ПИШУВА:
Д-р сци. Александар Сајковски
специјалист педијатар – неонатолог
♦♦♦♦♦♦♦
Стомачните колики односно грчеви кај новороденото и доенчето се честа состојба која може значајно да ги фрустрира и вознемири родителите на децата. Коликите кај бебињата се манифестираат со долги периоди на неподносливо плачење, но и чудно и неочекувано однесување на бебето. Сепак тие немаат класични знаци на болест. Фактот што плачот кај бебето доаѓа без јасна и очигледна причина е основа поради која се јавува загриженост кај родителите. Овие епизоди на плач го достигаат својот максимум апроксимативно околу шестата недела од животот, а најчесто завршува околу четвртиот месец. Стомачните колики односно грчеви се јавуваат кај дури 26% од бебињата и се една од најчестите причини за чести посети и консултации кај матичниот педијатар.
Овие епизоди на плач го достигаат својот максимум апроксимативно околу шестата недела од животот
Нивната основна карактеристика е неутешен или болен плач на бебето најчесто во доцните попладневни часови, иако не е исклучено истиот да се јавува во кое било време на денот. Детето се напнува, ги витка нозете кон стомакот, има зацрвенето лице и очигледна непријатност. Но, имајте предвид дека плачот на детето при појава на коликите битно се разликува од оној кога бебето е гладно.
Едно од најчестите прашања со кои се сретнуваат матичните педијатри од страна на родителите е „дали моето дете има колики или нешто друго?“. Притоа треба да знаете дека најзначајни дијагностички критериуми се: возраст на бебето под пет месеци и појава на повторувани и продолжени периоди на плач, раздразливост, чудно однесување кои заедно или поединечно се јавуваат без очигледна и јасна причина, а не се смируваат конвенционално. Овие промени се јавуваат најчесто во епизоди од три или повеќе часа дневно, најмалку три дена во неделата, а најмалку три недели (ова е познато како т.н. Wessel правило).
Недоволната продукција на лактаза која може да се јави во првите неколку недели од животот води до ферметирање на несварената лактоза што резултира со создавање на гасови. Ова понатаму доведува до зголемена надуеност во стомакот и флатуленција. Оваа состојба се решава со внесување на споменатиот ензим лактаза. Најдобро е тој да е високоактивен ензим, а студиите покажале особена ефикасност на ензимот лактаза екстрахиран од габата Aspergillus oryzae, кој е стабилен и биолошки активен извор на ензимот лактаза. Употребата на препарати на база на ензимот лактаза треба да се користат оние кои не содржат конзерванси како што е глицеролот или некој друг
Причини за појава на стомачните колики односно грчеви
Суштинската причина за појавите на коликите се уште не е јасно дефинирана. Современата педијатрија дефинира повеќе причини: физиолошки, социјални како и биолошки. Теоретски ексцесивна количина на воздух во цревата може да корелира со појавата на колики, иако нема многу директни докази дека истиот е основна причина за коликите. Друга прагматична теорија е дека постои постепена матурација на дигестивниот систем, па на некои компоненти на млекото како што е лактозата бебињата може да се интолерантни. Анализирани се и класичната алергија на компоненти на храната односно млекото, како и пореметување на подвижноста на цревото. Последниве две се особено често анализирани причини. Една од потенцијалните причини е темпераментот и однесувањето на бебето. Последниве години се анализира и улогата на бактеријалната флора односно микробиотот во појавата на истите.
Една од линиите на евалуација е и цревна подвижност односно добар осет во цревото. Имено цревната подвижност или позната како цревен мотилитет е термин кој ја опишува концентрацијата на мускулатура која е одговорна за разградување и движење на храната од желудникот преку тенкото црево до дебелото црево. Со други зборови тоа е како функционира дигестивниот систем на детето. Ако цревниот мотилитет кај бебето не е доволно развиен или е пореметен од која било причина, може да се појави болка и ексцесивно количество на гас што води до непријатност и фрустрирачки ефекти како што се колики, констипација или регургитација.
Клучни факти за коликите
- Едно од четири бебиња сигурно развива колики;
- Коликите најчесто се губат околу четвртиот месец;
- Бебе што има колики не е болно бебе;
- Плачот е најсилен и најчест во попладневни и вечерни часови, но може да е присутен и во кој било друг дел од денот;
- Етиологијата на коликите е мултифакторијална;
- Коликите го достигаат својот максимум најчесто на возраст од 6-8 недели.
