ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Воспалено грло, потешкотии при голтање, црвенило и болки во грлото, зголемени и болни лимфни јазли на вратот, покачена телесна температура, главоболка, чувство на општа слабост или замор се дел од симптомите на стрептококно грло, честа бактериска инфекција на тонзилите предизвикана од бактериите кои спаѓаат во групата на Streptococcus, од кои најчести причинители сe Streptococcus pyogenes grupa A и Streptococcus Beta haemoliticcus grupa A.
„Најбитно е децата при појава на првите симптоми на болест да се повлечат од колективот, бидејќи тогаш се најзаразни и најмногу ја пренесуваат бактеријата и во воздухот и на сите предмети околу нив. При појава на дете со позитивен тест на пиоген стрептокок во колективот, треба да се изврши дезинфекција на просторот и сите предмети во него. Детето треба да се постави на антибиотска терапија со цел да се намали присутноста на бактеријата во грлото, а со тоа секако и контагиозноста“, објаснува д-р Звезда Спасовска, специјалист педијатар.
Што претставува стрептококното грло и зошто оваа инфекција е толку честа кај децата, особено кај помалите?
Д-р Спасовска: Стрептококно грло е бактериска инфекција на тонзилите предизвикана од бактериите кои спаѓаат во групата на Streptococcus, од кои најчести причинители сe Streptococcus pyogenes grupa A и Streptococcus Beta haemoliticcus grupa A.
Инфекцијата најчесто се сретнува кај децата на возраст од 5-15 години, но може да се појави во сите возрасни групи. Ризикот од заболување од оваа инфекција се зголемува со престој и работа во затворени простории, како градинки, училишта и игротеки. Децата се повеќе засегнати поради специфичноста на нивниот имун систем кој се уште е во развој, особено вклучувајќи ги лимфоидните органи во кои спаѓаат и крајниците. Истите се особено склони кон зголемен раст и бурна реакција при контакт со бактериски инфекти. Начинот на игра и живеење на децата со близок меѓусебен контакт, гушкање, користење заеднички предмети и играчки во затворени простории – колективи, секако го зголемува ризикот за инфекција со стрептококните бактерии.
Доколку не се третира навремено и соодветно, може да предизвика сериозни компликации, кои во ретки случаи може да бидат и фатални. Кои се најчестите компликации предизвикани од стрептокока од групата А?
Д-р Спасовска: Стрептококната ангина е воспаление кое треба да се лекува со антибиотици, бидејќи може да предизвика сериозни компликации. Дел од компликациите се од ширење на инфекцијата во околните ткива, односно може да настане воспаление на синусите, воспаление на средното уво и мастоидната коска со појава на оток зад ушите.
Други компликации можат да се случат поради несоодветен имунолошки одговор на организмот на стрептококната инфекција, со појава на воспалителна реакција на инфекцијата со препознавање на стрептококниот М протеин од страна на антителата на организмот. Тука се вбројуваат ревматската треска во која се засеганати срцето – ендокардит, перикардит, миокардит, од кои најсериозно е засегањето на ендокардот поради оштетување на срцевите залистоци, гломерулонефритот – воспаление на бубрегот пропратено со пропуштање на протеини во урината, воспаление на кожата – еритема мигранс, ревматски артритис пропратен со воспаление, оток, црвенило, болка и ограничена подвижност на зглобот, но без долготрајни последици за истиот.
Во последните неколку години, односно после пандемијата со коронавирусот се добива впечатокот дека инфекцијата со стрептокока зема замав со нејзино зачестено појавување, со манифестација на потешка клиничка слика и рецидивност секако. Инфекциите со стрептока се сезонски, почесто застапени во зимскиот период и рана пролет и повеќе ја засегаат машката популација
Се почеста компликација е и појавата на ПАНДАС синдромот (педијатриско автоимуно невропсихијатриско нарушување асоцирано со стрептококна инфекција), каде по одреден период од мината стрептококна инфекција одеднаш детето станува друга личност преку ноќ, нерасположено, анксиозно, со опсесивно-компулсивно однесување, со појава на тикови кои самото не може да ги контролира. Настанува поради автоимун одговор, односно несоодветен одговор на имуниот систем на организмот кој своите клетки, во случајов клетките на мозокот ги препознава како туѓи (бактериски) и истите ги напаѓа.
