Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Родителите после сите овие случувања сериозно започнаа да ја сфаќаат состојбата. Бројот на вакцинирани деца рапидно се зголемува. Секојдневно сега, но и порано разговарам отворено со родителите за сите проблеми кои ги мачат, а и за вакцините. За среќа во градот каде што живеам (н.з. Струмица) се уште немаме случај на морбили, но и опфатот на вакцинираните деца овде е поголем. Мора сите ние да разбереме дека вакцината е една од најголемите придобивки во медицината. И тука импровизации и компромиси НЕМА“, вели д-р Македонка Глигорова, педијатар.
Во овој период од годината се соочуваме со две „жешки“ теми: епидемијата на мали сипаници – морбили и грипот, чиј пик се очекува токму месецов. Ја сфаќаат ли родителите полека сериозноста, одговорноста која ја имаат кога станува збор за вакцинација на нивните најмили? Почнува ли да се менува свеста, да се намалува бројот на родители кои одбиваат да ги вакцинираат своите деца?
Д-р Глигорова: Епидемијата на мали сипаници, за жал, станаа наша реалност. Тоа како педијатар кој добро знае што значи редовно вакцинирање и притоа заштита на детето од болестите кои земаа човечки животи пред ерата на вакцинацијата, ми беше сосема јасно. Со намалување на бројот на вакцинирани деца и знаењето на разните групи – антиваксери, кои беа и за жал, се уште се активни по социјалните мрежи беше очекувана состојба. Процентот на вакцинирани деца падна под 85%, а во Скопје и околината тој процент е уште понизок за вакцината МПР при што се намали и колективниот имунитет на населението. Науката точно ни кажува дека кога ќе падне процентот на вакцинација кон одредена болест под 90% се очекува појава на епидемија од истата болест. За жал, тоа и се случи. Отидоа три млади невини животи.
Овој период поради појава на грип и морбили мора сите внимателно да се однесуваме. Да се избегнува престој во затворен простор со повеќе луѓе – игротеки, трговски центри, одење на прослави или примање гости дома
Родителите после сите овие случувања сериозно започнаа да ја сфаќаат состојбата. Бројот на вакцинирани деца рапидно се зголемува. Секојдневно сега, но и порано разговарам отворено со родителите за сите проблеми кои ги мачат, а и за вакцините. За среќа во градот каде што живеам (н.з. Струмица) се уште немаме случај на морбили, но и опфатот на вакцинираните деца овде е поголем. Мора сите ние да разбереме дека вакцината е една од најголемите придобивки во медицината. И тука импровизации и компромиси НЕМА.
Последните податоци на СЗО велат дека бројот на заразени од мали сипаници е зголемен за 50% на светско ниво. Станува збор за глобален проблем, со сериозни и летални исходи, кој е последица на антивакциналната клима, која особено ја подгреваат социјалните мрежи. Постои ли научен податок, студија, истражување, кое МРП вакцината ја доведува во врска со аутизмот?
Д-р Глигорова: Точно е дека според последните податоци од СЗО зголемен е бројот на заболени лица од мали сипаници за 50% на светско ниво. Причина за сето тоа се токму јаките антивакцинални кампањи кои ги окривуваат вакцините за разни болести кои се јавуваат кај децата, а кои се паушални и не се базирани на медицина базирана на докази.
Науката точно ни кажува дека кога ќе падне процентот на вакцинација кон одредена болест под 90% се очекува појава на епидемија од истата болест. За жал, тоа и се случи. Отидоа три млади невини животи. Родителите после сите овие случувања сериозно започнаа да ја сфаќаат состојбата
Не постои ниту еден научен доказ или студија која ја објаснува поврзаноста на МПР вакцината со аутистичните нарушувања кај децата. Постои само една првична студија во 1998 год. која го подигна сомневањето дека постои одредена поврзаност на МПР вакцината со аутистичните нарушувања, но кај истата студија се утврдија доста неправилности и сериозни пропусти при нејзиното изготвување при што истата се повлече од списанието. Но, за жал, штетата веќе беше направена.
Уште еднаш ќе потенцирам: Не постои релевантен, научен доказ за поврзаноста на МПР вакцината со аутистичните нарушувања кај децата.
Кои се најновите истражувања во врска со аутизмот, кој е се поприсутен?
