Иако често размислуваме за детството како за среќно и безгрижно време, за многу деца анксиозноста и депресијата се реалност. Иако детето може да развие анксиозност или депресија на која било возраст, поголема е веројатноста да биде дијагностицирано подоцна. Подолу прочитајте повеќе информации за анксиозноста и депресијата кај децата и што експертите советуваат.
На која возраст децата развиваат анксиозност или депресија?
Според Американските центри за контрола и превенција на болести (CDC), од 2021 до 2022 година, 10 % од децата на возраст од 3 до 17 години имале анксиозно нарушување, а 4 % имале депресија. Во минатото се сметаше дека децата се премногу мали за да искусат депресија. Сега знаеме дека тие можат да имаат депресија, иако може да ја доживуваат поинаку од возрасните.
Истражувањата покажуваат дека депресијата и анксиозноста често се појавуваат заедно, што значи дека децата често добиваат дијагноза и за анксиозност и за депресија истовремено. Помалите деца почесто имаат сепарациска анксиозност, додека социјалната анксиозност е почеста кај постарите деца.
Може ли бебињата да имаат депресија?
Експертите утврдиле дека и бебињата можат да покажат знаци на депресија, иако тоа не е често. Бебињата кои се повлечени, посрамежливи или лесно вознемирени можат да бидат поподложни на депресија. Покрај тоа, изложеноста на стресни животни настани, траума или занемарување, како и имањето родител кој е депресивен, може да го зголемат ризикот од депресија кај бебињата.
Според книгата на Дебора Серени „Depression and Your Child: A Guide for Parents and Caregivers“, околу 4 % од децата на возраст од 2 до 5 години, 5 % од децата на возраст од 6 до 12 години и 11,2 % од тинејџерите на возраст од 13 до 18 години имаат депресија.
Кои се знаците на анксиозност и депресија кај децата?
Кај луѓето од сите возрасти, типичните симптоми на депресија вклучуваат:
-
- тага,
- губење интерес или задоволство од активности,
- промени во апетитот и во сонот,
- ниско ниво на енергија,
- повлекување,
- чувства на вина или бескорисност,
- слаба концентрација,
- мисли за смрт.
Симптомите на анксиозност вклучуваат:
-
-
- страв,
- загриженост,
- немир,
- замор,
- раздразливост,
- нарушувања на сонот,
- тешкотии со концентрација,
- физички симптоми (на пример, напнатост во мускулите).
-
Родителите можат да им помогнат на децата да развијат здрави навики, како добар сон, урамнотежена исхрана и физичка активност. Исто така, изнесувајте ги децата надвор секој ден на свеж воздух, сончева светлина и зеленило. Играта е јазикот на децата, па играјте си секој ден со нив. Намалете го времето пред екраните и поттикнувајте го истражувањето и креативноста
Анксиозноста и депресијата кај децата често се манифестираат преку дел од овие основни симптоми. Родителите треба да обрнат внимание и на следниве специфични знаци:
-
-
- раздразливост,
- изливи на бес или несоодветно однесување,
- страв,
- губење интерес за забавни активности,
- слаб апетит, ненапредување во тежина,
- проблеми со спиењето,
- социјална изолација или проблеми во односите,
- проблеми во училиште,
- одбивање да одат на училиште,
- стомачни болки,
- главоболки.
-
Бебињата со депресија или анксиозност може да бидат пораздразливи и тешко утешливи, додека децата од предучилишна возраст често плачат кога се одделени од родителите. Учениците може да се жалат на стомачни болки за да избегнат одење на училиште. Тинејџерите можат да бидат пораздразливи, повлечени од семејството и пријателите, или да остануваат во своите соби поголем дел од денот, одбивајќи да учествуваат во семејните активности.
Како овие знаци се разликуваат од типичното „негативно“ однесување кај децата?
Интензитетот и времетраењето на симптомите го разликуваат типичното „негативно“ однесување од анксиозните и депресивните нарушувања. На пример, типичните реакции на дете без анксиозност или депресија можат да бидат:
-
-
- анксиозност при започнување во ново училиште,
- загриженост поради одење на ново место,
- нервоза при запознавање нови луѓе,
- раздразливост еден ден,
- чувство на вознемиреност при раздвојување од родител,
- тага по преселба.
