Оваа година, Светскиот ден на срцето, 29 септември 2023 година, се одбележува под слоганот: „КОРИСТИ СРЦЕ, ЗНАЈ ПОВЕЌЕ ЗА СРЦЕТО“. Светскиот ден на срцето е можност секој да размисли како најдобро да придонесе за развојот на човештвото, зачувувањето на природата и своето ментално здравје.
Зад неговото одбележување стои Светската федерација за срце, со цел да ги информира луѓето ширум светот за кардиоваскуларните заболувања (КВБ), преку глобална кампања која ги обединува луѓето во борбата против КВБ, инспирира и иницира меѓународни акции за да се поттикне поздрав живот за здравјето на срцето.
Светскиот ден на срцето е основан во 2000 година, со цел да се информираат луѓето ширум светот дека кардиоваскуларните болести (КВБ) се водечка причина за смрт. Секоја година во светот 18,6 милиони луѓе умираат од болести на срцето и крвните садови, а се проценува дека до 2030 година тој број ќе се зголеми на 23 милиони. Светската федерација за срце предупредува дека најмалку 80 % од прераните смртни случаи од срцев и мозочен удар може да се спречат со контролирање на главните фактори на ризик (пушење, неправилна исхрана и физичка неактивност).
Урамнотежената исхрана е важна за децата и тинејџерите, не само за спречување на срцеви заболувања, туку и за поттикнување на здрав раст и развој. Исхраната која спречува срцеви заболувања содржи два важни дела. Првата е одржување на дневните калории на вистинското ниво. Јадењето премногу калории може да предизвика зголемување на телесната тежина. Ова е тешко за срцето. Вториот е ограничување на мастите
Поради разликите во достапноста на здравствените услуги меѓу земјите, постои нееднаквост во грижата за КВБ. Над 75 % од смртните случаи на КВБ се случуваат во земјите со низок и среден приход. Загадувањето на воздухот е одговорно за 25 % од сите смртни случаи од кардиоваскуларни болести, што претставува седум милиони смртни случаи годишно. Психолошкиот стрес може да го удвои ризикот од срцев удар. Физичката активност, поминувањето време со драги личности и доволно квалитетен сон помагаат да се намали нивото на стрес.
ПРЕВЕНЦИЈАТА НА СРЦЕВИТЕ ЗАБОЛУВАЊА ЗАПОЧНУВА УШТЕ ВО ДЕТСТВОТО
Можеби мислите дека срцевите заболувања се проблем за возрасните, а не за вашите мали деца. Но, ЦДЦ вели дека дебелината афектира 1 од секои 5 деца во САД. Навиките за исхрана и вежбање започнати во детството можат да започнат доживотно здравје на срцето… или доживотно оштетување на срцето.
Некои од причините за срцеви заболувања кај возрасните кои започнуваат во детството и може да се спречат се:
- Дебелината;
- Насобирање масни наслаги во артериите;
- Нездрави промени во нивото на холестерол;
- Висок крвен притисок;
- Дијабетес;
- Изложеност на чад од цигари;
- Недостаток на физички вежби (седентарен начин на живот);
- Нездрава исхрана.
Иако е вистина дека ризикот од срцеви заболувања може да се појави во семејствата, здравата исхрана може да му помогне на секое дете да го намали ризикот од срцеви заболувања. Ако срцевите заболувања навистина ги има во вашето семејство, разговарајте со давателот на здравствена заштита на вашето дете за тоа дали треба редовно да му се мерат холестеролот и крвниот притисок, покрај следењето на тежината.
ЗДРАВА ХРАНА, ЗДРАВИ СРЦА
Урамнотежената исхрана е важна за децата и тинејџерите, не само за спречување на срцеви заболувања, туку и за поттикнување на здрав раст и развој. Исхраната која спречува срцеви заболувања содржи два важни дела. Првата е одржување на дневните калории на вистинското ниво. Јадењето премногу калории може да предизвика зголемување на телесната тежина. Ова е тешко за срцето. Вториот е ограничување на мастите. USDA препорачува децата да ја ограничат количината на масти – особено заситените масти – што ја јадат. Заситените масти се цврсти на собна температура.
Запомнете дека вие сте најважниот модел за вашите деца. Вашите деца и тинејџери ќе ги научат своите најдобри избори за здраво срце гледајќи ве вас
Еве насоки за создавање на здрав начин на исхрана за срцето во детството:
⇒ Нека доенчињата бидат на мајчино млеко што е можно подолго. Целите на цела година, дури и откако ќе воведете цврста храна.
⇒ Хранете го вашето дете најмногу со овошје и зеленчук, со интегрални житарки, протеини и млечни производи со малку маснотии.
