ПИШУВА: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Често се случува мајката да заболи од грип додека има мало бебенце кое го дои. Меѓутоа тоа не е индикација за прекин на доењето, дури и кога мајката има температура. Мајката многу побрзо во тој момент е способна да продуцира антитела поради способноста на нејзиниот имун систем, кои ќе се излачат преку млекото и ќе го заштитат доенчето. Имуниот систем кај доенчето особено до шест месеци е многу низок и не е во состојба да продуцира сопствени антитела“, објаснува д-р Звезда Спасовска, специјалист педијатар. Таа потсетува дека пред контакт со бебето треба редовно да се мијат раце со сапун, а треба да се внимава и на често менување на заштитната маска. Кои се останатите препораки кога пристига новороденче во домот, што треба да преземат родителите во случај на покачена температура, на што упатуваат зголемените лимфни јазли (жлезди) во детската возраст – се само дел од прашањата, кои подолу во текстот ги разјаснува д-р Спасовска.
Што претставува покачената температура, зошто се јавува и како треба родителите да се однесуваат доколку среде ноќ се соочат со ситуација во која „гори“ нивното дете? Треба ли веднаш да се упатат на дежурен лекар или да се обидат самите да ја симнат во домашни услови?
Д-р Спасовска: Покачената температура е само еден симптом дека нешто се случува во организмот на детето, односно знак дека тој се спрема да се бори при одредена состојба или болест. Сепак се уште важи за симптом кај децата кој предизвикува најголем страв и паника кај родителите. Најчесто е пропратен симптом во склопот на вирусните настинки, кои се и најчести во детската возраст, поретко е причинет и од бактериски инфекции, понекогаш и како реакција по спроведување на вакцинација.
Кај грипот температурата е висока, достигнува и до 40 степени и е тврдокорна односно слабо реагира на антипиретиците и разладувањето. Кај помалите дечиња често се присутни и стомачни тегоби со болка во стомак, мачнина, повраќање и потечни столици. За кратко се развива и упорна кашлица која дополнително ги истоштува. Целиот овој склоп на висока температура и губиток на течности лесно доведува до дехидратација особено кај помалите
Секако дека треба родителите да се обидат самите да ја спуштат покачената температура во домашни услови со разладување, давање на антипиретици, пиење со течности и сл. Доколку температурата се намалува со спроведување на овие методи и во меѓувреме детето е расположено, си игра и внесува задоволително храна и течности речиси и нема потреба од преглед од лекар. Високата температура која е над 39º Ц, особено кај доенчињата до 1 година, пропратена со треска, малаксаност и намален внес на течности и храна треба да биде проследена со соодветен преглед на лекар и понатамошни иследувања.
Кој е најбрзиот начин за разладување и која е горната граница до која може да се чека пред да се даде антипиретик (лек за симнување на температурата)?
Д-р Спасовска: Најбитно е да се овозможи лесно оддавање на температурата, односно ако е детето преоблечено, што кај нас е честа појава, да се расоблече со тенка еднослојна облека. Понатаму дополнително да се разладува со мешавина на 70% алкохол со вода во размер 1:1 со лесно премачкување на телото без триење, нанесување на разладени облоги на телото и нивно почесто менување, туширање, престој во кадичка со прво потопла вода која полека ќе се разладува или замотување во пешкир кој е натопен со млака вода. За цело време битно е да се даваат течности и електролитни раствори. Доколку со овие методи телесната температура се одржува до 38.5º Ц не треба да се даваат антипиретици, односно средства за намалување на температурата. Ако тоа не успева и покрај ладењето со горенаведените методи температурата е над 38.5º Ц или оди повисоко тогаш може да се даде и антипиретик.
