Последните информации говорат дека во земјава има над 30 нови сомнителни случаи на туберкулоза, од кои 22 се деца. Во наредните денови во детската болница во Козле и во Институтот за ТБЦ ќе бидат направени тестови, кои треба да покажат дали сомнителните ја имаат болеста.
Според податоците на Светската здравствена организација, приближно девет милиони луѓе заболуваат од туберкулоза секоја година, а околу 1,5 милиони умираат годишно. Секое нелекувано лице со туберкулоза заразува од 10 до 15 луѓе во својата околина.
Луѓето кои се во близок контакт со активен пациент со туберкулоза (првенствено членови на семејството, пријатели, колеги од работа, луѓе во преполни сместувачки капацитети итн.) се погодни за ширење на инфекцијата
Што е туберкулоза?
Туберкулозата е заразна болест предизвикана од бактеријата Mycobacterium tuberculosis, која првенствено ги зафаќа белите дробови, но може да се појави во кој било орган (кожа, мозок, коски, зглобови, лимфни јазли, дигестивен, генитален, уринарен систем итн.).
Кој е предизвикувач на туберкулозата?
Туберкулозата е предизвикана од бактерии од родот Mycobacterium tuberculosis. Најчеста причина за туберкулоза во светот е M. tuberculosis. M. africanum предизвикува туберкулоза во западноафриканските земји. M. bovis (првенствено од говедско потекло) предизвикува туберкулоза, која може да се пренесе на луѓето преку млекото. Поради контролата на туберкулозата кај добитокот и пастеризацијата на млекото, овој тип на туберкулоза денес е исклучително редок. Постојат и нетуберкулозни микобактерии кои се главно безопасни и ретко предизвикуваат болест.
Како се пренесува туберкулозата?
Туберкулозата е инфекција што се шири преку капки од заразено на здраво лице преку воздухот. Бактериите се наоѓаат во ситните капки кои се формираат како аеросол кога заразено лице кашла, кива или зборува. Тие капки можат да ги вдишат луѓе во близина и да се заразат. Со вдишување, бактериите стигнуваат до белите дробови каде што се размножуваат, а од белите дробови можат да стигнат до секој орган во телото.
Луѓето кои се во близок контакт со активен пациент со туберкулоза (првенствено членови на семејството, пријатели, колеги од работа, луѓе во преполни сместувачки капацитети итн.) се погодни за ширење на инфекцијата.
Другите форми на туберкулоза обично не се заразни за околината, иако урината и другите секрети теоретски можат да бидат извор на инфекција, но бидејќи содржат релативно мал број бактерии, тие ретко можат да ја предизвикаат болеста.
Дали секој контакт со бактеријата ќе предизвика болест?
Не. По контакт со заразен пациент, предизвикувачкиот агенс на болеста ќе стигне до белите дробови и, благодарение на одбранбените клетки (макрофаги и лимфоцити) и имунолошкиот одговор на организмот, ќе ги убие бактериите и ќе ги претвори заразените макрофаги во мали и тврди туберкули во ткивото на белите дробови. Сепак, дел од бактеријата во туберкулите останува да живее, но можноста за репродукција и ширење е ограничена. По ваква примарна инфекција, повеќето луѓе примарно ќе бидат излекувани, а инфекцијата станува латентна. Лицето со латентна туберкулоза не е заразно за другите луѓе, а позитивниот туберкулински тест е единствениот доказ за оваа инфекција.
Латентната инфекција може да остане доживотно и никогаш да не прерасне во болест, но во одредени околности (слабеење на имунолошкиот систем, ХИВ инфекција, неухранетост, одредена возраст итн.) може да дојде до активирање на латентното жариште (реактивирање), т.е. избивање на бацили од туберкулите и предизвикување активна болест.
Кај мал број на примарно инфицирани лица, нема да дојде до латентна инфекција, туку веднаш ќе се развие активна болест (особено се загрозени луѓе со ослабен имунолошки систем и мали деца).
Кој има зголемен ризик од заразување со туберкулоза?
- деца помлади од 3 месеци,
- постари лица,
- ХИВ позитивни лица,
- зависници од дрога и алкохол,
- пушачи,
- лица под долготрајна имуносупресивна терапија.
Секое нелекувано лице со туберкулоза заразува од 10 до 15 луѓе во својата околина
Кои се симптомите на туберкулоза?
Симптомите на активна белодробна туберкулоза се долготрајни и траат повеќе од три недели:
- кашлица,
- болки во градите,
- крвав спутум.
Други знаци на болеста:
- општа слабост,
- губење на тежина,
- замор,
- треперење,
- треска,
- ноќно потење.
Луѓето со латентна туберкулозна инфекција немаат никакви симптоми. Во случај на екстрапулмонална туберкулоза, симптомите на болеста зависат од локацијата на болеста.
Светскиот ден на туберкулозата се слави на 24 март, денот на кој во 1882 година Роберт Кох објавил дека го открил предизвикувачкиот агенс на туберкулозата. Во негова чест таа бактерија (Mycobacterium tuberculosis) го добила името Кохов бацил
Дали вакцинацијата е ефикасна против туберкулоза?
Вакцинацијата против туберкулоза (БЕСЕЖЕ) како превентивна мерка (се врши во породилиште) или најдоцна до една година и ги штити децата од сериозни облици на туберкулоза (менингитис и милијарна туберкулоза), додека заштитата од белодробната форма на болеста е околу 50%.
Вакцината против туберкулоза помага во заштитата од туберкулоза во детството, но подоцна губи дел од нејзината ефикасност. Иако не ја спречува инфекцијата со предизвикувачкиот агенс на туберкулозата, во повеќето случаи засилените одбранбени сили на организмот ќе го следат и уништуваат предизвикувачкиот агенс, со што ќе го спречат почетокот на болеста.
КЛУЧНИ ФАКТИ
- Вкупно 1,6 милиони луѓе починале од ТБ во 2021 година (вклучувајќи 187 000 луѓе со ХИВ). Во светот, ТБ е 13-та водечка причина за смртност и втор водечки инфективен убиец по КОВИД-19 (над ХИВ/СИДА);
- Во 2021 година, околу 10,6 милиони луѓе се разболеле од туберкулоза (ТБ) ширум светот. Шест милиони мажи, 3,4 милиони жени и 1,2 милиони деца. ТБ е присутна во сите земји и возрасни групи. Но, ТБ е излечива и може да се спречи;
- Во 2021 година, 1,2 милиони деца се разболеле од ТБ на глобално ниво. ТБ кај децата и адолесцентите често се занемарува од здравствените работници и може да биде тешко да се дијагностицира и лекува;
- Завршувањето на епидемијата на ТБ до 2030 година е меѓу здравствените цели на Целите за одржлив развој на Обединетите нации. (СЗО)
ПРОЧИТАЈТЕ И…
