Играта е еден од најважните аспекти во животот на едно дете. Зошто? Затоа што преку „ѕе-ѕе“, игра со раце или „играње семејство“, децата учат креативно да размислуваат и да се поврзуваат со другите. Преку играта тие физички се развиваат, откриваат различни емоционални вештини и учат како да го разбираат светот околу себе. Со еден збор, играта е клучна за детскиот развој.
„Играта е начин на кој децата учат“, вели д-р Тиф Џумејли, педијатар од Лос Анџелес.
Дополнително, според една студија од 2012 година, играта го намалува стресот. „Во целост, играта е поврзана со реакции кои го олеснуваат учењето и помагаат стресот да се „испушти“, додава таа. Но кои точно се придобивките од играта и какви активности и играчки им се навистина потребни на децата? Експертите објаснуваат.
Придобивки од играта
Иако придобивките се многубројни — играта помага во когнитивниот, физичкиот, социјалниот и емоционалниот развој — таа е многу повеќе од забава. Мајра Мендез, лиценциран психотерапевт од Калифорнија, за Healthline вели: „Играта е важна затоа што претставува основа за учење, истражување, решавање проблеми и градење, разбирање на светот и сопствената улога во него.“
Играта им помага на децата да израснат во силни, здрави и независни личности. Таа исто така придонесува за нивниот емоционален развој и го намалува стресот. Но, недостатокот на игра може да има негативни и долготрајни последици
Преку играта, децата имитираат што гледаат, вежбаат вештини, изразуваат креативност, експериментираат и учат како да се поврзат и комуницираат со други.
Когнитивни придобивки
Играта го поддржува здравиот развој на мозокот и критичкото размислување.
Таа ја зајакнува меморијата, ја подобрува способноста за разбирање на „причина и последица“ и им овозможува на децата да го истражуваат светот и својата улога во него.
Преку игра, малите деца учат како работите се поврзуваат, ги користат сетилата, ја градат љубопитноста и ги поставуваат основите на интелектуалниот развој. Играта ги поттикнува да замислуваат, создаваат и решаваат проблеми.
Физички придобивки
Физички, играта придонесува за развој на фините и грубите моторни вештини. „Играта ги подобрува моториката, ориентацијата во просторот, планирањето на движењата, рамнотежата и координацијата“, објаснува Мендез.
Преку играта, децата имитираат што гледаат, вежбаат вештини, изразуваат креативност, експериментираат и учат како да се поврзат и комуницираат со други
Примери за физичка игра се: трчање, скокање, пливање, танцување, возење велосипед и качување на дрва.
Социјални придобивки
Играта им помага на децата да ги разберат правилата на однесување и да учат како да соработуваат со другите. Преку играта, тие вежбаат споделување, слушање, договарање и прифаќање на различни гледишта.
Емоционални придобивки
Играта е важна и за развојот на емоциите. Преку играта, децата ги разбираат и процесираат нивните чувства. „Кога детето ќе загуби во игра, учи како да се справи со тага, лутина или разочарување“, вели детскиот терапевт Ким Вилер Поативиен. Играта, исто така, гради самодоверба и помага во развојот на идентитетот и самопочитта.
Д-Р РАНКО РАЈОВИЌ: ТОПКАТА Е ЕДНОСТАВНА, НО МОЌНА АЛАТКА ЗА ДЕТСКИОТ РАЗВОЈ Експертот за ран детски развој, д-р Ранко Рајовиќ, за време на едно неодамнешно ТВ-гостување, објасни дека топката е една од најважните играчки за развој на детето, иако денес е помалку популарна од порано. Тој истакна дека движењето е клучно за развој на мозокот, а играњето со топка поттикнува многу важни функции, особено акомодацијата на окото – способноста очите да се приспособат кога предмет се приближува или оддалечува. Истражувања во Сингапур покажале дека кај некои деца со дислексија оваа акомодација е забавена, што се поврзува со многу часови поминати пред екрани. Денешните деца, кои гледаат телевизија и користат уреди со часови, немаат доволно услови за развој на динамичка акомодација, за разлика од претходните генерации кои постојано биле во движење на отворено. Затоа, вели Рајовиќ, топката останува едноставна, но моќна алатка за детскиот развој
Идеи за игра според возраста
Начините на кои децата играат варираат, во зависност од нивната возраст и интереси. Еве неколку идеи и за родителите и за децата.
- Бебиња
Играњето со мали деца може да изгледа тешко – на крајот на краиштата, бебињата не можат да седат, лазат, одат, зборуваат или стојат. Но, според Американската академија за педијатрија (AAP), учењето преку игра може да започне со првата насмевка на бебето.
„Во оваа фаза, децата се најзаинтересирани за лица – и учење како да ги натераат овие лица да им се насмевнат и да се смеат“, вели Џумејли. „Бебињата сакаат игри како што е „ѕе-ѕе“. Тоа им помага да научат за трајноста на предметите. Тие сакаат контрастни бои и текстури. Сакаат да прават бучава. Нека експериментираат со удирање на разни тенџериња и тави за да видат какви звуци прават.“
Редовно читајте му на вашето дете и охрабрувајте го да бои или да црта, бидејќи овие активности ќе помогнат во развојот на разбирањето, когницијата и фината моторика
Водењето разговори со вашето малечко е исто така многу важно, бидејќи му помага да ги развие своите јазични вештини.
- Мали деца (1–3 години)
Како што расте вашето дете, неговите можности за игра се зголемуваат. Малите деца обожаваат светло обоени предмети, како топки, автомобили и коцки соодветни за нивната возраст. Сложувалките се одличен избор, а играта „на претворање“ е извонредна за деца на оваа возраст.
„Треба да ги охрабрувате малите деца да се вклучуваат во игра на претворање користејќи кукли, коцки, вообичаени предмети од домаќинството или преку маскирање,“ вели Мендез. Редовно читајте му на вашето дете и охрабрувајте го да бои или да црта, бидејќи овие активности ќе помогнат во развојот на разбирањето, когницијата и фината моторика.
- Деца на претшколска возраст
Децата на оваа возраст сакаат независност и многу од нив самостојно си играат.
„Децата од предучилишна возраст се стремат кон независност во сè што прават,“ вели Џумајли. „Родителите често ќе забележат дека тие инсистираат не само сами да ја изберат својата облека, туку и самостојно да ја облечат. Поради тоа, предучилишната возраст е одличен период за воведување самостојни активности, како сложувалки, магнетни плочки, ЛЕГО коцки и градење кули.“
Сепак, важно е да се напомене дека на предучилишните деца им е потребна социјализација. Таа е клучна за нивниот развој. Посетите на игралиштето и паркот се одличен начин да се поттикне ова, исто како и игрите „фати го“, „црвено/зелено светло“ итн.
- Деца на училишна возраст
Слично како и предучилишните деца, учениците од основно и средно училиште се многу независни. Тие исто така се силно насочени кон активности поврзани со училиштето. Сепак, играта и понатаму е суштински дел од нивниот развој.
„И на децата од училишна возраст им е потребна игра,“ вели Вилер Поитивиен. „Охрабрете ги да играат надвор со топка или меурчиња, или организирајте семејна вечер на игри. Играчките за градење се исто така одлични. Видеоигрите исто така се сметаат за игра, но овие активности треба да се практикуваат умерено.“
Несакани ефекти од недостиг на игра
Играта им помага на децата да израснат во силни, здрави и независни личности. Таа исто така придонесува за нивниот емоционален развој и го намалува стресот. Но, недостатокот на игра може да има негативни и долготрајни последици.
„Истражувањата покажуваат дека кога децата немаат можност да играат надвор во природа, се изложени на поголем ризик од проблеми со вниманието и однесувањето,“ објаснува Џумајли. „Без соодветна игра, децата немаат шанса да ја развијат својата имагинација и да ги изградат вештините што им се потребни за успех на работното место и во животот. Недостатокот на игра може исто така да го попречи социјалниот и емоционалниот развој на поединецот.“
Студија на AAP од 2018 година исто така открила дека отсуството на игра може да го зголеми стресот. „Играта не е нешто неважно… таа е градење на мозокот,“ вели Џумајли. „Кога играта и безбедните, стабилни и негувачки односи недостасуваат во животот на едно дете, токсичниот стрес може да го наруши нивниот развој.“(Healthline)