Децата од најмала возраст треба да се научат на основните хигиенски мерки како редовно миење на раце со сапун, користење на марамчиња при кивање, ставање на рака при кашлање, користење исклучиво на сопствен прибор за јадење и сл. Во зимскиот период кога е сезоната на грип да се избегнуваат престои во затворени простории каде има собир на многу луѓе
Што претставуваат зголемените лимфни јазли (жлезди) во детската возраст и која е причината поради која се јавуваат? Дали секогаш се знак за болест?
Д-р Спасовска: Лимфните јазли или жлезди се дел од лимфниот систем кој има огромна улога особено во детската возраст во развојот на имунитетот. Тие се всушност групи на лимфни меурчиња кои се заобиколени со сврзно ткиво и во нив се создаваат дел од белите крвни зрнца (леукоцити и лимфоцити) кои се всушност одговорни за борба против микроорганизмите кои го напаѓаат детето. Токму тие се филтер за микроорганимите и туѓите честички кои продреле во организмот, и се одговорни за нивно понатамошно проголтување и уништување. Затоа и не случајно се сместени на местата блиску до сите влезни врати како ги велиме ние, каде што најлесно влегуваат микроорганизмите како што е устата, цревата и сл. Сместени се најмногу на вратот, под пазувите, во препоните, стомакот, градниот кош и на други места. Се зголемуваат и се болни на допир при бактериски инфекции и тогаш заслужуваат соодветен антибиотски третман. Но, многу често се само знак на горнореспираторна инфекција кога лесно се зголемуваат најчесто на вратот и во задниот дел на главата и тогаш не треба да се третираат. Многупати се зголемуваат и при никнувањето на запчињата кај помалите деца, како и после имунизација. Можат како такви да се одржуваат подолго време во тек на растењето на детето, треба само да се следат без никаков третман.
Зголемена температура, кашлање, болки во мускулите – се најчестите причини поради кои се полни чекалниците во педијатриските ординации во овој период. Како почнува грипот и кои се најчестите компликации во детската возраст?
Д-р Спасовска: Токму така, периодов сме сведоци дека сезоната на грип го достигна својот максимум. Чекалните се преполни со дечиња кои сами кажуваат дека ги боли секое делче од нивното тело. Грипот е причинет од вирус кој сериозно го засега целиот организам. Започнува нагло со силна болка во грло, главоболка, општа слабост, болка во мускулите, висока температура и буквално за неколку часа ќе го прикова детето за кревет. Температурата е висока, достигнува и до 40 степени и е тврдокорна односно слабо реагира на антипиретиците и разладувањето. Кај помалите дечиња често се присутни и стомачни тегоби со болка во стомак, мачнина, повраќање и потечни столици. За кратко се развива и упорна кашлица која дополнително ги истоштува. Целиот овој склоп на висока температура и губиток на течности лесно доведува до дехидратација особено кај помалите. Поради специфичност на дишното стебло кај помалите дечиња многу често сме сведоци на за кратко време развивање долнореспираторни инфекции, бронхит и бронхопневмонија како компликации на вирусот на грип.
Високата температура која е над 39º Ц, особено кај доенчињата до 1 година, пропратена со треска, малаксаност и намален внес на течности и храна треба да биде проследена со соодветен преглед на лекар и понатамошни иследувања
Кои се препораките кога станува збор за превентива од грип? Како да се заштитат децата?
Д-р Спасовска: Најбитно е да се спроведуваат превентивни мерки, секако подобро е да се спречи отколку да се лекува. Пред се од најмала возраст децата треба да се научат на основните хигиенски мерки како редовно миење на раце со сапун, користење на марамчиња при кивање, ставање на рака при кашлање, користење исклучиво на сопствен прибор за јадење и сл. Во зимскиот период кога е сезоната на грип да се избегнуваат престои во затворени простории каде има собир на многу луѓе. Слободното време да се искористи за престој надвор пожелно во почисти средини, на планина и сл. Задолжителна е соодветна здрава исхрана богата со многу овошје и зеленчук, природни препарати за поткрепа на имунитетот како мед, прополис, аронија, матичен млеч, бозел, рибино масло, цинк и сл. Кај помалите особено децата со хронични болести се препорачува и вакцина против сезонскиот грип.
