ПИШУВА:
М-р Светлана Трнинкова,
мастер логопед, дипломиран специјален реедукатор – олигофренопедагог
♦♦♦♦♦♦♦
Децата со хиперактивност ги имаат следните особености: многу почесто ги тресат рацете или мавтаат со нив, никако не можат да седат мирни на столчето, се поместуваат лево-десно. Често стануваат од столчето за време на часовите, трчаат и се качуваат и во ситуации каде таа состојба не е соодветна на дадена ситуација. Имаат потешкотии ако треба некоја активност да се сработи тивко, прецизно и брзо. Постојано зборуваат и трчаат. Хиперактивноста се разликува во зависност од тоа дали детето е претшколска возраст или веќе е влезено во школска возраст, прво или второ одделение. Децата во претшколска возраст секако се физички поактивни, но сепак, се разликуваат од хиперактивните деца. Тие се постојано во движење и секаде присутни, излегуваат од просторијата пред сите деца. Имаат потешкотии поготово кога треба во друштво и во групна активност да седат во круг и да слушаат приказни или драматизација.
Кога се веќе школски деца имаат и свои поизразени карактеристики, во одделението не можат мирно да седат, седат некаде на крајот од столчето, често стануваат од столчето, шетаат во одделението, постојано нешто прашуваат, врткаат со предметите, мавтаат со рацете, претерано ги тресат рацете и нозете. Кога ги решаваат задачите стануваат од столчето или истото го прават кога гледаат и телевизија. Како созреваат, симптомите на хиперактивноста стануваат помалку изразени. До адолесцентната возраст симптомите на хиперактивноста стануваат се помалку видливи.
Позитивната атмосфера во домот без стрес и контрола на фрустрациите, прошетките, тивките разговори и слушање на соодветна релаксирачка музика ќе придонесат за подобрување на општата состојба на детето со АДХД
Во адолесцентната возраст и кај возрасните хиперактивноста се претвора во некој осет на вознемиреност, нелагодност при активности кои се изведуваат во тишина и бараат концентрација. Импулсивноста е исто така карактеристика на децата со АДХД, често избрзуваат со одговорите на дадено поставено прашање, а самиот наставник не завршил со самото поставување на прашањето. Не сакаат да чекаат во ред и многу често го прекинуваат своето другарче додека тоа зборува. Не ги почитуваат барањата на родителите и учителите, го започнуваат разговорот во несоодветно време, сметаат на другите, ги присвојуваат предметите кои не се нивни без прашање и одобрување, и сето ова додека другите деца се жалат на нивното однесување и лудување и никако не можат да дојдат до збор.
Претежно се емоционално нестабилни со ниско ниво и праг на толеранција на фрустрации, имаат чести изливи на бес. Многу често социјално се повлекуваат и изолираат и претерано се осетливи на критика. Кога се во кругот на семејството имаат потреба од постојана помош кога ги извршуват и решаваат домашните задачи. Родителите пак очекуваат одредена самостојност и самоконтрола и самодисциплина, а кои ова дете не може да ги има. На дете со АДХД постојано ќе му биде потребен некој кој повторно и повторно ќе му го враќа вниманието и ќе го потсетува дека домашната задача уште не е завршена до крај.
Во глобала кога е во училница го пореметува редот и дисциплината во одделението, предизвикува конфликти и неред, одговорно е на некој начин индиректно за послабиот успех во самото одделение. Ако има и повеќе дечиња со АДХД, тогаш треба да се преземат од стручниот тим во училиштето заедно со одделенскиот раководител и родителите сет на мерки и активности. Однесувањето на родителите, наставниците и стручниот тим ќе овозможи симптомите на АДХД да се стишат, намалат и да се моделираат непожелните и неприкладни однесувања.
Позитивната атмосфера во домот без стрес и контрола на фрустрациите, прошетките, тивките разговори и слушање на соодветна релаксирачка музика ќе придонесат за подобрување на општата состојба на детето со АДХД. Овде ќе напоменам за корисноста и бенефитот од користењето на една посебно специјализирана логопедска програма во форма на музикотерапија, но под строга контрола на аудиолози и невролози, се со цел музикотерапијата да има и тераписки ефекти. Методата се вика СИТ-слушен интеграционен тренинг.
Во логопедијата постои посебна чек-листа со која се утврдува дали детето има АДХД. Ако има повеќе од 18 поени велиме дека детето има АДХД и има потреба од дефектолошка и логопедска поддршка.
- Вежбајте кај своето дете нови позитивни модели и облици на однесување. Често пофалувајте го и наградувајте го со убави зборови и скромни подароци за новиот облик на стекната навика или манири.
- Помогнете му во извршување на домашните задачи.
- Бидете позитивни.
- Договорете заеднички семејни правила кои сите треба доследно да ги почитуваат и да нема отстапки, да важат за секој член од смејството.
- Поттикнувајте го детето да зборува што работи и што сака да прави.
Ова се некои основни, општи информации кои се надевам ќе бидат од корист на родителите кои имаат дете со АДХД и ќе ги поттикнат да побараат навремена стручна помош од соодветни стручни лица.
◊◊◊◊◊◊◊