Еризепел или црвен ветар е стрептококна инфекција која ја засега кожата и лимфното ткиво во неа, со појава на ограничено црвенило на кожата, топлина, оток и болка, пропратено со фебрилност, треска и малаксаност.
Меѓу инвазивните компликации се вбројува и стрептококниот менингитис – воспаление на мозочните обвивки, сепса и синдром на токсичен шок.
Синдромот на токсичен шок е ретка, но многу сериозна компликација која е животозагрозувачка состојба, предизвикана од токсините кои ги излачува овој тип стрептокока, кои се шират во крвотокот и предизвикуваат сериозни симптоми: висока температура со треска, пад на крвниот притисок, појава на осип на кожата и мултиорганско затајување поради оштетувањето на крвните садови во бубрезите, белите дробови, црниот дроб и срцето.
За превенција на компликациите, терапијата треба да се започне најдоцна до 9 дена од појава на симптомите. Терапијата треба да биде со пеницилински антибиотик, освен кај пациенти со алергија на пеницилини. Истата треба да биде дадена во соодветна доза пресметана според телесната тежина на детето, да се спроведува редовно и доволно долго односно 10-14 денови според тежината на клиничката слика на детето, како би се намалила можноста за појава на резистенција на бактериите кон антибиотиците
Доминантен симптом е силната болка во грлото, кое понекогаш е толку болно што реагира и на едноставно земање воздух, а децата не можат да јадат, па дури ни да внесуваат течности. Кои се другите симптоми?
Д-р Спасовска: Типичен почеток на инфекцијата е со појава на покачена температура, која најчесто е висока над 38,5 степени и силна болка во грло која го отежнува голтањето. Чести симптоми се и главоболка, малаксаност, треска, оток на лимфните јазли под долната вилица и на вратот кои се болни на допир, обложен јазик или силно црвен малинест јазик, гадење, повраќање, болка во стомак и појава на осип кој се шири на трупот, под аксилите, долниот дел од стомакот и ингвиналната регија.
Кога треба да отпочне лекувањето со цел да се превенираат можните последици од ширење на бактеријата во организмот?
Д-р Спасовска: Терапијата секако треба да се започне најрано при појава на вакви симптоми, клинички преглед кој го потврдува стрептококното грло и лабораториска дијагноза со брз стреп тест или со брисеви и покачени биолошки маркери за бактериска инфекција, како покачени вредности на леукоцитите, седиментацијата на еритроцити и Ц-реактивниот протеин. За превенција на компликациите, терапијата треба да се започне најдоцна до 9 дена од појава на симптомите. Терапијата треба да биде со пеницилински антибиотик, освен кај пациенти со алергија на пеницилини. Истата треба да биде дадена во соодветна доза пресметана според телесната тежина на детето, да се спроведува редовно и доволно долго односно 10-14 денови според тежината на клиничката слика на детето, како би се намалила можноста за појава на резистенција на бактериите кон антибиотиците.
Со оглед на тоа што бактеријата лесно се пренесува (преку близок контакт, респираторни капки од кашлање или кивање, допирање заразени предмети) во колективите како што се градинките и училиштата, кои се мерките што треба да се преземат откако бактеријата ќе биде потврдена со тест? Односно, колку време е детето заразно по почнување со пиење на антибиотик и кога може да се врати во градинка или училиште?
Д-р Спасовска: Најбитно е децата при појава на првите симптоми на болест да се повлечат од колективот, бидејќи тогаш се најзаразни и најмногу ја пренесуваат бактеријата и во воздухот и на сите предмети околу нив. При појава на дете со позитивен тест на пиоген стрептокок во колективот, треба да се изврши дезинфекција на просторот и сите предмети во него. Детето треба да се постави на антибиотска терапија со цел да се намали присутноста на бактеријата во грлото, а со тоа секако и контагиозноста. После 24 часа од започнување на антибиотскиот третман се смета дека детето не е веќе заразно и дека може да се врати во колективот. Но, сепак процената треба да биде индивидуална за секое дете според тежината на клиничката слика, односно дете со гнојни налепи на тонзилите и фебрилност која се уште трае секако не може да се врати во колектив после 24 часа. Клиничкиот наод на тонзилите треба да покаже смирување на воспалението, пропратено со пад на температурата, детето треба да нема температура најмалку 24 часа, да се чуствува добро со желба за храна и игра и тогаш да се размисли за враќање во колективот со продолжување на антибиотскиот третман секако.