Решение за коликите
Имајќи го предвид фактот дека доеначките колики не се болест, во тој дел и приодот во нивниот третман треба да е базиран на стратегии кои се докажано ефикасни, а не се штетни за бебето.
- Конзервативниот приод во третманот на коликите пред се опфаќа психолошко смирување на родителите и семејството и евалуација на анксиозниот ефект на родителскиот стрес.
- Кога е бебето на доење, мајката треба да води сметка за нејзината исхрана. Имено, одредени компоненти во исхраната (броколи, лук, зачинета храна, јајца, млеко, кикиритки…), може да предизвикаат грчеви кај доенчето. Со нивно одбегнување истите се редуцираат, но намалувањето или елиминирањето на поголем број на хранливи продукти кај мајката треба да е под лекарска контрола.
- Избегнување на прекумерно хранење на бебето, редукција на волуменот на млекото.
- Ако бебето цица истовремено од двете гради, тогаш не ги добива последните порции од млекото, кое е богато со масти, што и го заситува. Затоа, тоа цица поголемо количество млеко со кое го оптоварува гастроинтестиналниот систем, внесува и поголемо количество на лактоза која не може да ја метаболира и искористи. Тоа е причина за појава на гасови, кркорење во цревата, воденаст измет. Поради ова потребно е при доење детето прво целосно да ја испразни едната града, а дури потоа да се понуди другата града.
- Во случај на обилно течење на млекото или кога бебето лакомо цица и исцицува големо количество млеко за краток период, доењето треба да е само од едната града, или пред подојувањето малку да се измолзе градата.
- Доенче кое е на природна исхрана, но и оние на вештачка треба да добијат ензим лактаза кој ја метаболира лактозата со што ги смирува инфантилните колики. Лактозата како главен шеќер во секое млеко е составен од две молекули: глукоза и галактоза. За овие молекули да се апсорбираат во тенкото црево, мора претходно да се раздвојат (хидролизираат) со ензимот познат како лактаза, кој се создава во цревните ресички. Во услови на недостаток на овој ензим или негова недоволна продукција, лактозата не се хидролизира, што резултира со интолеранција на лактозата и појава на грчеви. Интолеранција на лактоза е чест проблем и обично е минлива оваа состојба на намалена продукција на лактаза, во првите неколку месеци од животот на бебињата. Со растот и развојот на организмот почнува да се произведува доволна количина лактаза, при што поефикасно се вари внесената лактоза. Тоа се гледа најчесто во првите 3-4 месеци од животот на бебето. Недоволната продукција на лактаза која може да се јави во првите неколку недели од животот води до ферметирање на несварената лактоза што резултира со создавање на гасови. Ова понатаму доведува до зголемена надуеност во стомакот и флатуленција. Оваа состојба се решава со внесување на споменатиот ензим лактаза. Најдобро е тој да е високоактивен ензим, а студиите покажале особена ефикасност на ензимот лактаза екстрахиран од габата Aspergillus oryzae, кој е стабилен и биолошки активен извор на ензимот лактаза. Употребата на препарати на база на ензимот лактаза треба да се користат оние кои не содржат конзерванси како што е глицеролот или некој друг.
- Ако кај доенчето после оброк се забележи надуеност, лесно треба да се масира стомачето, или да се постави затоплена пелена или термофор на стомакот на бебето, или да се искапе во топла вода.
- Додека е будно бебето да се постави да лежи на стомак.
- После секој оброк треба да му се помогне на доенчето да подждригне.
- Да се внимава за време на хранењето детето да не се наголта воздух, односно да голтне што е можно помалку воздух и да не се преоптовари стомакот на бебето.
- Вежбање со нозете на бебето како да вози велосипед.
- Не-аналгезничните, не-нутритивните смирувачки маневри, како што се лулкање и тапкање 2-3 пати во една секунда во тивка средина, можат да го смират бебето. Еден чест маневар кој не ја елиминира болката, но го смирува плачот е возење со автомобил има свое дијагностичко и терапевтско значење.
- Потребно е да се создаде мирна и опуштена атмосфера околу детето затоа што тоа ќе ја почувствува вознемиреноста на родителите ако таа постои.
- Да се елиминира пушењето од околината на бебето, а мајката треба да одбегнува пушење.
- Секоја мерка која родителите ја сметаат за корисна вреди да се продолжи, само под услов да е безопасна за бебето.
- Ако се поставува прашање за интолеранција на млекото, во тој случај временски ограничувачки терапевтски обид со примена на хидролизирана формула може да се спроведе во интервал не подолг од 48 часа.
- Употребата на медикаменти најчесто не е индицирана, поради нивните несакани дејства.
