Голема кашлица е причината за смртта на четири бебиња на Институтот за мајка и дете во Белград, Србија, додека петто е во животна опасност. Иако вакцинацијата против оваа заразна болест е вклучена во задолжителниот Календар за имунизација, поради опаднатиот опфат ширум е отворена вратата за ширење на пертусисот. Во Белград во минатиот месец беше прогласена епидемија, а зголемен број на случаи на голема кашлица се забележани во целиот регион.
Пертусис или голема кашлица (популарно позната како „магарешка кашлица“) е многу заразна бактериска инфекција која ги зафаќа дишните патишта (респираторниот тракт). Таа е предизвикана од бактеријата Bordetella pertussis која може да се најде во устата, носот и грлото на заразеното лице.
Кои се симптомите?
Симптомите обично се развиваат 7 до 10 дена по изложувањето на предизвикувачкиот агенс, а во некои случаи и по 21 ден. На почетокот на болеста, симптомите наликуваат на обична настинка и вклучуваат кивање, течење на носот, малку покачена температура и блага кашлица.
Пертусисот најчесто се пренесува преку капки од дишните патишта (нос и грло) на заразените лица, кивање и кашлање. Болеста може да се пренесе и од лица кои имаат лесна клиничка слика на пертусис или оние кои се асимптоматски (без симптоми). Најчесто, постарите браќа и сестри или родители може да ја пренесат инфекцијата на мали бебиња во домашен контакт
Во рок од две недели кашлицата станува посилна со почести епизоди и напади на кашлање. Овие епизоди се придружени со искашлување на вискозна слуз и често со повраќање. На почетокот на болеста, нападите се јавуваат во текот на ноќта, а потоа зачестуваат во текот на денот и можат да траат месец до два.
Кај новороденчињата и доенчињата, типична клиничка слика ретко се развива, а нападите на кашлање се придружени со паузи односно прекини во дишењето, што ја отежнува дијагнозата на болеста. По оваа фаза, со адекватен третман, нападите на кашлица се поретки и послаби, а бебињата се чувствуваат подобро и закрепнуваат во период до три месеци.
Адолесцентите, возрасните или нецелосно вакцинираните деца имаат благи или нетипични симптоми, па затоа е тешко да се дијагностицира болеста и во овие категории.
Болеста може да има сериозен клинички тек без разлика на возраста и е животозагрозувачка кај новороденчињата и доенчињата. Третина од пациентите заболени во првата година од животот бараат хоспитализација, а смрт е регистрирана кај 1 % од хоспитализираните.
Како се лекува болеста?
Супортивната терапија (најчесто во одделенијата за интензивна нега) по приемот во болница е многу важна за пациентите со тешка форма на болеста. Антибиотската терапија е третман на избор за пертусис. За да биде ефективна, мора да се започне во рок од две недели од почетокот на болеста. Антибиотската терапија ги отстранува патогените од носот и грлото и го ограничува ширењето на инфекцијата на други луѓе.
Кои се компликациите?
Компликации на пертусис се пневмонија, воспаление на средното уво, губење на апетит, дехидрација, конвулзии, оштетување на мозокот, хернии, фрактури во пределот на градниот кош, пролапс на завршниот дел на дебелото црево, епизоди на престанок на дишење.
Третманот со антибиотици може да го скрати периодот на заразност и да го намали ризикот од ширење на инфекцијата на други луѓе. Луѓето кои имаат или можеби имаат пертусис треба да се држат настрана од новороденчиња, доенчиња и мали деца додека се во фаза на лекување
Смртните случаи предизвикани од пертусис се најчести кај најмладите и настануваат како резултат на воспаление на белите дробови или поради недостаток на кислород неопходен за мозочните функции. Тие се регистрираат секоја година во Европа и се најзастапени кај бебињата кои се на возраст кога не можеле да бидат вакцинирани. Помалку од едно дете на секои 1 000 случаи ќе умре од пертусис, а во многу случаи пертусисот не е идентификуван како причина за смртта, така што можно е да е одговорен за повеќе смртни случаи отколку што се официјално пријавени. Речиси сите смртни случаи од пертусис во Европа се регистрирани на возраст помала од три месеци.
Компликации на пертусис се пневмонија, воспаление на средното уво, губење на апетит, дехидрација, конвулзии, оштетување на мозокот, хернии, фрактури во пределот на градниот кош, пролапс на завршниот дел на дебелото црево, епизоди на престанок на дишење. Смртните случаи предизвикани од пертусис се најчести кај најмладите и настануваат како резултат на воспаление на белите дробови или поради недостаток на кислород неопходен за мозочните функции. Тие се регистрираат секоја година во Европа и се најзастапени кај бебињата кои се на возраст кога не можеле да бидат вакцинирани
Зошто е важно да се препознаат луѓето заболени од пертусис?
Пертусисот најчесто се пренесува преку капки од дишните патишта (нос и грло) на заразените лица, кивање и кашлање. Болеста може да се пренесе и од лица кои имаат лесна клиничка слика на пертусис или оние кои се асимптоматски (без симптоми). Најчесто, постарите браќа и сестри или родители може да ја пренесат инфекцијата на мали бебиња во домашен контакт.
Дали и постарите лица се изложени на ризик од болеста?
Пертусис може да се појави на која било возраст. Во пораст е бројот на возрасни и адолесценти на кои им е дијагностицирана оваа болест. Според достапните податоци, после возрасната група до една година од животот, болеста најчесто се регистрира кај адолесцентите на возраст од 10 до 20 години.
Сите кои не се вакцинирани против пертусис со потребниот број дози од вакцината се изложени на ризик, без разлика на возраста.
За разлика од болестите како што се овчите сипаници и морбилите, од голема кашлица може да се заболи неколку пати во текот на животот, но тие т.н. секундарни напади на болеста се многу поблаги.
Како се превенира пертусисот?
Најважниот начин за спречување на пертусис е комплетна имунизација. Вакцините против голема кашлица обично се даваат во комбинација со вакцини против дифтерија и тетанус (често во комбинација и со вакцини против детска парализа, болести предизвикани од Haemophilus influenzae, хепатитис Б).
Што треба да направите ако мислите дека имате пертусис или ако сте изложени на луѓе со пертусис?
Доколку мислите дека ги имате опишаните симптоми на пертусис, односно дека сте болни, треба да побарате лекарска помош во здравствена установа.
Лицето со пертусис може да биде заразно четири до пет недели од почетокот на болеста. Третманот со антибиотици како што е еритромицин може да го скрати периодот на заразност и да го намали ризикот од ширење на инфекцијата на други луѓе. Луѓето кои имаат или можеби имаат пертусис треба да се држат настрана од новороденчиња, доенчиња и мали деца додека се во фаза на лекување, се вели во препораките на српскиот Институт за јавно здравје „Д-р Милан Јовановиќ Батут“.