Д-р Глигорова: Аутизмот е состојба на пореметено однесување кај детето. Препознатливите клинички манифестации стануваат забележливи од страна на родителите помеѓу 18 и 24 месец иако искусен педијатар истите може да ги забележи и многу порано. Причините за таквата состојба се уште не се добро познати. Се претпоставува дека уште во утробата на мајката кај плодот постојат некои промени на ЦНС, но исто така се претпоставува дека постои и генетска предиспозиција. За да се манифестира таквата состојба потребни се определени ТРИГЕР-фактори. Тие се повеќе на број, но еден од најзначајните е современиот начин на живот и зависноста уште од најмали нозе со модерните технички апарати. Така детето се затвора во свој виртуелен свет без комуникација со околината. Тие средства родителите ги користат за се и сешто – да јаде детето, да биде мирно (кога сакаме да се одмориме), да си ја развива интелигенцијата итн. Затоа едно мора да им потенцирам на родителите: Најдобар развој ќе постигнете кај своето дете само ако активно си играте со него и секојдневно комуницирате без модерните технолошки средства. Што подалеку од нив. Цртајте, раскажувајте приказни (така едно време заспивавме), редете коцки… Научете го што треба да прави, а што не, самостојно да јаде од најмала возраст – едноставно КОМУНИЦИРАЈТЕ СО СВОЕТО ДЕТЕ.
Како родителите да разликуваат обична настинка од грип и кои се мерките кои треба да ги преземат доколку се сомневаат дека нивното дете има грип? Мора ли веднаш, неодложно да одат на лекар или има простор да се лекуваат сами дома?
Д-р Глигорова: Обичната настинка (и таа е предизвикана од вируси) започнува постепено. Обично со течење на носето, губиток на апетитот, кивавица и покачена темпоература. Но клиничкиот изглед на детето е добар. Тоа е активно и покрај симптомите на настинка. За разлика од тоа кога настапува грипот (кој е исто така вирусно заболување), започнува нагло со екстремно високи температури (кои некогаш стигнуваат и до 40 Ц степен), малаксаност, поспаност, болки во мускулите (ако е поголемо дете и знае да каже). Во почетокот немаме течење на носето ниту кашлица која се појавува покасно. Ако детето е под една година и е со висока температура и малаксаност или има хронична болест треба да се види од педијатар уште првиот ден.
Некомплицираниот грип се третира симптоматски. Што е најбитно за побрзо оздравување?
Д-р Глигорова: Грипот се третира симптоматски: антипиретици, многу течности, витаминотерапија, пробиотици… Ако температурата перзистира и после третиот ден и клиничката слика се влошува детето мора да биде прегледано од педијатар, а по потреба да се направат и дополнителни иследувања.
Најдобар развој ќе постигнете кај своето дете само ако активно си играте со него и секојдневно комуницирате без модерните технолошки средства. Што подалеку од нив. Цртајте, раскажувајте приказни (така едно време заспивавме), редете коцки…
Треба ли родителите со мали деца, доенчиња да посетуваат трговски центри, да одат во игротеки или на прослави каде што има поголем број на луѓе во зимскиот период од годината?
Д-р Глигорова: Во еден мој пост кој го објавив пред десетина дена на ФБ нагласив: Овој период поради појава на грип и морбили мора сите внимателно да се однесуваме. Да се избегнуваат престој во затворен простор со повеќе луѓе – игротеки, трговски центри, одење на прослави или примање гости дома. Најдобро е детето да се носи на прошетки надвор прикладно облечено.
Кои се основните препораки кога доаѓа новороденче во домот? Младите мајки кои за првпат се во таа улога неретко знаат да испаничат, да се исплашат, па дури некогаш и да претераат во грижата за новороденчето. Што треба секоја мајка да знае?
Д-р Глигорова: Доаѓањето на новороденото во домот е миг на голема радост, но истовремено и голема загриженост на родителите особено ако тоа е прво дете. Секое новородено си има свој ритам на хранење, плачење и спиење. И плачот е нормална состојба кај новороденото кога се појавува во определено време. Родителот треба само да го следи однесувањето на своето дете и да го следи како цица, има ли мокри пелени, дали има столици. Спиењето со подигнати рачиња е знак за ЗАДОВОЛНО ДЕТЕ… – така велиме ние педијатрите.
Кои се предностите на ексклузивното доење и кои се најновите препораки за воведување на дохрана во исхраната?
Д-р Глигорова: Ексклузивното доење е нешто најдобро што може да му дадете на своето дете. Ексклузивното доење се препорачува до крајот на 5 месец, но по најновите препораки потребата за воведување на дохраната се препорачува да се започне од 16 до 20 недела според проценка на педијатарот и е индивидуално за секое дете.
Треба ли бебето да внесува дополнителни течности кога е на ексклузивно доење?
Д-р Глигорова: Не е потребно давање на вода кога детето е на ексклузивно доење. Мајчиното млеко се прилагодува спрема временските прилики што значи и во летно време ако детето е на ексклузивно доење не е потребно внесување на дополнителни течности.