Како да се намали ризикот од пренос на стрептокока, што треба да се преземе во училиштата и од страна на родителите доколку во едно одделение упорно и постојано се јавува стрептококно грло?
Д-р Спасовска: Најбитно е секако децата кои имаат стрептококна инфекција пропратена со симптоми да не го посетуваат колективот. Да се проверат сите во колективот, особено тие кои имаат симптоми на настинка, вклучувајќи ги и возрасните дали имаат присуство на стрептокок во грлото и сите истовремено се лекуваат, како би се намалила можноста за ширење на инфекцијата и појава на реинфекција на децата кои веќе биле скоро лекувани.
Децата да се едуцираат на основните хигиенски навики за редовна тоалета на устата и носот, редовно миење на рацете и менување на облеката. Да не се ставаат рацете и најразлични предмети во уста. Помалите деца да не користат цуцла која е извор на зараза, бидејќи често се наоѓа на под во допир со други играчки, неретко се допира и користи и од другите деца во колективот. Ноктите да бидат редовно исечени, косата да биде собрана, како не би пречела на лицето и пипкана со рацете со кои исто така лесно се пренесува инфекцијата.
Имунитетот е нешто што се развива цело време, од самото раѓање и наследување на мајчините имуноглобулини преку млекото, па понатаму со секој допир со блиските, околината и природата е чекор повеќе во неговиот развој. Децата треба да се надвор, така стекнуваат способност на адаптација и се физички активни, расположени и весели што особено им влијаае на здравјето
Секако, просторот треба да биде доволно голем според бројот на деца кои престојуваат во него неколку часа во текот на денот. Хигиената да се одржува на највисоко ниво со редовно чистење на истиот и предметите во него. Се препорачува играчките да бидат практични и лесни за одржување. Просторот да не е премногу топол и редовно да се проветрува. Децата да поминуваат и одредено време надвор во периодите за игра и прошетка. Во градинките редовно да се менува постелнината и да се користи исто креветче за едно дете, да се користат чаши за еднократна употреба и хартии за бришење на рацете. Беспрекорно да се одржува хигиената на тоалетите во колективот, кои секако треба да бидат доволно застапени според бројот на децата.
Во последниот период ординациите на педијатрите се преполни со дечиња кои имаат повторувачки инфекции со стрептокока. Се чини дека се вртиме во маѓепсан круг. Неретко, во рок од три месеци, три пати се детектира оваа бактерија, а тоа значи и три дози на антибиотици, кои мора да се испијат, но кои и дополнително го ослабнуваат организмот на детето. Како да делуваме на зајакнување на имунитетот и подигање на одбраната од вируси и бактерии?
Д-р Спасовска: Во последните неколку години, односно после пандемијата со коронавирусот се добива впечатокот дека инфекцијата со стрептокока зема замав со нејзино зачестено појавување, со манифестација на потешка клиничка слика и рецидивност секако. Инфекциите со стрептока се сезонски, почесто застапени во зимскиот период и рана пролет и повеќе ја засегаат машката популација.
Студениот период ги принудува децата повеќе да престојуваат во затворени простории што секако го зголемува ризикот од инфекција со стрептокок. Затоа треба секогаш кога временските услови дозволуваат да им се овозможи на децата да престојуваат надвор наместо во градинка, училишта, молови, игротеки и слично. За да се превенираат инфекции треба да се одржува имунитетот со внес на здрава храна, односно редовен внес на свежо овошје и зеленчук, доволно течности, секако витамин Д, дополнување на резервите на железо доколку се пониски и додавање на пробиотик кој помага во стабилизација на цревната флора која е особено важна во имуниот одговор. Имунитетот е нешто што се развива цело време, од самото раѓање и наследување на мајчините имуноглобулини преку млекото, па понатаму со секој допир со блиските, околината и природата е чекор повеќе во неговиот развој. Децата треба да се надвор, така стекнуваат способност на адаптација и се физички активни, расположени и весели што особено им влијаае на здравјето. Може да се додаваат и природни препарати од типот на прополис, ехинацеа, бозел, маџун, матичен млеч, оригано и останати, секако со процена според возраста и алергиска предиспозиција кај секое дете поединечно.