-
Во минатото се сметаше дека децата се премногу мали за да искусат депресија. Сега знаеме дека тие можат да имаат депресија, иако може да ја доживуваат поинаку од возрасните
Дури и нападите на бес (тантруми) или повлекувањето може да бидат типични за малите деца на кои им е потребно родителско водство и поддршка за да им се помогне да се прилагодат на животните настани, да се справат со стресот и да научат емоционална контрола. Знаците на анксиозни и депресивни нарушувања се различни бидејќи вклучуваат поинтензивни чувства, мисли и однесување што трае континуирано во текот на неколку недели или месеци.
Што предизвикува анксиозност и депресија кај децата?
Не постои еден единствен причинител на анксиозност или депресија. Повеќе фактори можат да придонесат:
Генетика: Доколку родител или брат/сестра има анксиозност или депресија, тоа може да укажува на генетска предиспозиција.
Средина: Научени реакции од родител или реакција на стресни или трауматски настани можат да придонесат.
Темперамент: Темпераментот на детето, животните настани, фактори на стрес и недостаток на заштитни фактори, како социјална поддршка, може да влијаат на развојот на анксиозност или депресија.
Сепак, тоа не значи дека детето сигурно ќе развие ментална здравствена состојба.
Што можат родителите и старателите да направат за да спречат анксиозност и депресија кај мали деца?
Родителите и старателите можат да ги охрабруваат децата да зборуваат за своите чувства и мисли. Клучно е да ги научат децата на зборови за емоции и да поттикнуваат здраво изразување на емоциите и стратегии за справување. Разговарајте со детето и потврдете му дека сте тука за да го заштитите, поддржите и сакате.
Родителите и старателите можат да им помогнат на децата да развијат здрави навики, како добар сон, урамнотежена исхрана и физичка активност. Исто така, изнесувајте ги децата надвор секој ден на свеж воздух, сончева светлина и зеленило. Играта е јазикот на децата, па играјте си секој ден со нив. Намалете го времето пред екраните и поттикнувајте го истражувањето и креативноста.
Што можат родителите да направат за деца кои веќе имаат анксиозност или депресија?
Секое дете е различно, па запознајте го неговиот уникатен темперамент и прилагодете го својот родителски стил и комуникација на индивидуалните потреби на детето. Знајте ги знаците на анксиозност и депресија и обрнете внимание на промените во вообичаеното расположение и однесување на детето.
Доколку препознаете знаци на анксиозност и депресија, разговарајте со детето и охрабрете го да ги сподели своите чувства. Потврдете му дека сте тука да му пружите безусловна поддршка и љубов. Поттикнувајте ги децата да бидат активни и да прават забавни и пријатни активности — дури и ако не им се допаѓа во моментот. Побарајте професионална помош за дијагностика и третман, кој може да вклучува терапија или лекови. Важно е и вие да добиете поддршка и да се грижите за себе.
Кога детето треба да посети доктор поради анксиозност или депресија и каков третман може да очекува?
Децата треба да се сретнат со здравствен или професионалец за ментално здравје кога анксиозноста или депресијата се умерени до тешки и влијаат на секојдневното функционирање. Ова може да вклучува:
-
-
- пад на училишните резултати,
- проблеми во односите,
- социјална изолација,
- чести расправии со семејството и пријателите.
-
Поддршката може да вклучува посета на матичен лекар, психијатар, психолог, терапевт или училишен советник. За дијагноза, професионалецот може да ве интервјуира и вас и детето, да користи скали и прашалници, како „Children’s Depression Inventory (CDI)“ или „Screen for Anxiety Related Emotional Disorders (SCARED)“. Понекогаш се интервјуираат и наставниците или другите негуватели.
Третманот зависи од сериозноста, но може да вклучува неделни терапевтски сесии со детето, често вклучувајќи ги и родителите. Некои деца можат да имаат корист и од лекови, кои обично ги препишува психијатар или педијатар.
Други совети
Доколку вашето дете има депресија или анксиозност, тоа не значи дека вие или детето сте направиле нешто погрешно. Родителите и децата може да доживеат различни реакции на дијагнозата, вклучувајќи страв, шок, вина или срам. Вашите чувства се валидни.
Депресијата и анксиозноста се чести и медицински состојби што може да се излечат, кои влијаат на мислите, чувствата и однесувањето и понекогаш бараат професионална помош. Добивањето помош може да му овозможи на вашето дете да живее исполнет, забавен и успешен живот.
Исто така, важно е и родителите да се грижат за себе. Најдете време за себе и за работи што ви се допаѓаат. Вашето дете е во своето најдобро издание тогаш кога и вие сте во своето.
Автор: Д-р Акила Рејнолдс,
лиценциран психолог
Извор: Healthline
