Светот моментално бележи зголемена активност на грип, а паралелно со него продолжуваат да циркулираат и други респираторни вируси, како RSV и SARS-CoV-2. Оваа комбинација дополнително ги оптоварува здравствените системи, а најчести се случаите на инфлуенца А, која е доминантна во повеќето региони. Здравствените организации апелираат за засилена превенција, навремена вакцинација и посебно следење на ранливите групи – малите деца, постарите лица и хронично болните.
Слична слика се забележува и во Македонија. Во 48-мата недела од сезоната 2025/2026 (24-30 ноември), пријавени се 114 случаи на грип, што е зголемување за 25,3 % во однос на претходната недела и за 75,4 % во споредба со истиот период минатата сезона. Иако бројките растат, инциденцата сè уште е под прагот на влез во сезонска активност.
Настинката или грипот најчесто се подобруваат без специфичен третман. Ако сте загрижени за симптомите на вашето дете, треба да го посетите вашиот лекар. Децата помлади од 5 години, особено оние под 2 години, имаат поголем ризик да развијат посериозна болест од грип. Секогаш посетете лекар ако вашето бебе е под 3 месеци и има треска
Иако Македонија сè уште не го достигнала прагот на влез во сезоната на грип, трендовите на пораст се јасни и се усогласуваат со глобалните движења. Затоа, навремената вакцинација, хигиенските мерки и внимателното следење на ранливите категории остануваат клучни за заштита во претстојните недели.
Што претставуваат настинките и грипот?
Настинката е инфекција на горниот респираторен тракт предизвикана од вирус. Настинките најчесто се подобруваат сами по неколку дена. Грипот, пак, познат и како „инфлуенца“, е инфекција предизвикана од вирусот на инфлуенца. Грипот може да има сериозни компликации кај децата.
Многу малите деца можеби имале малку или воопшто немале претходен контакт со вирусите што предизвикуваат настинка и грип. Тоа значи дека имаат помала заштита од инфекција и поголема веројатност да се разболат отколку возрасните.
Кои се симптомите на настинка и грип?
И настинката и грипот влијаат на горните дишни патишта (нос, уста и грло).
Симптоми на настинка кај бебиња и деца
Симптомите најчесто ги зафаќаат носот и грлото и може да вклучуваат:
- затнат или растечен нос,
- кивање,
- болно грло,
- кашлица,
- главоболка,
- треска (температура од 38°C или повисока).
Симптоми на грип кај бебиња и деца
Симптомите на грип се слични на оние од настинка, но најчесто се појавуваат побрзо. Траат приближно една недела. Грипот може да предизвика и дополнителни симптоми, како што се:
- болки во мускулите,
- треска,
- мачнина,
- повраќање,
- болки во увото,
- напади (во ретки случаи).
Што предизвикува настинка или грип?
Настинките и грипот се предизвикани од вируси. Постојат многу видови вируси што може да предизвикаат настинка. Во однос на грипот – постојат две главни групи на вирусот на грип — тип А и тип Б.
Кога треба да посетите лекар?
! Доколку во кое било време вашето дете има потешкотии со дишењето, веднаш јавете се на итна помош.
Настинката или грипот најчесто се подобруваат без специфичен третман. Ако сте загрижени за симптомите на вашето дете, треба да го посетите вашиот лекар. Децата помлади од 5 години, особено оние под 2 години, имаат поголем ризик да развијат посериозна болест од грип.
Секогаш посетете лекар ако вашето бебе е под 3 месеци и има треска.
Посетете лекар и ако вашето дете има проблеми со дишењето, како свирење во градите, или кашлица што трае подолго од 3 недели. Исто така, треба да посетите лекар ако забележите влошување на болеста.
Вакцинацијата против сезонски грип е најефикасна заштита од ова заболување. Институтот за јавно здравје на РСМ препорачува вакцинација на целото население, особено на лица кои припаѓаат на т.н. ризични групи (согласно препораките на СЗО): постарите лица (над 65 години), деца на возраст од 6-59 месеци, лица постари од 6 месеци со хронични болести, бремени жени и здравствени работници
Кога е неопходна итна помош?
