Прим. д-р Соња Петровска: „ТИВОК УБИЕЦ“ – Аерозагадувањето се поврзува со малигнитетот, како што е карциномот на мочниот меур и леукемија кај децата

ПИШУВА:
Прим. д-р Соња Петровска
педијатар-пулмоалерголог

 ♦♦♦♦♦♦♦

АЕРОЗАГАДУВАЊЕ И НЕПРЕНОСЛИВИ ЗАБОЛУВАЊА

Аерозагадувањето е еден од најважните, променливи ризици врз здравјето, воопшто. Аерозагадувањето е наречено „тивок убиец“ од страна на Светската здравствена организација, бидејќи ефектите на аерозагадувањето најчесто одат незабележени и не можат лесно да се измерат.

Познато е дека околу 500 000 смртни случаи од карцином на бели дробови и 1,6 милиони смртни случаи од ХОББ може да се препишат на аерозагадувањето. Аерозагадувањето се поврзува со малигнитетот, како што е карциномот на мочниот меур и леукемија кај децата. Развојот на белите дробови кај децата се успорува со изложување на загадениот воздух, а со тоа се очекува да се јават белодробни заболувања кога ќе пораснат. Аерозагадувањето е поврзано со намалена когнитивна функција и зголемен ризик од деменција. Честичките (ПМ) во воздухот кои се помали од 2.5 микрометри, се поврзуваат со успорување на психомоторниот развој и намалено ниво на интелигенција кај децата.

Алергиски реакции и ринит

Добро е познато дека аерозагадувањето може да предизвика егзацербација на алергиските манифестации кај сензибилизирани лица. Клинички епидемиолошки студии покажале дека загадувањето може кај деца да предизвика рана сензибилизација, и високи вредности на ИгЕ уште во раната возраст.

Има податоци дека аерозагадувањето игра улога и во развојот и во егзацербацијата на алергискиот ринит. Студија кај претшколски деца покажала дека изложеност на загадување од сообраќајот пренатално и во раната возраст, биле со повисок ризик за развој на алергиски ринит.

Изложеноста на бензени од издувните гасови, посебно во пренаталниот период или во првите години после раѓање, поврзани се со ризик од леукемија во детската возраст. Пренатална изложеност на ПМ 2.5 за време на бременоста, може да го зголеми ризикот кај детето за развој на леукемија или астроцитом

Автоимуни заболувања

Загадувањето на средината, може да го зголеми ризикот од автоимуните заболувања. Белите дробови имаат огромна површина која доаѓа во контакт со огромен број на антигени. Оваа сензибилизација, може да ги направи луѓето склони кон автоимуни заболувања. Загадувањето потенцијално придонесува кон реуматоиден артрит и системски лупус. Канадска студија покажала зголемена застапеност на реуматоиден артрит во средини со зголемено ниво на ПМ_2.5. 

Канцерогеност

Изложеноста на бензени од издувните гасови, посебно во пренаталниот период или во првите години после раѓање, поврзани се со ризик од леукемија во детската возраст. Пренатална изложеност на ПМ 2.5 за време на бременоста, може да го зголеми ризикот кај детето за развој на леукемија или астроцитом.

Напишани се повеќе од 1000 трудови за аерозагадувањето и аутизмот, кои се поврзани со изложување на полициклични ароматични јагленохидрати, дизел издувни гасови, честички, азотен диоксид, озон и сулфур диоксид во пренаталниот и раниот доенечки период, што е потврдено со неколку студии на животни

Кардиоваскуларни заболувања

Студија покажала подеднаква поврзаност на високи вредности на ПМ _2.5 и зголемениот морталитет од миокардни инфаркти, мозочни удари, срцева слабост и висок притисок.  Умерен пораст на нивото на карбоксихемоглобин (од 3-6%) може да се јави при изложување на издувни гасови, а со тоа да бидат причина за појава на аритмија и срцева болка кај луѓе со коронарна срцева болест.

Когнитивна функција и невролошки заболувања

Аерозагадувањето има штетни ефекти врз ЦНС, вклучувајќи оштетување на когнитивните функции и зголемениот ризик од  деменција и мозочен удар кај постари лица. Оддалеченоста на местото на живеење од главните патишта, е маркер за изложеност на аерозагадување.

Аерозагадувањето може да го оштети развојот на мозокот, со посебен осврт на оштетување на когнитивни функции во тек на животот. Многу студии покажале дека изложување на ПМ_2.5 пренатално и во првите месеци од животот, е поврзано со успорен психофизички развој и пониско ниво на интелигенција.

Напишани се повеќе од 1000 трудови за аерозагадувањето и аутизмот, кои се поврзани со изложување на полициклични ароматични јагленохидрати, дизел издувни гасови, честички, азотен диоксид, озон и сулфур диоксид во пренаталниот и раниот доенечки период, што е потврдено со неколку студии на животни.

(Продолжува)

◊◊◊◊◊◊◊

ПОВЕЌЕ ОД ИСТИОТ АВТОР, ПРИМ. Д-Р СОЊА ПЕТРОВСКА:

• • Лесните уртикарии најчесто немаат потреба од лекување и се повлекуваат спонтано
  • Школки, ореви, млеко и овошје – храната е една од најчестите причини за уртикарија
  • Продолжена или постојана изложеност на алергенот може да предизвика хронично воспаление кое води кон астма
  • Тешки алергии и алергии на јаткасти плодови и школки се со поголема веројатност да бидат доживотни
  • Oралниот алергиски синдром се карактеризира со трнење или чешање во устата, а во посебни случаи и отекување на грлото
  • Без примање на терапија, некои деца ја надминуваат алергијата на храна со возраста