Д-р Јорданчо Иванов: Кој е првиот знак на бременост?

ПИШУВА: Д-р Јорданчо Иванов
специјалист гинеколог-акушер

♦♦♦♦♦♦♦

ВОДЕЊЕ НА БРЕМЕНОСТА И ПРЕГЛЕДИ – 1 ТРИМЕСТАР

Бременоста трае десет лунарни месеци, 40 недели или 280 дена. Поделена е на три триместри. Првиот триместар го опфаќа периодот на зачнувањето и органогенезата и трае до 13 г.с. од бременоста. Вториот триместар е периодот на растот и развојот на плодот и го опфаќа периодот до 27-28 г.с. Третиот триместар е периодот на понатамошен раст на плодот и припремата за породување, кое се случува термински во 38-40 г.с. Доколку раѓањето се случи пред 37 г.с. се смета за предтерминско породување. Колку е помала гестациската седмица при предтерминското породување толку компликациите по плодот може да се поголеми.

Водењето на бременоста започнува со првиот преглед за утврдување на бременоста и нејзината локализација. Обично сите девојки и млади жени после задоцнување на менструалниот циклус од две недели и повеќе, треба да направат преглед кај гинеколог и да се утврди дали се работи за бременост или има друга причина за задоцнување на менструалниот циклус. Првиот преглед се прави со ултразвук при што се детектира каде е лоцирана бременоста (дали е во матката или вон неа) и гинеколошки преглед со спекулум. При првиот преглед се зема кратка анамнеза на трудницата за наследни болести во фамилијата, ризици од дијабетес, покачен крвен притисок  и проблеми со згрутчување на крвта.

Ултразвукот е денес неизбежна метода во следењето на секоја бременост. Во првиот триместар се изведува со вагинална сонда, а во понатамошното следење на бременоста со абдоминална сонда. Со првите прегледи се детектира лоцираноста на бременоста дали е во матката или е вон матката-вонматерична бременост (во тубарна, оваријална, абдоминална).

Обично сите девојки и млади жени после задоцнување на менструалниот циклус од две недели и повеќе, треба да направат преглед кај гинеколог и да се утврди дали се работи за бременост или има друга причина за задоцнување на менструалниот циклус. Првиот преглед се прави со ултразвук при што се детектира каде е лоцирана бременоста (дали е во матката или вон неа) и гинеколошки преглед со спекулум

Во 6-7 гестациска недела се детектира веќе циркулацијата и срцевата акција на плодот. Ултразвукот денес се користи скоро при секоја посета на гинеколог и е корисен во следењето на растот и развојот на плодот, конгениталните малформации, во дијагностицирање на мултипната бременост, позицијата на плацентата, количината на околуплодовата вода, ризикот од застој во растот на плодот.

Покрај прегледите со ултразвук се следи бременоста и со гинеколошки прегледи, со кои со спекулум се следи состојбата на грлото на матката и неговата должина, како и појавата на инфекции во текот на бременоста.

Лабораториските прегледи се изведуваат во текот на целата бременост, во сите три триместри и најчесто опфаќаат анализа на крвната слика, крвна група, седимент на урина, микробиолошки брисеви, по потреба уринокултура, хемостаза на крвта и други иследувања.

Во првиот триместар ултразвучните прегледи најчесто се изведуваат со трансвагинална сонда. Првиот знак на бременоста е појавата на гестацискиот сакус (GS) во ендометриумот на матката. Потоа се развива плодот и срцевата акција на плодот кој ултразвучно може да се детектираат во 6-7 г.с. Срцевата акција за прв пат може да се детектира кај плод со должина над 4 мм. Должината на плодот се мери со растојанието теме-тртица кај зачетокот (CRL-crown rump length), во текот на целиот прв триместар и со должината на зачетокот се утврдува и гестациската недела на бременоста. По развојот на срцевата акција кај плодот, нормално отчукувањата треба да бидат во фрекфенција од 120-180 удари во минута. Доколку бременоста не се лоцира во кавумот на матката, туку ектопично во тубата, овариумот или абдоменот, станува збор за ектопична бременост која треба најчесто да се прекине со оперативен третман.

На крајот на првиот триместар 12-13 г.с. се земаат и микробиолошки брисеви (вагинален, цервикален, брис за Chlamidia и Micoplasma-Ureaplasma), ПАП тест (доколку не е земен истиот пред бременоста) како и TORCH-серолошки анализи по потреба

Со раниот УЗ скрининг кој се прави во 12-13 г.с. се анализира плодот: главата, зачетокот на мозочните структури, ’рбетниот столб, лицевата регија-непцето, максила, мандибула, очните орбити, носната коска, присуството на горните и долните екстремитети, абдоминалниот ѕид и евентуалните негови дефекти и вратната бразда (нухалното просветлување, транслуминисценција), кое доколку е поголемо од нормалата може да укаже на присуството на одредени синдроми. Раниот УЗ скриниг во комбинација со биохемиските маркери и возраста на трудницата (PRISCA тестот), доколку дадат зголемен ризик по плодот за појава на одредени синдроми, се препорачува амниоцентеза одредување на кариотипот која се прави во 17-18 г.с. со земање на примерок од околуплодовата вода и нејзино култивирање.

Лабораториските иследувања во првиот триместар опфаќаат контрола на крвната слика кај трудницата, седимент на урината, одредување на крвната група и ев. тестови за сензибилизација кај Rh-негативните мајки, по потреба уринокултура и микробиолошки и серолошки иследувања.

На крајот на првиот триместар 12-13 г.с. се земаат и микробиолошки брисеви (вагинален, цервикален, брис за Chlamidia и Micoplasma-Ureaplasma), ПАП тест (доколку не е земен истиот пред бременоста) како и TORCH-серолошки анализи по потреба. Кај TORCH анализите (Toxoplasma, Rubela, CMV, HSV како и останати-HbS, HCV, Луес, HIV, Parvo B19 и др.) се одредуваат присуството на антителата IgM-вежи инфекции и IgG-стари инфекции, што има значење во прогнозата и третирањето на овие инфекции.

По развојот на срцевата акција кај плодот, нормално отчукувањата треба да бидат во фрекфенција од 120-180 удари во минута

На почетокот на бременоста и во првиот триместар од бременоста, кога се одвива органогенезата, трудницата треба да биде претпазлива во контактите со средината и посебно со малите деца, поради можноста од пренесување на многу инфективни агенси (сипаници, рубеола и др.), кои може тератогено да делуваат на развојот на плодот посебно ако истите трудницата ги нема прележано претходно и нема створен имунитет за нив.

(Во наредното продолжение:
Д-р Јорданчо Иванов: Водење на бременоста и прегледи – 2 триместар)

ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, Д-Р ЈОРДАНЧО ИВАНОВ:

• За време на бременоста не смеат да се занемаруваат болките во карлицата и долните екстремитети

• Забременувањето над 45 години е скоро невозможно