Побарајте итна медицинска помош ако вашето бебе или дете има некои од следниве симптоми:
- забрзано или отежнато дишење,
- сина или многу бледа кожа,
- висока температура (или каква било температура кај бебе под 3 месеци),
- одбива или не може да се храни, јаде или пие,
- не мокри или повраќа многу,
- има температура придружена со осип,
- намалена реактивност и активност.
Како се дијагностицираат настинките и грипот?
Лекарот може да постави дијагноза на настинка или грип. Тој ќе праша за симптомите на вашето дете и може да земе брис од носот или грлото за тестирање на инфлуенца.
Како се лекуваат настинки и грип кај бебиња и мали деца?
Настинките и грипот обично не се опасни и најчесто се повлекуваат сами.
Домашна грижа
Постојат начини да се ублажат симптомите. Вашето бебе може да има потешкотии со хранењето ако му е затнат носот. Правилната исхрана е важна за да остане хидрирано.
Бебињата со настинка или грип имаат потреба од:
- гушкање и утеха,
- почести, помали оброци,
- дополнителен сон.
И на малите деца со инфекција им се потребни:
- одмор,
- топлина,
- хранлива храна,
- многу течности.
Лекови за настинка и грип
Прашајте го лекарот или фармацевтот дали вашето дете може да користи капки за нос. Тие може да помогнат детето да дише полесно додека се храни. Важно е да се користат капки специјално наменети за деца. Бебињата и малите деца можат да земаат парацетамол во течна форма за ублажување болка и треска. Постарите деца можат да го земаат и во облик на таблети за џвакање. Децата постари од три месеци можат да земаат и ибупрофен. Внимавајте да ја следите препорачаната доза според возраста и тежината. Лекарот може да препише и антивирусен лек. Тој може да се даде како сируп за бебиња и мали деца.
Лекови што не се соодветни за деца со настинка или грип:
- антибиотици — не помагаат кај настинка или грип, бидејќи тие се вирусни инфекции.
- аспирин — не е безбеден за бебиња и мали деца, може да има сериозни несакани ефекти.
- лекови за настинка и кашлица — многу од нив, вклучувајќи некои спрејови за нос, не се препорачуваат кај деца. Секогаш следете совет од лекар или фармацевт.
Кои се компликациите од настинка и грип кај мали деца?
Повеќето деца нема да развијат компликации од настинка. Кај грипот, компликациите се поретки, но можно е да се појават, како:
- пневмонија (инфекција на белите дробови).
- отитис медиа (инфекција на средното уво).
- синузит (воспаление на синусите).
Некои деца можеби ќе треба да бидат примени во болница за третман.
Може ли да се спречат настинките и грипот?
Најдобра заштита од грип е вакцинацијата. Препорачливо е децата постари од 6 месеци да се вакцинираат секоја година. Доколку вашето дете е помладо од 6 месеци, најдобра заштита е вие да сте вакцинирани.
Вакцината против грип не спречува настинки.
Можете да помогнете да се спречи ширењето на настинки со добра хигиена, како:
- често миење раце со сапун и вода,
- користење марамчиња кога вие или детето кивате или има течење на носот,
- веднаш фрлање на искористените марамчиња,
- учење на детето да ги мие рацете.
Останете дома кога сте болни
Ако вашето дете има настинка или грип, треба да остане дома додека не оздрави. Ако оди во градинка, треба да го известите воспитувачот дека вашето дете е болно. Градинките имаат правила за тоа колку долго болните деца треба да останат дома за да се спречи ширење на инфекцијата.
Вакцинација против грип
Вакцинацијата против сезонски грип е најефикасна заштита од ова заболување. Институтот за јавно здравје на РСМ препорачува вакцинација на целото население, особено на лица кои припаѓаат на т.н. ризични групи (согласно препораките на СЗО):
- Постарите лица (над 65 години).
- Деца на возраст од 6-59 месеци.
- Лица постари од 6 месеци со хронични болести.
- Бремени жени.
- Здравствени работници.