⇒ Внимавајте на големината на порциите. Препорачаните дневни количини на здрава храна за децата се:
- 60 г протеини (риба, пилешко) секој ден за деца помеѓу 2 и 3 години, 85 до 115 г за деца од 4 до 8 години и 140 до 170 г за деца од 9 до 18 години;
- 2 чаши млечни производи со помала масленост за деца под 8 години и 3 чаши за деца од 9 години до 18 години;
- 1,5 чаша овошје;
- 2,5 чаши зеленчук;
- 170 г житарки од цели зрна.
⇒ Не јадете брза храна премногу често. Ако јадете надвор, направете здрав избор (како пилешки сендвич на скара наместо чизбургер со сланина) и одржувајте ја големината на порциите разумна.
⇒ Не им давајте на вашите деца пијалоци со шеќер. Наместо тоа, послужете вода и млеко со мала масленост.
⇒ Американската академија за педијатрија советува на децата помлади од 1 година да не им се дава овошен сок. Тоа е затоа што нема никаква хранлива корист за бебињата. Тие исто така препорачуваат не повеќе од 120 мл 100 % сок за деца на возраст од 1 до 3 години, не повеќе од 120 до 180 мл за деца на возраст од 4 до 6 години и, не повеќе од 240 мл сок дневно за деца на возраст од 7 и постари.
⇒ Вкупните масти треба да бидат не повеќе од 30 % до 35 % од вкупните дневни калории за деца од 2 години до 3 години и 25 % до 35 % од калориите за оние до 18 години. Изберете поздрави масти: моно- и полинезаситени масти.
⇒ Изберете цели зрна како кафеав ориз пред рафинирани зрна како бел ориз за дополнителни хранливи материи и влакна.
⇒ Не барајте од децата да изедат сè во нивната чинија. Дозволете им на децата да ви кажат кога се чувствуваат сити и кога завршиле.
ЗДРАВ НАЧИН НА ЖИВОТ, ЗДРАВО СРЦЕ
Многу дневни избори што ги прават децата и тинејџерите влијаат на ризикот од срцеви заболувања. Еве неколку избори што можете да ги поттикнете вашите деца и тинејџери да ги направат, а кои ќе помогнат да се заштитат нивните срца:
Ако срцевите заболувања навистина ги има во вашето семејство, разговарајте со давателот на здравствена заштита на вашето дете за тоа дали треба редовно да му се мерат холестеролот и крвниот притисок, покрај следењето на тежината
Одвојте околу 60 минути умерена до енергична физичка активност во повеќето денови во неделата во детството. Ова може да се подели во текот на денот на 2 или повеќе периоди на активност.
Бидејќи многу деца ги менуваат активностите со седење пред телевизор или компјутер, одржувајте го времето поминато пред екранот на помалку од 2 часа дневно.
Не ги изложувајте вашите деца на чад од цигари. Забранете го пушењето во вашата куќа и автомобил. Не ги носете вашите деца на места каде што луѓето пушат цигари. Ако пушите, откажувањето од пушењето може да ви помогне вам и на вашите деца.
Запомнете дека вие сте најважниот модел за вашите деца. Вашите деца и тинејџери ќе ги научат своите најдобри избори за здраво срце гледајќи ве вас.
ИНСТИТУТ ЗА ЈАВНО ЗДРАВЈЕ НА РСМ: Бесплатни превентивни прегледи по повод Светскиот ден на срцето
Главниот настан на отворено е закажан за утре (30 септември), во периодот од 9 до 13 часот, во Градски парк Скопје кај Школка, а присутните ќе можат да измерат крвен притисок, шеќер и холестерол во крвта, како и да го дознаат својот индекс на телесна тежина
Секоја година Институтот за јавно здравје на РСМ од Скопје во соработка со повеќе државни институции, здравствени организации од приватниот сектор и организации од граѓанскиот сектор го одбележува Светскиот ден на срцето – 29 Септември со цел да се подигне свеста кај граѓаните од сите возрасти да го чуваат и унапредуваат здравјето и да ги превенираат ризиците по здравјето со што ќе живеат поздраво и ќе спречат појава на срцеви болести и други сродни здравствени проблеми.
Активностите поврзани со светската кампања под мотото „КОРИСТИ СРЦЕ, ЗНАЈ ПОВЕЌЕ ЗА СРЦЕТО“ ќе се одвиваат во периодот од 29 септември до 1 октомври 2023 во Скопје. Главниот настан на отворено е закажан за утре (30 септември), во периодот од 9 до 13 часот, во Градски парк Скопје кај Школка, во чии рамки ќе бидат организирани и бесплатни превентивни прегледи – мерење крвен притисок, шеќер и холестерол во крвта, одредување на индекс на телесна тежина.
