ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Е
пидемиолошката ситуација моментно е стабилна и се подобрува. Меѓутоа, пред нас се новогодишните и божиќните празници. Наспроти забраната за славења во угостителските објекти, за жал, се сомневам дека до такви прослави нема да дојде во приватните домови на граѓаните. Тоа секако ќе доведе до поинтензивни социјални контакти и тоа сигурно ќе биде без почитување на мерките за носење маски и одржување дистанца. Затоа, реално е да се очекува веќе пред средината на јануари бројките да се покачат. Во која мера ќе биде тоа, останува да видиме“, вели проф. д-р Драган Даниловски, епидемиолог во интервју за Педијатар.мк.
Добрата вест е што со доаѓањето на вакцината против Ковид-19 се наѕира и крајот на пандемијата која го сврте светот наопаку. Како што истакнува проф. д-р Даниловски, веќе сѐ е прашање на време. „И прашање на трпение. Од психолошка гледна точка, секогаш е најтешко кога се наѕира крајот, но тој никако да дојде. Оттаму, многу е важно граѓаните да покажат уште малку разбирање и трпение, да не се опуштаат предвреме“, апелира истакнатиот професор чии совети и анализи, особено кога станува збор за пандемијата на Ковид-19, се секогаш добредојдени.
Професоре, се намалува возрасниот праг на смртност од COVID-19, имавме трудница од 22 години која почина, пред неа и 28-годишно момче. Како ја оценувате моменталната ситуација со COVID-19 во државава и што може да очекуваме во наредниот период со оглед на тоа дека пред нас е период на новогодишни и божиќни празници?
За жал, иако ретко, децата не се поштедени од компликации. Се покажа дека кај некои од нив, на возраст под пет години и тоа често кај оние кај кои веќе поминала инфекцијата, настанува еден синдром на генерализирано воспаление, налик на синдромот на Кавасаки (Kawasaki-like’ disease)
Проф. д-р Даниловски: Од 18 ноември се бележи тренд на опаѓање на бројот на новорегистрирани позитивни случаи, бројот на хоспитализирани и бројот на починати. Оттаму произлегува дека епидемиолошката ситуација моментно е стабилна и се подобрува. Меѓутоа, пред нас се новогодишните и божиќните празници. Наспроти забраната за славења во угостителските објекти, за жал, се сомневам дека до такви прослави нема да дојде во приватните домови на граѓаните. Тоа секако ќе доведе до поинтензивни социјални контакти и тоа сигурно ќе биде без почитување на мерките за носење маски и одржување дистанца. Затоа, реално е да се очекува веќе пред средината на јануари бројките да се покачат. Во која мера ќе биде тоа, останува да видиме.
Веројатно, после безброј апели упатени до граѓаните да покажат високо ниво на свесност за последиците од безгрижното однесување и да ги почитуваат мерките, кои останаа без значаен ефект, повторен апел во оваа прилика би бил депласиран. Но, се надевам дека воведените рестрикции сепак ќе овозможат да не дојде до експлозија на нови случаи.
Дали децата се изземени од КОВИД-19? Има ли кај нас случаи на деца со компликации од новиот коронавирус? Kaква е клиничката слика во оваа возрасна група, остава ли последици вирусот?
Проф. д-р Даниловски: Во споредба со сите други возрасни групи, општо земено, децата под седумгодишна возраст навистина заболуваат со многу лесна клиничка слика. За жал, иако ретко, децата не се поштедени од компликации. Се покажа дека кај некои од нив, на возраст под пет години и тоа често кај оние кај кои веќе поминала инфекцијата, настанува еден синдром на генерализирано воспаление, налик на синдромот на Кавасаки (Kawasaki-like’ disease). Тоа е ретко заболување кое се јавува кај 8 – 67 деца под петгодишна возраст на 100.000 население, освен во Јапонија, каде што стапката е 124 на 100.000. Момчињата се почесто погодени од девојчињата. Болеста е именувана по јапонскиот педијатар Томисаку Кавасаки, кој прв го опишал во 1967 година.
Во споредба со сите досега користени лекови (хидроксихлороквин, ремдесивир, фавипиравир), кои покажуваат ефект само ако се дадат во првите 5-6 дена од почетокот на симптомите, се покажало дека ивермектинот има ефект во текот на целиот тек на болеста. Го скратува времетраењето на болеста, а ги намалува и симптомите и смртноста. Покрај тоа, се покажало дека има и профилактично дејство
Болеста на Кавасаки е синдром што резултира со треска и главно се јавува кај деца под петгодишна возраст. Тоа е форма на васкулитис (воспаление на крвните садови), при што крвните садови се воспалуваат низ целото тело. Покачената температура обично трае повеќе од пет дена и не се разрешува со вообичаените лекови. Други вообичаени симптоми вклучуваат големи лимфни јазли на вратот, осип во пределот на гениталиите и црвени очи, усни, дланки или стапала. Во рок од три недели од почетокот, кожата од рацете и нозете може да се олупи, по што обично се јавува закрепнување. Кај некои деца се формираат аневризми на коронарните артерии. Се смета дека е резултат на прекумерна реакција на имунолошкиот систем на инфекција кај деца кои се генетски предиспонирани. Без третман, настануваат аневризми на коронарните артерии кај не повеќе од 25% заболени деца, а умираат околу 1%. Со третман, ризикот од смрт се намалува на 0,17%.
