ПИШУВА:
Слаѓана Трајкова,
дипл. логопед – дефектолог, мастер логопед
ЈЗУ „Завод за рехабилитација на слух, говор и глас“ – Скопје
♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
УЛОГАТА НА ЛОГОПЕДОТ Е ПОСЕБНО ВАЖНА КАЈ ДЕЦАТА СО АУТИЗАМ
А
бнормалниот говорно-јазичен развој е еден од најупорните и најтврдокорни симптоми кај децата со перванзивна патологија во вербалната комуникација. Тоа е состојба на нарушени реципрочни социјални интереси, неразвиена комуникација со стереотипен рецептивен репертоар на интереси и активности.
Најкритичен период е од 12 до 15 месец, кога превербалниот развој на гестовната комуникација почнува постепено да се забавува. Родителите кажуваат дека детето не сака да ја држи раката на својата мајка, ниту со глас, ниту пак со гест е способно да побара храна, вода и сл. Од родителите дознаваме дека е нервозно и плачливо, преосетливо е, слабо реактибилно на звук или допир. Делува како да не ги разбира зборовите и развојот на говорното изразување се блокира
Самиот термин аутизам доаѓа од грчкиот јазик што во превод значи јас – аутос, да се биде сам во изолација, сам доволен за себе. Самото тоа укажува дека детето со симптоми на аутизам преферира да биде само, и да се одвои од групата со деца, и кај него да не се развива потреба за социјално опкружување, потреба за комуникација…
Како логопед со долгогодишно работно искуство можам да кажам дека нема поболно нешто од дете кое не зборува, и кое нема потреба да ги бара и да се радува на најблиските, да заплаче по сопствената мајка, ако таа излезе, без емоции и без говор детето е внесено во сопствениот имагинарен свет повлечено е во себе, и за околината делува чудно.
Во последните години, аутизмот како состојба се повеќе е познат како сериозен здравствен проблем, зема замав кај новородените деца и се прават големи напори да биде разјаснет и јасно дефиниран, но и признаен во сите здравствени и државни институции. Рапидно расте бројот на деца со аутизам и кај нас, и се смета дека тоа во периодот е брз растечки развоен проблем.
Најкритичен период е од 12 до 15 месец, кога превербалниот развој на гестовната комуникација почнува постепено да се забавува. Родителите даваат изјави дека детето не сака да ја држи раката на својата мајка, ниту со глас, ниту пак со гест е способно да побара храна, вода и сл. Од родителите дознаваме дека е нервозно и плачливо, не покажува интерес за интересна сликовница само да ги врти листовите од сликовницата и да се загледува во нацртаните ликови, преосетливо е, слабо реактибилно на звук или допир. Делува како да не ги разбира зборовите и развојот на говорното изразување се блокира.
Сакам да истакнам дека е важно да се отпочне работа со логопед уште од најраниот период, и улогата на логопедот е особено важна не само за децата со аутизам, туку и за нивните родители. Терапијата на аутизмот не е со цел да се престане да се има аутизам, туку да се научи како треба да се прифати аутизмот и како полесно да се живее со него и да се толерира. Аутизмот како состојба бара упорна работа со стручни лица, бара лекување, бара финансии за набавка на лекови, бара трпеливост од околината. Треба навреме да се постави дијагноза, за да може преку таа дијагноза детето да добие адекватен стручен третман од стручни лица – дефектолог, логопед, психолог, педагог и др.
Вербата и љубовта кон човечкиот род ми дава за право да се надеваме дека со време и свеста ќе проработи кај нас за прифаќање на оваа проблематика, свеста ќе ни биде на повисоко ниво и никако и во никој случај не треба да дозволиме овие дечиња да бидат дискриминирани од другите деца, да гаиме позитивно опкружување и нивно целосно прифаќање, сите ние да се посветиме во помагањето на состојбата на аутизмот.
Во Заводот за рехабилитација на слух, говор и глас во Скопје со посебно внимание ги следиме светските трендови и светските техники во логопедскиот третман, како што се АБА техниката, ПЕКС терапијата, СЕНЗОРНАТА ИНТЕГРАЦИЈА, РЕЕДУКАЦИЈАТА НА ПСИХОМОТОРИКАТА…
Терапијата на аутизмот не е со цел да се престане да се има аутизам, туку да се научи како треба да се прифати аутизмот и како полесно да се живее со него и да се толерира
Студиите покажале дека 70% од децата кои добиваат АБА терапија од најраната возраст имаат развиено вештини на однесување. Терапијата е ефикасна за децата да можат да ги научат и анализираат сопствените чувства. Ги учи да станат свесни за себе, да ги откријат и препознаат сопствените предизвикувачи на вознемиреност, да развијат сопствен метод за справување со ескалација на емоциите. ПЕКС терапијата, исто така се употребува во нашата установа, тоа е таканаречен комуникативен систем преку размена на слики. Се работи на тоа да преку слика детето развива експресивна комуникативна вештина, развива комуникација преку слика која е мотивирачка за едно дете. Сензорната интеграција е пристап кој се базира на сознанија на невролошките процеси кои мозокот ги организира и ги обработува сензорните информации од надворешната средина, овозможува подобро функционирање во секојдневните активности, во спротивно се прави дисбаланс во сензорното интегрирање и се јавуваат несакани појави кај детето, проблеми во движење, однесување, перцепција, учење и др.
ЈЗУ Завод за рехабилитација на слух, говор и глас – Скопје ги опфаќа и ги прифаќа сите деца кои имаат потешкотии во говорот, се прави комплетна проценка на говорно-јазичниот статус и на комуникативниот статус, се проценува дали детето знае да зборува, колку зборува или пак воопшто не зборува. Потребно е родителите да си извадат упат на „Мој термин“, од нивниот матичен лекар, и да го донесат детето на преглед.
◊◊◊◊◊
