Лутината е емоција што не можеме да ја избегнеме – и кај децата и кај возрасните. Но, додека возрасните (барем теоретски) знаат како да го контролираат, за децата е многу потешко. А ново истражување покажува дека и родителите честопати не се сигурни како правилно да реагираат.
Според анкета спроведена од американската детска болница „Ц.С. Мот“, дури 63% од родителите „донекаде знаат“ како да му помогнат на своето дете во моменти на лутина, додека само 28% тврдат дека се целосно вешти во тоа. Повеќе од половина од родителите признаваат дека понекогаш самите не се добар пример, што дополнително ја отежнува ситуацијата.
Зошто на децата денес им е потешко да се справат со лутината?
Психолозите велат дека децата не се нужно полути од порано, но се соочуваат со различни и почести стресори – постојаната стимулација преку екрани, недостатокот на слободна игра, вознемиреноста околу училиштето и недостатокот на време за одмор доведуваат до тоа децата да имаат помалку трпение, помала толеранција на фрустрација и помалку развиени механизми за справување со емоциите.
Вообичаени предизвикувачи на детската лутина се: замор, глад, чувство на нечуеност, губење на контрола, премин од една активност на друга или чувство на неправда. Кај некои деца, лутината трае подолго, се јавува почесто или се изразува поинтензивно – понекогаш преку удирање, викање или влечење.
Истражувањето, исто така, покажало дека момчињата имаат поголема веројатност да доживеат негативни последици од лутината (43% од родителите пријавуваат проблеми во училиште, со врсници или самоповредување), додека тоа е случај кај 33% од девојчињата.
Што можат да направат родителите?
Експертите истакнуваат дека е најважно родителите да бидат пример за здраво однесување бидејќи децата најмногу учат гледајќи нè. Ако родителот успее да остане смирен кога неговото дете го провоцира или предизвикува, шансата дека детето на крајот ќе научи да ги контролира своите емоции на сличен начин значително се зголемува.
Психологот Тамар З. Кахане забележува дека еден од најголемите предизвици за родителите е способноста да ги регулираат сопствените емоции. Но, кога ќе успееме, им испраќаме силна порака на децата дека емоционалната контрола е можна и вреди да се вложи труд.
Како поинаку да му помогнете на детето
Родителите можат да им помогнат на децата така што отворено ќе зборуваат за емоциите и ќе го нормализираат чувството на лутина, објаснувајќи им дека е во ред да се биде лут, но не е во ред да се повредуваат другите. Важно е да ги научите децата да препознаваат и да именуваат што чувствуваат, бидејќи лутината честопати ги прикрива другите емоции како што се тага, разочарување или чувство на неправда.
Идентификувањето на предизвикувачите – без разлика дали станува збор за замор, глад или промена во рутината – им овозможува на родителите подобро да го подготват своето дете за ситуации што би можеле да предизвикаат фрустрација. Во такви моменти, корисно е да му понудите на вашето дете здрави начини за изразување на емоциите, како што се цртање, длабоко дишење, физичка активност или повлекување на тивко место.
Исто така, доследноста во правилата им помага на децата да се чувствуваат побезбедно, но важно е да се постават граници без закани, бидејќи заканите можат да ги зајакнат чувствата на отпор и лутина на долг рок.
Кога да побарате помош?
Лутината е нормална емоција. Но, ако е премногу често, премногу интензивно или се меша во секојдневниот живот, тоа може да биде знак за подлабоки предизвици – како што се анксиозност, траума или АДХД. Ако не сме сигурни, разговорот со училишен психолог или професионалец за ментално здравје може да ни помогне и нам и на нашето дете.
На крајот на краиштата, најважно е да знаеме дека не сме сами – и дека управувањето со емоциите е вештина што може да се научи, чекор по чекор. За деца, но и за возрасни.
