ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Мајчиното млеко содржи антимикробни фактори: секреторен ИгА, ИгМ, ИгГ, олигосахариди, лизозими, леукоцити и таканаречени цитокини и антиинфламаторни фактори. Затоа не треба да се прекине доењето од мајка која има лесна или умерено тешка клиничка слика и којашто сака да го дои своето дете. Напротив, да се продолжи со ексклузивно доење до шест месеци (ако е тоа возможно кај COVID-19 позитивна мајка), а потоа постепено да се воведува прихрана со немлечна храна по редослед и препораки од педијатрите“, објаснува д-р Мими Кимовска-Христова, специјалист педијатар и претседателка на Kомитетот за промоција, заштита и поддршка на доењето при Министерството за здравство на РСМ, по повод СВЕТСКАТА НЕДЕЛА НА ДОЕЊЕ, која оваа година минува во знак на пандемијата со COVID-19.
Од 1 до 7 август се одбележува Светската недела на доење, чие годинешно мото е „Поддршка на доењето за поздрава планета“. Доењето не чини ништо, не ја загадува планетата, достапно е во секое време и безбедно, со безброј предности по здравјето на бебето, но и мајката. Кои се препораките на СЗО и УНИЦЕФ за доење во услови на пандемија со COVID-19?
Д-р Кимовска-Христова: Ставот на Комитетот за доење при Министерството за здравство на РСМ е во согласност со препораките на СЗО и на УНИЦЕФ, кои се идентични и поддржани и од други релевантни институции од целиот свет, пред се, од Европската педијатриска асоцијација, од Американскиот центар за контрола и превенција на болести CDC, Американската академија на педијатри, Австралиската педијатриска школа итн. Практично сите релевантни педијатриски институции низ светот и оние коишто значат нешто за спроведување на мерките во услови на пандемија за децата, односно за бебињата, новородените се согласуваат дека доењето е најдобрата исхрана во време на пандемијата дури и кај мајки кои се суспектни или позитивни на COVID-19.
Единствен начин да се пренесе вирусот на детето додека се дои е преку респираторните патишта. Во тој случај треба да се даде специјална препорака за заштита на мајката со употреба на заштитни маски за една употреба, исклучиво еднократна употреба, да се води специјална хигиена со редовно миење на рацете или употреба на дезинфициенс на база на алкохол, секогаш да се пребришуваат површините кои доаѓаат во контакт со бебето…
Доењето е препорачливо секако најпрво поради значењето на мајчиното млеко како незаменлив извор за исхрана на едно новородено, а второ – психолошката и емотивната стабилност и на новороденото и на мајката. Дури препорачливо е веднаш по раѓањето и кај Covid-19 суспектна или позитивна мајка да се стави детето на градите, „skin to skin“ контакт, исклучително значаен за емотивната и психолошката поддршка, како за бебето, така и за мајката. Апсолутно препораките на СЗО и УНИЦЕФ се стандардизирани за ИСХРАНА СО МАЈЧИНО МЛЕКО кај мајки суспектни или COVID-19 позитивни.
Дали мајка која има COVID-19 или е суспектна на вирусот треба да го прекине доењето? Се пренесува ли вирусот преку мајчиното млеко и кои се заштитните мерки кои треба да ги преземе мајката во овие услови?
Д-р Кимовска-Христова: Како што веќе напоменав, мајка која е суспектна или COVID-19 позитивна треба да го дои своето новородено, треба да го отпочне доењето и секако, да не прекинува доколку тоа го дозволува нејзината здравствена состојба. Вирусот е релативно нова работа за сите нас, за целата популација па и за мајките со бебињата. Кинезите на почетокот препорачуваа да се одвои мајката од бебето и да не се дои. Тоа траеше околу два, два и пол месеци и потоа направија една студија во којашто видоа дека не може да го пронајдат вирусот во мајчиното млеко, па продолжија понатаму со исхрана со мајчино млеко. Исти такви студии се направени во повеќе центри во светот и никаде во ниту една студија не е докажано присуство на вирусот SARS-CoV-2 во мајчиното млеко. Тоа значи дека тој не може да биде пренесен како вирус, како целина преку млекото кај бебето. Мајката никако не смее да го прекине доењето во случај да дознае дека е позитивна на вирусот, секако ако дозволува нејзината здравствена состојба. Зошто? Ако го намали доењето ќе го намали својот потенцијал односно желба за одмолзување, а со тоа ќе се намали количината на млекото и автоматски ќе се намали и количината на имунолошките фактори коишто се значајни за бебето во услови на разни други инфекции коишто владеат покрај овој нов коронавирус.
