешто не е дозволено, и повторувајте ги истите правила со иста реакција – тоа гради доверба и разбирање.
Запомнете:
Однесувањето е форма на комуникација. Зад секоја агресија стои некаква потреба за внимание, за сигурност, за разбирање или за емоционална регулација. Наместо да реагирате само површински, обидете се да разберете што се крие под неа.
Ако агресивното однесување трае подолго време, станува поинтензивно или не се менува и покрај вашите обиди, консултирајте се со педијатар или психолог. Понекогаш потребна е стручна поддршка за да се создаде безбедна и поддржувачка средина и за детето и за вас.
