Аутизмот и понатаму е една од најголемите мистерии во медицината. Иако се спроведени децении на истражување, точните причини за ова невро-развојно нарушување не се целосно разјаснети. Аутизмот се карактеризира со потешкотии во социјалната интеракција и повторувачки однесувања, а според податоците, едно од 36 деца во САД ја добива оваа дијагноза.
Досегашните истражувања сугерираа дека одредени состојби на мајката за време на бременоста, како што се инфекции или депресија, може да го зголемат ризикот од аутизам кај детето. Но, нова студија на научниците од NYU Langone Health не пронајдоа убедливи докази дека здравствените проблеми на мајките за време на бременоста директно предизвикуваат аутизам. Наместо тоа, истражувачите го поврзале аутизмот со генетиката, изложеноста на загадување и достапноста до здравствена заштита.
„Многу мајки на деца со аутизам чувствуваат вина“
Тимот на истражувачката Магдалена Јанечка анализирал податоци од повеќе од 1,1 милион бремености во Данска, земја која има еден од најдеталните медицински регистри во светот. Тие се фокусирале на 236 медицински состојби кои биле евидентирани во здравствените картони на трудниците.
Резултатите покажале дека факторите како возраста на мајката во текот на бременоста и генетиката играле клучна улога во развојот на аутизмот кај децата. На пример, ако жената страда од депресија за време на бременоста, а на нејзиното дете подоцна му биде дијагностициран аутизам, истражувачите сметаат дека е поверојатно да мајката и детето споделуваат генетски предиспозиции што довеле до двете состојби отколку дека депресијата директно предизвикала аутизам.
„Многу мајки на деца со аутизам чувствуваат вина мислејќи дека направиле нешто погрешно за време на бременоста и тоа е навистина срцепарателно“, вели Јанечка.
Научниците идентификувале повеќе од 350 гени кои се поврзани со аутизмот и развојни потешкотии, а многу од нив се јавуваат како спонтани мутации во сперматозоидите или јајце клетките, што значи дека родителите немаат аутизам, но генетските промени ги пренесуваат на своето дете.
Што велат податоците за семејствата и татковците?
За дополнително да ги тестираат своите наоди, истражувачите ги вклучиле браќата и сестрите во анализата. Доколку мајката ја имала истата здравствена состојба за време на бременоста со дете со аутизам и со дете без аутизам, тоа би укажало дека други фактори се клучни во развојот на нарушувањето.
Покрај тоа, тимот, ги проучувал и медицинските досиеја на татковците за да спореди дали некои здравствени фактори се наследни или поврзани со бременоста на мајката. Откако ги земале предвид семејните фактори, единствената дијагноза на мајката која и понатаму била поврзана со аутизам, биле компликациите во бременоста кои се однесувале на развојот на фетусот.
„Веруваме дека овие наоди не значат дека компликациите за време на бременоста предизвикуваат аутизам, туку дека тие се веројатно првите знаци на нарушувањето што се видливи уште пред раѓањето“, објаснува Јанечка „Сеè повеќе докази упатуваат на тоа дека аутизмот започнува уште пренатално, пред детето да добие официјална дијагноза“.
Се зголемува бројот на дијагнози на аутизам
Иако резултатите од студијата се значајни, истражувачите истакнуваат дека постојат одредени ограничувања. На пример, тие не ги анализирале ефектите од лековите што бремените жени ги земаат за време на бременоста. Следниот чекор во истражувањето ќе биде користење на генетски податоци за да се идентификува кои медицински состојби кај мајките укажуваат на поголема генетска предиспозиција за аутизам.
Во меѓувреме, бројот на дијагнози на аутизам продолжува да расте, но експертите веруваат дека тоа делумно се должи на подобрените дијагностички методи и поголемата свест кај родителите и лекарите.
За идните родители кои се грижат за ризикот од аутизам кај нивното дете, Јанечка советува да се консултираат со генетски советник, особено ако постои семејна историја на аутизам.
„Се чини дека аутизмот во голема мера е резултат на генетски фактори кои не можат едноставно да се тестираат. Но, ако семејството има случаи на аутизам, консултацијата со генетски експерти може да помогне да се процени ризикот“, заклучува Јанечка.
