- Пертусисот (голема кашлица) започнува како настинка, а потоа се појавува кашлица со карактеристичен звук, сличен на звук од магаре
- Посетете го матичниот лекар што е можно поскоро ако вашето дете има симптоми на пертусис
- Лекарот може да препише антибиотици за да се спречи ширењето на инфекцијата и да се намали ризикот од компликации
- Вакцинирајте го вашето дете против пертусис. Вакцинацијата се препорачува и за бремените жени
Што е пертусис
Голема кашлица е високозаразна болест предизвикана од бактеријата Bordetella pertussis. Се пренесува преку вдишување или контакт со капки што ги исфрла заразеното лице при кашлање или кивање. Иако повеќето деца се редовно вакцинирани, повремено може да се појават поединечни случаи или помали епидемии. Големата кашлица е позната и како пертусис, а меѓу народот и како магарешка кашлица.
Симптоми на пертусис
Симптомите обично се појавуваат 1–2 недели по заразувањето. Во почетокот, болеста изгледа како обична настинка – со течење на нос, кивање и блага температура. Кашлицата се развива постепено, започнува ноќе, но се влошува преку денот. Децата може да имаат напади на кашлица кои им отежнуваат да вдишат. Може да се слушне остар „свиреж“ или звук сличен на звук од магаре на крајот од нападите на кашлица, додека се обидуваат да земат длабок здив.
Големата кашлица, позната и како пертусис, e многу повеќе од обична кашлица – може да биде опасна по живот, особено за новороденчиња
Нападите на кашлица се влошуваат во текот на наредните две недели, зголемувајќи се по интензитет и зачестеност. Тие можат да бидат исцрпувачки. Лицето на детето може да се зацрвени или да добие виолетова боја. Понекогаш детето може да повраќа по нападите на кашлица. Меѓу нападите, децата обично се чувствуваат добро.
Кашлицата може да трае со месеци, а децата можат да бидат заразни до 21 ден по почетокот на кашлицата.
Децата кои се вакцинирани против голема кашлица имаат многу помала веројатност да ја добијат болеста. Ако, сепак, се разболат, симптомите обично се поблаги
Можни компликации
Кај бебиња под 6 месеци, пертусисот може да предизвика сериозни компликации – како тешка пневмонија и апнеи (кратки паузи во дишењето). Кај помалите деца најчести компликации се пневмонија и воспаление на средното уво. Ако детето губи апетит или повраќа често, може да дојде до губење на тежина и дехидратација.
Кога да побарате лекарска помош
- Бебиња под 6 месеци
Бебињата со симптоми на пертусис треба веднаш да бидат прегледани од лекар.
Однесете го бебето кај матичниот педијатар, а ако има потешкотии со дишењето или паузи во дишењето – веднаш одете во најблиската болница или повикајте брза помош (194).
Најдобар начин за заштита е вакцинацијата. Вакцината се дава со инјекција, најчесто во комбинација со заштита против други болести (дифтерија, тетанус и др.). Со тек на време имунитетот се намалува, па можно е да се заболи и покрај претходна вакцинација. Возрасните кои се во контакт со бебиња под 6 месеци треба да примат бустер доза вакцина за да не ја пренесат инфекцијата, бидејќи најмалите сè уште немаат целосна заштита
- Постари бебиња, деца и тинејџери
Треба да го однесете вашето дете кај матичниот лекар ако има некој од претходно наведените симптоми или ако мислите дека има голема кашлица. Исто така, треба да го однесете вашето дете кај лекар ако има:
- повторливи, исцрпувачки напади на кашлање,
- кашлица што трае повеќе од 2 недели,
- температура заедно со кашлица,
- болка во увото со кашлица,
- знаци на губење тежина или дехидратација.
Кашлицата може да трае со месеци, а децата можат да бидат заразни до 21 ден по почетокот на кашлицата
Веднаш побарајте итна помош ако детето:
- има потешкотии при дишењето или се мачи да вдиши воздух по напад на кашлање,
- стане сино или виолетово околу устата по напад на кашлица.
Лекување
Ако кашлицата трае помалку од 3 недели, лекарот може да препише антибиотици. Антибиотиците не ги олеснуваат симптомите, но го скратуваат периодот во кој детето е заразно и спречуваат пренесување на инфекцијата на други лица. Ако детето има сериозна кашлица, потешкотии со дишењето или е под 6 месеци, можно е да се препорача болничко лекување за внимателно следење и нега. Останатите членови на семејството – особено бебињата под 12 месеци – може исто така да добијат антибиотици како превенција.
Децата можат да се вратат во градинка или училиште по 5 дена третман со антибиотици. Доколку не земаат антибиотици, треба да останат дома 21 ден по почетокот на кашлицата
Бременост
Ако планирате бременост или веќе сте бремени, добро е да разговарате со вашиот матичен лекар за вашиот статус на имунизација. Бустер доза против голема кашлица се препорачува за бремени жени во третиот триместар. Таа го штити вашето новороденче во првите два месеца од животот, кога е најподложно на компликации од голема кашлица.
Најдобар начин за превенција на голема кашлица е вакцинацијата
Вакцинацијата против голема кашлица во Република Северна Македонија се спроведува со комбинирани вакцини:
- Hexaxim (DTaP-IPV-Hib-HepB)
- Pentaxim (DTaP-IPV-Hib)
- Tetraxim (DTaP-IPV)
Примарната серија на вакцинација се врши со три дози на комбинирана вакцина (Hexaxim или Pentaxim). Според Календарот за имунизација, првата доза на вакцина се дава на деца на возраст со навршени два месеци, втората доза на возраст од 4 месеци и третата доза на возраст од 6 месеци.
Првата ревакцинација се врши една година по комплетирањето на примарна вакцинација, со давање на една доза Pentaxim на 18-месечна возраст. Втората ревакцина се дава во второ одделение, односно на 7-годишна возраст, со апликација на една доза комбинирана вакцина Tetraxim.
Вакцината против голема кашлица на препорачанатa возраст на доенчињата го намалува ризикот од сериозна форма на болест. (Извор: Институт за јавно здравје на РСМ)