Неретко се случува мајката да заболи од грип во фаза на доење. Дали грипот е индикација за прекин на доењето, се излачува ли вирусот на грип во млекото и како да се заштити бебето од инфекција?
Д-р Спасовска: Да, често се случува мајката да заболи од грип додека има мало бебенце кое го дои. Меѓутоа тоа не е индикација за прекин на доењето, дури и кога мајката има температура. Мајката многу побрзо во тој момент е способна да продуцира антитела поради способноста на нејзиниот имун систем, кои ќе се излачат преку млекото и ќе го заштитат доенчето. Имуниот систем кај доенчето особено до шест месеци е многу низок и не е во состојба да продуцира сопствени антитела. Треба да и се помогне на мајката околу домашните обрвски со цел повеќе да одмора, да внесува течности и да го зема бебето само за доење. Пред контакт со бебето редовно да се мијат раце со сапун. Носењето на заштитна маска веќе не се смета за доволна заштита, дури и при подолготрајно носење е резервоар на вирусите, според тоа треба многу често да се менува.
Лимфните јазли (жлезди) се зголемуваат и се болни на допир при бактериски инфекции и тогаш заслужуваат соодветен антибиотски третман. Но, многу често се само знак на горнореспираторна инфекција кога лесно се зголемуваат најчесто на вратот и во задниот дел на главата и тогаш не треба да се третираат. Многупати се зголемуваат и при никнувањето на запчињата кај помалите деца, како и после имунизација
Новороденчињата имаат незрел имун систем што ги прави подложни на инфекции. Од друга страна, пак, се сите роднини и блиски, пријатели, кои едвај чекаат да го запознаат новороденото по пристигнувањето во домот. Што им советувате на родителите, треба ли да ги ограничат посетите во домот и до кога?
Д-р Спасовска: Доаѓањето на свет на новороденото е огромна радост, не само за родителите туку и за роднините и пријателите. Сите се нестрпливи да го запознаат и да му се израдуваат на новиот член. Но, сепак треба да бидат свесни за ризиците и опасностите кои можат да му ги донесат на новороденото и со тоа да се воздржат од посети додека новороденото не достигне одредена возраст. На почетокот треба да бидат присутни само најблиските кои се доволни да помогнат семејството да функционира нормално. Особено треба да се ограничат посетите во зимскиот период кога е сезоната на грип и на низа други вирусни настинки, кои се сепак сериозни за малите доенчиња до една година.
Би сакала да објасниме уште нешто – зошто е битно гостите да не го бакнуваат бебето по лицето или рачињата? Дали воопшто сме свесни за опасностите кои демнат во ова изразување на љубов?
Д-р Спасовска: Тешко е да се одолее да не се бакнува едно такво мало слатко суштество како што е бебето. Но, токму тоа е со нежна и осетлива кожа која се уште нема развиен соодветен одбранбен механизам против сите бактерии и микроорганизми кои ние возрасните ги носиме на нашата кожа, на нашите усни, во потта и сл. Тие лесно можат да предизвикаат иритација, црвенило и осип на кожата на бебето најчесто на неговото лице. Рачињата му се омилениот дел од телото на бебето и тоа ужива да ги допира до лицето и да ги става во уста, со тоа буквално ги внесува и сите бактерии, вируси и се останато што ние сме му подариле со нашиот бакнеж. Овде треба да го споменам и негативното влијание од допирот на бебешката кожа со најразличните типови на ткаенини, средства за хигиена, парфеми, дезодоранси, козметика и слично кои ги користиме ние возрасните, а кои исто така ја иритираат нежната бебешка кожа. Како што погоре споменав бебето се уште има неразвиен имун одговор и не може соодветно да одговори на сите напади, па некогаш од многу гушкање и љубов имаме потреба од третмани и терапија од најмала возраст.