Доењето односно мајчиното млеко е најголемата и најбезбедна инвестиција во нашата иднина. Мајчиното млеко е фактички инвестицијата во иднината на оваа држава и светот, а тоа се нашите најмили, од најмало, од раѓање и излегување од утробата, па понатаму низ животот
Мајчиното млеко содржи антимикробни фактори: секреторен ИгА, ИгМ, ИгГ, олигосахариди, лизозими, леукоцити и таканаречени цитокини и антиинфламаторни фактори. Затоа, не, не треба да се прекине доењето од мајка која има лесна или умерено тешка клиничка слика и којашто сака да го дои своето дете. Напротив, да се продолжи со ексклузивно доење до шест месеци (ако е тоа возможно кај COVID-19 позитивна мајка), а потоа постепено да се воведува прихрана со немлечна храна по редослед и препораки од педијатрите.
Во својата заедничка порака СЗО и УНИЦЕФ ги повикаа владите да инвестираат во стручна помош за доење, со што стручното советување ќе стане достапно за секоја жена, мајка, која на своето дете преку мајчиното млеко ќе му го овозможи најдобриот можен старт во животот. Каква е ситуацијата кај нас? Добиваат ли родилките доволно стручна поддршка во врска со доењето и неговото одржување?
Д-р Кимовска-Христова: Сите наши колеги неонатолози во родилиштата, па понатаму патронажните служби, односно патронажните сестри или матичните лекари, кои се најмногу во контакт со родилките даваат совети за стимулација на млекото и за начинот на доење. Тие ги обучуваат и советуваат мајките кои се суспектни или COVID-19 позитивни како е најбезбедно да се дои детето. Секако дека единствен начин тогаш да се пренесе вирусот на детето е преку респираторните патишта. Во тој случај треба да се даде специјална препорака за заштита на мајката со употреба на заштитни маски за една употреба, исклучиво еднократна употреба, да се води специјална хигиена со редовно миење на рацете или употреба на дезинфициенс на база на алкохол, секогаш да се пребришуваат површините кои доаѓаат во контакт со бебето… Ако сето ова не е возможно, ако мајката е потешко болна или не може да го дои бебето, останува опцијата да го измолзува своето млеко. Се разбира, тоа се прави во хигиенски садови или шишенца, кои редовно ќе се чистат и стерилизираат пред секоја наредна употреба. Ако мајката е потешко клинички болна и не може да се одмолзува, во светот постојат и банки на млеко па може да се употреби и млеко од мајка-донор за да може бебето да остане на исхрана со мајчино млеко.
И СЗО и УНИЦЕФ, како и порано, така и сега, се против употребата на замените на мајчиното млеко – до последно би се бореле за тоа зашто треба да се биде на мајчино млеко. Доколку не е можно на крајот останува замената на мајчиното млеко, но никако да не бидат комерцијализирани или фаворизирани од нас како педијатри неонатолози во употребата за исхрана во услови на една ваква пандемија.
Секако дека сме организирани во една мрежа, иако сега работата поради пандемијата се одвива онлајн на целиот Комитет за безбедно мајчинство при Министерството за здравство во чиј склоп е и Комитетот за доење. Работиме онлајн со некаква скратена програма и скратени можности, но во план сме и во преговори со СЗО и УНИЦЕФ за издавање на специјална брошура, водич за доење во услови на COVID-19 пандемија којшто ќе го добиваат мајките при излегување од родилиштата или пак, преку патронажните служби во нивните домови.
Ќе го цитирам почитуваниот педијатар д-р Климе Матоски, кој вели: „Мајка што дои – во прегратката го држи целиот свет“. Која е Вашата порака до мајките (со исклучок на оние кои поради здравствени причини не можат да дојат) кои се двоумат околу доењето?
Д-р Кимовска-Христова: Доењето односно мајчиното млеко е најголемата и најбезбедна инвестиција во нашата иднина. Мајчиното млеко е фактички инвестицијата во иднината на оваа држава и светот, а тоа се нашите најмили, од најмало, од раѓање и излегување од утробата, па понатаму низ животот. Секој почеток со мајчино млеко на овој свет е најдрагоцен за нашата иднина.