Наспроти забраната за славења во угостителските објекти, за жал, се сомневам дека до такви прослави нема да дојде во приватните домови на граѓаните. Тоа секако ќе доведе до поинтензивни социјални контакти и тоа сигурно ќе биде без почитување на мерките за носење маски и одржување дистанца. Затоа, реално е да се очекува веќе пред средината на јануари бројките да се покачат. Во која мера ќе биде тоа, останува да видиме
Симптомите налик на Каваски може да се должат на педијатриска верзија на воспалителна „цитокинска бура“, забележана кај возрасни пациенти – но се чини дека ги напаѓа децата подоцна, често откако веќе им поминала инфекцијата со коронавирусот.
Епидемиите, како што велите, не се решаваат со природен, колективен имунитет. Единствен „спас“ останува вакцинацијата – по В. Британија, Канада и Америка почнува со вакцинирање (н.з. во меѓувреме и други земји, вклучително и ЕУ започнаа со вакцинирање против Ковид-19). Кај нас вакцината ќе пристигне до март што значи дека пред нас е тежок период кој треба да се издржи со што помалку последици. Како тоа да се изведе во пракса? Кои се Вашите препораки односно што може како поединици да направиме за да се заштитиме и да ги заштитиме оние околу нас, а што може да направи државата?
Проф. д-р Даниловски: Со вакцината дефинитивно ќе се совлада пандемијата и кај нас и во светот. Кај некои побрзо, кај некои малку подоцна. Ние ќе бидеме во таа втората категорија. Но, веќе сѐ е прашање на време. И прашање на трпение. Од психолошка гледна точка, секогаш е најтешко кога се наѕира крајот, но тој никако да дојде. Пандемијата, всушност, ќе има два краја. Едниот социјален, другиот епидемиолошки. Граѓаните се на крајот на своите сили секаде во светот. Многумина од нив ќе реагираат со резигнација и со одлука да ги олабават или напуштат личните мерки за заштита порано, и покрај постоењето на реални ризици за заразување. И ќе почнат да се однесуваат како да е сѐ нормално. А нема да биде… Оној другиот, епидемиолошкиот крај ќе настапи тогаш кога бројот на нови случаи ќе се намали до ниво на спорадично јавување. Колку социјалниот крај настапи порано, толку епидемиолошкиот ќе настапи подоцна.
Оттаму, многу е важно граѓаните да покажат уште малку разбирање и трпение, да не се опуштаат предвреме, за и социјалниот и епидемиолошкиот крај да настапат што поблизу еден до друг.
Средствата што ѝ стојат на располагање на државата се сведуваат на два вида: комуникација со граѓаните заради адекватно информирање и рестриктивни мерки. Меѓутоа, дефинитивно се покажа дека – и кај нас и во светот (освен Истокот) – дека на терен тоа ни оддалеку не оди лесно. Заради што пандемијата поприми катастрофични размери. Таканаречената западна цивилизација покажа дека ни оддалеку не беше спремна за катаклизма од ваков обем. За разлика од Истокот…
Наскоро пандемијата ќе заврши. Да се надеваме дека светот ќе извлече поука за некој следен предизвик. За жал, по цена на несогледливи социјални и економски последици…
Ја отворивте темата за лекот ивермектин, кој е против паразити и е наменет за животни. Истата ја поткрепувате со повеќе студии кои сведочат во нејзина корист. Може ли да ни објасните како функционира овој лек кај луѓето кога станува збор за COVID-19?
Проф. д-р Даниловски: Уште во месец април се покажа дека земјите кои воведоа ивермектин во своите тераписки протоколи (Австралија, на пример) регистрираа мошне ниска смртност. Се работи за антипаразитарен лек (против одредени цревни паразити и за шуга), кој се користи веќе 40 години. Тој има добиено Нобелова награда во 2015 година и ставен е на листата на т.н. „есенцијални лекови“ на Светската здравствена организација. Во споредба со сите досега користени лекови (хидроксихлороквин, ремдесивир, фавипиравир), кои покажуваат ефект само ако се дадат во првите 5-6 дена од почетокот на симптомите, се покажало дека ивермектинот има ефект во текот на целиот тек на болеста. Го скратува времетраењето на болеста, а ги намалува и симптомите и смртноста.
Покрај тоа, се покажало дека има и профилактично дејство. Тоа значи, ако го земаат лица кои имаат контакт со болни од КОВИД-19, на пример, здравствени работници, членови на семејствата на болни кои се на домашно лекување и други ризични категории, тие имаат намален ризик да се заразат со вирусот. Интересно е што, наспроти евидентната ефикасност, лекот не е одобрен за користење како терапија од страна на Агенцијата за лекови (ФДА) на САД, ниту од Светската здравствена организација, освен за клинички студии. Кај нас лекот веќе е одобрен од Етичката комисија на Агенцијата за лекови (МАЛМЕД) и Комисијата за заразни болести. Прашање буквално на денови е кога ќе биде реализиран интервентниот увоз. Лекот веќе е внесен во протоколите за лекување на Клиниката за пулмологија, што ќе важат и за Ковид центрите во интернистичкиот блок.
Мислам дека стапувањето на сцена на ивермектинот кај нас, токму во периодот додека чекаме на вакцина, во голема мера ќе овозможи да го поминеме со што помали последици.
