ПИШУВА:
М-р Марина Крстиќ,
специјален едукатор и рехабилитатор
магистер по образование на надарени и талентирани
♦♦♦♦♦♦♦
Топографијата ги открива поимите за телото, како делови од себе и тогаш кога детето располага со скромен број поими за своето тело, тоа себеси се открива како егзистенцијална целина во дадено интерсубјективно поле.
Откривањето и дефинирањето на поимите за сопственото тело секогаш зависи од возраста, потоа од способноста на детето да влегува во интеракција со средината стекнувајќи животни искуства.
Стекнувањето на латерализација (познавање на левата и десната страна на телото) трае до 6-годишна возраст, додека познавање на латерализација на другите се стекнува околу 10-годишна возраст
Самиот процес на доживување на сопствената целовитост и знаење за нашето тело во голема мера зависи од влијанието на околината. Развојот на доживувањето на телесниот интегритет се одвива на ист начин како и сите други когнитивни функции, континуирано во одредени развојни фази, како што детето се развива и расте и како искуствено се збогатува. Когнитивните фази на развој – интелигенцијата, размислувањето и емоциите се основата на развојот на откривањето на сопственото постоење, но самото доживување на телесната целина се одвива по свој тек.
Доживувањето и познавањето на сопственото тело – деловите и целината е првиот слој на доживување и сознавање за самиот себе во светот во кој постоиме. Со самиот непосреден однос на телото со околината (просторот, предметите и луѓето) се открива сензомоторната целина на деловите на телото како интегрални делови на телесноста, а поединечните – по сензација, облик, функција и значење за нас самите и за другите.
Откривањето и дефинирањето на поимите за сопственото тело секогаш зависи од возраста, потоа од способноста на детето да влегува во интеракција со средината стекнувајќи животни искуства
Откривањето на латерализација на телото и движењата и доминантност на таа латерализација е вториот слој во процесот на самосознавање на себеси во светот. Со самото разгранување на нервните и психичките функции, одеднаш забележуваме дека сите тие досегашни спознаени делови на телото се деснострани и левострани, дека телото ни е така поделено, а исто така и движењата. Во овој период се забележува дека одредени движења се попрецизни и се извршуваат подобро со едната рака наспроти другата и дека воопшто едната страна води наспроти другата.
Препознавање латерализација на друг е третиот и најсложен слој во дефинирање на нашата сопственост. За да се открие оваа димензија на нашето битие, потребно е да се развијат значително посложени мисловни процеси. Имено во овој слој нашето искуство и познавањето на сопствената латерализација „ротира“ спрема моделот кој е поставен пред нас и така се препознава неговата латерализација.
Овој мисловен процес претпоставува способност за јасни претстави и висока можност за децентрација на мисловните процеси.
Познавањето на деловите на телото се развива со оној ритам со кој се развива и кинестезијата. Краниокаудалниот и медиолатералниот развој на мускулните функции, го насочуваат ритамот на развој по кој се раѓаат поимите за својата телесност.
Основата за доживување на телесен интегритет се усвојува во текот на првите седум месеци од животот. Во првите три години од животот, детето спонтано дознава за деловите од своето тело преку игра и движења. Дете од 13-14 години треба да ги знае сите делови од своето тело. Стекнувањето на латерализација (познавање на левата и десната страна на телото) трае до 6-годишна возраст, додека познавање на латерализација на другите се стекнува околу 10-годишна возраст.
Постојат повеќе видови на скали и тестови за проценка на познавање на делови на телото и латерализација кои се користат во дефектолошката дијагностика и пракса, но и голем број на вежби кои треба да се користат за овој процес да се стимулира и да се одвива непречено.
