ПИШУВА:
Д-р сци. Александар Сајковски
специјалист педијатар неонатолог
♦♦♦♦♦♦♦
ИМУНОМОДУЛАЦИЈА
(Место и улога на имуномодулацијата во современата медицина)
Основна функција на нашиот имунолошки систем е да не заштити од развој на малигните клетки, да ги елиминира мртвите клетки (секојдневна промена на клетките во телото кои имаат краток живот) и да не заштити од влијанието од надворешните агенси како што се микроорганизмите и разни хемиски супстанци. Со овие процеси тој ја одржува хомеостазата на телото, а тоа е здравје. Овие ефекти на имунолошкиот систем кои се одвиваат во еден огромен хомеостатски систем наједноставно може да се дефинираат како процес на „препознавање на себе и одговор на не-себе“.
Посебен интерес и предмет на многу студии и анализи во изминативе децении е улогата на имунолошкиот систем во идентификација и елиминација на туморските клетки. Овој процес во телото се нарекува имунолошки надзор. Имено трансформираните, млади туморски клетки имаат антигена експресија која се разликува од онаа на нормалните клетки на телото, па за имунолошкиот систем тие се страни клетки кои прво ги препознава, а потоа и елиминира. Ова е еден иако невидлив, прекрасен хомеостатски систем во телото кој го одржува нашето здравје.
Неспецифичната имуномодулација се користи за стимулација или супресија на имунолошкиот одговор без притоа да се делува на активноста на стимулираните клетки од страна на специфичните антигени. Тие се делат во три типа: тип I кој се користи кај нормален имунолошки систем; тип II кој се користи кај имун систем кој е под имуносупресија; и тип III кој се користи кај функционално нормален и имуносупримиран имунолошки систем
Но, имајќи ја предвид конфузијата која настанува во јавноста кога се зборува за потребата од имуномодулација, а пред се, примената на истата и селекција на пациентите кои треба да ја примаат, во наредни неколку дела Ви презентираме серијал за местото и улогата на имуномодулаторите во современата медицина.
Механизам на дејство на имуномодулаторите
Имуномодулаторите се молекули кои играат улога во различни нивоа на имунолошкиот систем. Така денес се развиени различни лекови кои имаат селективност во инхибиција или стимулација на специфични имунолошко одговорни клетки како што се лимфоцитите, макрофагите, неутрофилите, природните клетки убици (NK) и цитотоксичните Т лимфоцити (CTL). Имуномодулаторите делуваат на клетките кои продуцираат растворливи медијатори како што се цитокините. На тој начин со спроведување на имунотерапијата се таргетира имунолошкиот систем, а пред се, со цел да се помогне во лекување на одредена болест.
Имуномодулаторните лекови или имуномодулаторниот процес се дели на имуностимулација како процес или имуносупресија како процес. Користењето на имуносупресивни лекови има за цел да го инхибира имунолошкиот одговор кај одредени клинички состојби или болести како што се трансплантацијата на органи или кај автоимуните болести. За разлика од ова имуностимулаторите го засилуваат имунолошкиот одговор кај инфекции, имунодефицити или малигни болести. Терминот имуномодулатори денеска поретко се користи од терминот имуностимулатори за користењето на супстанци кои предизвикуваат мерливи промени во имунолошката функција.
Активноста на имуномодулаторите може да биде специфична или неспецифична. Специфичната активност на имуномодулацијата во имунолошкиот систем делува преку присуство на специфични антигени или имуногени во нив. На тој начин имуномодулацијата станува селективна кога се користи за да се добие имунолошка реакција на еден или неколку антигени, како што е тоа случај кај адјувантите или терапевтските вакцини. Имунолошките адјуванти го засилуваат ефектот на вакцините со синтетички антигени, вклучувајќи ги и антигените од новата генерација. Овие супстанци се користат и кај експерименталната имунизација за добивање на поликлонални антисеруми и моноклонални антитела за утилизација на вакцините.
Посебен интерес и предмет на многу студии и анализи во изминативе децении е улогата на имунолошкиот систем во идентификација и елиминација на туморските клетки. Овој процес во телото се нарекува имунолошки надзор. Имено трансформираните, млади туморски клетки имаат антигена експресија која се разликува од онаа на нормалните клетки на телото, па за имунолошкиот систем тие се страни клетки кои прво ги препознава, а потоа и елиминира
Неспецифичната имуномодулација се користи за стимулација или супресија на имунолошкиот одговор без притоа да се делува на активноста на стимулираните клетки од страна на специфичните антигени. Тие се делат во три типа: тип I кој се користи кај нормален имунолошки систем; тип II кој се користи кај имун систем кој е под имуносупресија; и тип III кој се користи кај функционално нормален и имуносупримиран имунолошки систем.
Терапевтски ефекти на различни имуномодулатори
Во следните две табели (подолу) се наведени досега најдобро проучените и во класичните фармаколошки учебници влезените имуностимулирачки и имуносупримирачки лекови, како и нивниот фармаколошки ефект. Имуномодулаторите во однос на нивното фармаколошко дејство се користат кога одговорот на имунолошкиот систем на домаќинот е слаб или несоодветен на пример за намалување на честотата на инфекциите или во борба против малигните болести. Но како што може да се види од табелата постои поголем број на различни препарати со имуномодулаторен ефект, а кои се користат во различни терапевтски цели. Од новата генерација на имуномодулатори, посебно се напоменати тука антагонистите на тумор некротичниот фактор (TNF). На пример TNF-α како инфламаторен цитокин се ослободува од активираните моноцити, макрофаги и Т лимфоцити е промотор на инфламаторниот одговор кој е значаен во патогенезата на ревматоидниот артрит. Па кај пациенти со ревматоиден артрит се детектираат високи концентрации на TNF-α во нивната синовијална течност. Во тој контекст TNF антагонистите би дале ефект во лекување на ова заболување и се користат како основна линија во терапијата на ревматските болести.
Табела бр. 1. ИМУНОСТИМУЛАТОРИ
Табела бр. 2. ИМУНОСУПРЕСОРИ
