ПИШУВА:
Д-р Вулнет Бектеши
специјалист педијатар, супспецијалист неонатолог
♦♦♦♦♦♦♦
Улогата на витаминот Д во развојот на децата
Една од најважните улоги на витаминот Д е одржување на серумската концентрација на калциум и фосфор со поттикнување на нивна апсорпција во цревата, раст и развој на коските и овозможување правилно делување на тироидните хормони за одржување на концентрацијата на калциум во крвта. Недостатокот на витамин Д го менува метаболизмот на минералите, што предизвикува ниска минерална густина на коските и го зголемува ризикот од губитокот на коскена маса или скршеници. Рахитисот како и меките коски поради недостаток на витамин Д кај децата, од средината на дваесеттиот век е ретка болест во развиените земји поради додавањето на витамин Д.
Витаминот Д игра важна улога во нормалната функција на имунолошкиот систем. Рецепторите за витамин Д се присутни во повеќето, ако не и во сите клетки во нашето тело. Така влијае и на клетките на природниот имунолошки систем и овозможува нивно нормално функционирање.
Главни причини за недостаток од ВИТАМИНОТ Д кај доенчињата се: исхраната која се заснова на мајчино млеко или на адаптирано млеко, внесувањето на производи кои имаат релативно малку витамин Д и краткотрајно изложување на сонце поради опасност од изгореници. Од овие причини се препорачува додавање на витаминот Д кај новороденчињата после навршена една недела од животот, без оглед на мајчиниот витамински статус
Голем број на истражувања ја потврдиле врската меѓу недостатокот на витамин Д и зачестената појава на респираторни инфекции и грип. Ниските вредности на витамин Д се, исто така, и ризик фактор за појава на туберкулоза. Уште пред да се појават антибиотиците еден од начините за третман на туберкулоза бил присилно излегување на сонце.
Докажано влијание на витаминот Д
Улогата на витамин Д во телото се уште не е во целост објаснета, но постојат цврсти докази за некои процеси за кои без сомнеж може да се потврди дека придонесуваат за подобрување на здравјето.
- Витаминот Д придонесува за нормална апсорпција/искористување на калциум и фосфор
- Витаминот Д придонесува за нормално ниво на калциум во крвта
- Витаминот Д придонесува за зачувување на здрави коски
- Витаминот Д придонесува за работата на мускулите
- Витаминот Д придонесува за зачувување на здрави заби
- Витаминот Д придонесува за работата на имунолошкиот систем
- Витаминот Д игра улога при делбата на клетките
Витаминот Д спаѓа во групата на витамини кои се растворливи во мастите. Природно е присутен во малку намирници, а вклучува повеќе биолошки активни материи кои ги нарекуваме калцифероли.
Поради растот и развојот, недостаток од витамин Д најчесто се јавува кај децата, особено кај помладите од три години. Статусот на витаминот Д кај новороденчињата е условен од витаминскиот статус на мајката, од кој пак зависи и количината на витаминот Д во нејзиното млеко.
Витаминот Д спаѓа во групата на витамини кои се растворливи во мастите. Природно е присутен во малку намирници, а вклучува повеќе биолошки активни материи кои ги нарекуваме калцифероли
Главни причини за недостаток од витаминот Д кај доенчињата се: исхраната која се заснова на мајчино млеко или на адаптирано млеко, внесувањето на производи кои имаат релативно малку витамин Д и краткотрајно изложување на сонце поради опасност од изгореници. Од овие причини се препорачува додавање на витаминот Д кај новороденчињата после навршена една недела од животот, без оглед на мајчиниот витамински статус.
Недостатокот од витамин Д може да има тешки последици врз здравјето на детето, меѓу кои најпознат е рахитисот. За оваа болест карактеристична е деминерализацијата на коскеното ткиво која причинува омекнување и деформација на коските, бавен развој на забната глеѓ и дентинот, хипокалциемија, болки во коските, слабост во мускулите, лош развој и низок раст.
Голем број на истражувања ја потврдиле врската меѓу недостатокот на витамин Д и зачестената појава на респираторни инфекции и грип. Ниските вредности на ВИТАМИН Д се, исто така, и ризик фактор за појава на туберкулоза
Големите дози на витамин Д може да предизвикаат, пред се, хиперкалциемија, која потоа се поврзува со појавата на голема жед, застој во растот, анорексија, повраќање, намален IQ, и со калцификација на мекото ткиво и создавање на бубрежен камен.
Затоа се препорачува давањето на витамин Д да биде под строга контрола на стручно лице, обично се тоа советувалиштата за здрави деца, но и матичните служби, а е со цел спречување на состојби на токсичност при давање на поголеми количини од дозволеното, но и за цел да се спречи појава на рахит како состојба на хипокалциемија.
Постојат малку природни извори на витамин Д. Мрсните риби (харинга, скуша, туна, сардела, лосос) и маслото од црниот дроб на бакаларот се најбогати извори на витаминот Д3, а помали количини има во говедскиот црн дроб и жолчката. Добар извор на ергокалцифероли, односно на витамин Д2 се печурките и квасецот. Денес, токму овие две форми се додаваат во млекото и млечните производи, како и во другите намирници кои природно имаат многу малку витамин Д.
Сонцето не е само најголем извор на енергија, туку е и извор на витаминот Д, затоа долгото и топло лето е најдобра суплементација на „сончевиот витамин“.
Ние на нашето неонатолошко одделение им даваме препорака на сите мајки после 8-от ден од раѓањето да започнат со редовна антирахитична профилакса и тоа:
- На сите новороденчиња кои се на мајчино млеко да се започне со D3+K1 twist off capsuli 1×1 најмалку 3 месеци (овие капсули содржат 400 IU витамин Д3, но и витамин К1, којшто го нема во доволни количини во мајчиното млеко, и има важна улога во коагулација на крвта и во превенција на касна форма на хеморагична болест);
- За новороденчињата коишто се на комбинирана формула (т.е. и доење и дохрана со адаптирана млечна формула) им препорачуваме да се започне со D3-twist-off capsuli 1×1, а потоа да се следи во советувалиште за здрави деца.
ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, Д-Р ВУЛНЕТ БЕКТЕШИ:
- Кога детето ќе пројави жолтица, најчестата дилема е дали и кога да се третира (на кое ниво на серумски билирубин)
- РОДИТЕЛИ ВНИМАВАЈТЕ – Вовлечена фонтанела е знак дека детето е дехидрирано
