ПИШУВА: Прим. д-р Љиљана Којиќ
педијатар
♦♦♦♦♦♦♦
ПЕТ ФАКТИ КОИ БИ САКАЛЕ ДА ГИ ЗНАЕТЕ ЗА ВАШЕТО ПРЕДВРЕМЕ РОДЕНО БЕБЕ
-
Што е предвремено родено (предтерминско) бебе?
Секое бебе, кое е родено пред навршени 37 недели (пред полни 9 лунарни месеци) од бременоста се смета за предтерминско бебе. Се разбира дека тука станува збор за една голема и нехомогена група на бебиња, кои меѓусебно се разликуваат по многу нешта.
Зошто?
Едноставно не е исто дали вашето бебе е родено со навршени 26 или 36 гестациски недели. Затоа што едно бебе од 36 недели е т.н. близу-терминско и тоа може да има некои одлики на незрелост, но главно по сите свои преостанати особини, иако предтерминско, многу е поблиско до своите термински другарчиња, отколку бебенцето кое е родено во 26. гестациска недела. Ова значи дека грижата за првото бебе од 36 гестациски недели малку (или воопшто) нема да се разликува од грижата за терминските деца, додека бебето од 26 гестациски недели спаѓа во групата на екстремно незрели бебиња и се разликува навистина многу од својот „колега по недоносеност“ од 35 или 36 гестациски недели.
Поедноставно кажано: Колку е помал бројот на недели бременост (гестациски недели), толку е бебето понезрело и понеспремно за живот во надворешната средина.
-
Зошто се предвремено родените деца ризични, особено оние кои се родени многу пред терминот?
Во последниот триместар на бременоста (последните 12 недели) бебето забрзано расте. И не само тоа – функциите на неговите органи зреат за да може да се прилагоди на живот во надворешна средина, надвор од стомакот на мајката. Иако еден мал процент на овие деца имаат и аномалии, сепак, поголемиот дел од нив немаат никаква аномалија, немаат ништо што би се подразбрало под терминот „вродена аномалија“. Едноставно се незрели за живот надвор од стомакот на мајката. И ако едно терминско бебе се адаптира брзо, во првите минути по раѓањето, и спремно е да оди дома по 48 часа од породувањето, кај овие деца процесот на адаптација, поради незрелоста на нивните органи и органски системи, умее да потрае повеќе денови, недели, па дури и месеци, пред да може да оди дома.
Доколку сте родител на предтерминско новороденче предизвиците со кои ќе се соочите можеби се големи, но тука се и вашиот матичен лекар, лекарите од клиничките болници, кои ќе го контролираат вашето дете, тимовите од развојното советувалиште… Сите тие ќе ви бидат поддршка во процесот на растење на вашето бебе
3. Што конкретно е незрело?
- Белите дробови не произведуваат доволно материја, која се нарекува „сурфактант“, која овозможува белите дробови да се исполнат со воздух;
- Крвните садови се многу нежни и лесно повредливи;
- Црниот дроб не е доволно зрел за да може ефикасно да ја обавува својата функција на детоксикација;
- Бубрегот, орган кој исто така е важен за остранување на нус-продуктите на метаболизмот, но и за рамнотежа на водата, не е зрел;
- Функцијата на варењето, за која се задолжени желудникот и цревата не е зрела;
- Функцијата на мозокот и на централниот нервен (и сетилата вид и слух) не е зрела. Затоа ќе забележите нагли и брзи движења, карактеристични за оваа група на бебиња;
- Најтешкиот дел, кој овие бебиња заедно со нивните лекари и сестри треба да го совладаат, е незрелоста на имуниот систем. Ако се знае дека секое новородено е организам кој има незрел имунитет, тогаш мора да се нагласи дека кај предвремено родените деца одбраната од инфекции скоро и да не постои. Затоа се многу подложни на инфекции, и бактериски и вирусни.
Имајќи ги предвид сиве овие проблеми со кои овие мали и кревки суштества се справуваат, јасно е дека овие деца треба да бидат под буден надзор на педијатриските служби и дека некои од нив, во зависност од нивната состојба, ќе бидат почесто контролирани од другите, термински бебиња. На нив ќе мора да се внимава повеќе отколку на терминските бебиња, особено кога се инфекциите во прашање.
Ако едно терминско бебе се адаптира брзо, во првите минути по раѓањето, и е спремно да оди дома по 48 часа од породувањето, кај овие деца процесот на адаптација, поради незрелоста на нивните органи и органски системи, умее да потрае повеќе денови, недели, па дури и месеци, пред да може да си одат дома
-
Како покрај сиве овие работи преживуваат?
Модерните технологии, и во поглед на апаратурата која се користи за да им се помогне на овие бебиња да ги премостат овие проблеми, и во поглед на модерните лекови и нивната достапност, современи начини на исхрана, суплементи и додатоци во исхраната, помогнале во последниве две децении на нашиве простори преживувањето на оваа група новородени значително да се зголеми.
-
Што е тоа што ги прави посебни?
Независно од сето она што е претходно наведено како проблем, овие бебиња покажуваат голема виталност и издржливост. Во некоја рака може да се каже можеби и поголема од нивните врсници. Неверојатни борци се и независно од тоа колку се малечки и кревки, умеат да бидат многу силни.
Доколку сте родител на предтерминско новороденче предизвиците со кои ќе се соочите можеби се големи, но тука се и вашиот матичен лекар, лекарите од клиничките болници, кои ќе го контролираат вашето дете, тимовите од развојното советувалиште… Сите тие ќе ви бидат поддршка во процесот на растење на вашето бебе.
Да, предизвиците се можеби поголеми отколку кај терминските бебиња, но привилегијата да одгледувате вакво бебенце е исто така голема
И за крај, мислам дека денешниов свет не би бил тоа што е без Винстон Черчил, Алберт Ајнштајн, Марк Твен, Стиви Вондер, Сидни Поатје, Ана Павлова, Наполеон Бонапарта, Франклин Рузвелт, Виктор Иго, Огист Реноар, Пабло Пикасо, Волтер, Томас Харди, Гете, Исак Њутн, Чарлс Дарвин… Погодувате – сите биле предвремено родени.
Повеќе од истиот автор, Прим. д-р Љиљана Којиќ:
