ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Интересно за овој период е тоа што е навистина невообичаен во однос на инфекциите кои ги гледаме во доцна пролет. Во месец мај и јуни вообичаено доминираат гастроинтестинални вирози, многу помалку респираторни инфекции. Месец мај го одбележа голема посета на децата во педијатриските амбуланти со присуство на секаква респираторна симптоматологија. Од обични настинки на горнореспираторен систем со ларингити и ларинго-трахеити, проследени со долготрајна и упорна кашлица па сé до долнореспираторни инфекции и појава на бронхиолити кај помалите бебиња и доенчиња и бронхити кај поголемите деца“, вели м-р д-р Елена Манолева-Николовска, специјалист педијатар. Која останата патологија е најчесто присутна во педијатриските ординации, на што најмногу се жалат децата и родителите, остава ли Ковид-19 последици по здравјето на децата, како да се постапува со покачената температура, кои се препораките за заштита од цревните инфекции карактеристични за летниот период и други дилеми објаснува д-р Манолева-Николовска во интервју за Педијатар.мк.
Зад нас е еден мачен и тежок пандемиски период на Ковид-19, кој не поштеди никого, па ни децата. За волја на вистината, тие го поминуваа полесно вирусот, но сепак, дел од децата дополнително развиваа мултисистемски воспалителен синдром – MIS-C. Остава ли Ковид-19 последици по детското здравје?
М-р д-р Манолева-Николовска: Периодот на Ковид-19 беше навистина тежок период за сите, но за среќа во однос на здравствениот аспект кај децата помина прилично лесно и без последици. И покрај тоа што многу мал процент од децата имаа тешка клиничка слика и развиваа мултисистемски воспалителен синдром – MIS-C, сепак, и кај тие деца немаме тешки последици по здравјето и сите имаат позитивен исход од болеста. Она што можеби е поважно да се напомене е дека Ковид-19 остави многу поголеми последици во однос на психо-физичкиот развој кај децата. Периодот на локдаун, затворените училишта и градинки и седењето дома, предизвика пореметувања во развојот на децата. Тоа пред сé може да се види преку отсуство на социјализација, зависност од технологија и видеоигри, агресија, како и зголемен број на деца со прекумерна телесна тежина и неправилен начин на исхрана, кои сериозно имаат тенденција да остават последици по здравјето на децата во годините кои следуваат.
Симптомите на цревните инфекции се карактеризираат со појава на грчеви и/или болки во стомакот, намален апетит, гадење, нагон за повраќање и/или повраќање, дијареја како и покачена телесна температура, главоболка и малаксаност во одредени случаи
Сега кога SARS-CoV-2 е во заден план, со кои патологии најчесто се среќавате во вашата ординација? Што е најдоминантно во овој период од годината?
М-р д-р Манолева-Николовска: Она што е интересно за овој период е тоа што е навистина невообичаен во однос на инфекциите кои ги гледаме во доцна пролет. Во месец мај и јуни вообичаено доминираат гастроинтестинални вирози, многу помалку респираторни инфекции. Месец мај го одбележа голема посета на децата во педијатриските амбуланти со присуство на секаква респираторна симптоматологија. Од обични настинки на горнореспираторен систем со ларингити и ларинго-трахеити, проследени со долготрајна и упорна кашлица па сé до долнореспираторни инфекции и појава на бронхиолити кај помалите бебиња и доенчиња и бронхити кај поголемите деца. Предизвикувачите како аденовирус, рино вируси, RSV и атипичните предизвикувачи кои најчесто предизвикуваат проблеми во зимските месеци и рана пролет, ги имаше како многу чести предизвикувачи во месец мај. Со оглед на тоа дека е пролет, вообичаено за овој период присутни се и алергиите, кои во комбинација со вирусите и бактериите дополнително го зголемуваат бројот на болни деца. Секако, поради наглите промени на времето и високите температури, не изостануваат и бактериските тонзилити, отити и ринити кај децата. Варичелата како сезонско заболување во пролет и есен е присутна и оваа година. А невообичаено во однос на другите години, од месец октомври па до месец мај, постојано има спорадични случаи на инфекција со коксаки вирус.
Го споменавте коксаки вирусот, дел од фамилијата на ентеровируси. Која возрасна група на деца е најмногу погодена, како се пренесува, кои се знаците и како се третира?
М-р д-р Манолева-Николовска: Коксаки вирусот може да ги погоди сите возрасни групи. Најмногу се погодени децата на возраст до пет години особено децата во јасли и децата во помалите групи во градинките поради можноста вирусот да се шири брзо од едно на друго дете. Вирусот се пренесува преку респираторни капки од болен исфрлени со кивање или кашлање (директен контакт со болен) како и по фекално-орален пат, преку нечисти раце кои биле во контакт со секрети од болен (контакт со играчки, маси за јадење и играње, менување на пелени итн.). Инкубацијата е кратка и симптомите се јавуваат за три до шест дена од инфекцијата. Покрај општите симптоми на покачена телесна температура, малаксаност и намален апетит, може да се појави и повраќање и дијареја. Карактеристична е појавата на осип на дланките, табаните на нозете и во устата поради што болеста го добила името „болест на раце, стапала и уста“. Осипот е со специфичен изглед и дистрибуција што е клучно за поставување на дијагноза. Болеста се третира симптоматски, со антипиретици, лесна, течна и диетална храна, витамини и пробиотици.
Покачената температура кај децата е чест и заеднички симптом на повеќе болести, меѓу кои инфекција на горниот респираторен тракт, неспецифични вирусни инфекции, тонзилитис, воспаление на средното уво кое е често во првите години од животот, инфективна мононуклеоза, заушки, морбили… Навистина е долг списокот, па оттука би сакала да ни објасните што е зголемена, а што покачена температура и која е границата до која детето може да се остави да создава природна одбрана? Кога родителите треба да се јават на лекар?
М-р д-р Манолева-Николовска: Покачената телесна температура е симптом кој секогаш е најалармантен за родителите и симптом кој најмногу ги загрижува. Сепак, покачената температура претставува првиот начин на кој организмот се бори со микроорганизмите и оневозможува нивно размножување и ширење во организмот. Таа е првата одбранбена линија на организмот. Поради тоа, препораката е антипиретици да се даваат над 38,5 степени или повисока. Сепак, кога родителите треба да се јават на лекар, ќе зависи од состојбата на детето. Доколку детето има само покачена температура, дури и ако е повисока до 39 или 39,5, а нема други симптоми тогаш може да се почекаат 2-3 дена па да се јават на лекар. Но, доколку детето покрај температура има и пролив, повраќање, не внесува течности или има малаксаност, кашлица, отежнато дишење, тогаш без разлика на висината на температура, и со 37,5 степени, треба порано да се јават на преглед кај педијатар.
Со цел да се спречат цревните инфекции во летниот период се препорачува постојано одржување на добра хигиена на рацете, понатака одржување постојана хигиена на предметите со кои играат децата не само во домовите туку и во игротеките и градинките. Со цел да се зголеми локалниот имунитет во цревата кои се прва линија на одбрана во нашиот организам, препорачливо е во летниот период внес на храна богата со пребиотски и пробиотски култури од природни извори, или препарати на пребиотици и пробиотици во консултација со педијатар
Цревните инфекции се чести во летниот период, а како предизвикувачи најчесто се јавуваат вирусите како што се рота и аденовирус, секако тука се и бактериите (Salmonella, Shigella, Campylobacter). Кои се симптомите на цревните инфекции, на што треба родителите да внимаваат и каква треба да биде исхраната на детето?
М-р д-р Манолева-Николовска: Цревните инфекции се речиси присутни во сите сезони од годината, но секогаш предоминантно се јавуваат во летниот период. Најчесто се од вирусно потекло и за среќа многу поретко се предизвикани од горенаведените бактерии кои даваат многу посериозни симптоми и состојби.
Покачената телесна температура е симптом кој секогаш е најалармантен за родителите и симптом кој најмногу ги загрижува. Сепак, покачената температура претставува првиот начин на кој организмот се бори со микроорганизмите и оневозможува нивно размножување и ширење во организмот
Симптомите на цревните инфекции се карактеризираат со појава на грчеви и/или болки во стомакот, намален апетит, гадење, нагон за повраќање и/или повраќање, дијареја како и покачена телесна температура, главоболка и малаксаност во одредени случаи.
Во случај на вакви симптоми, потребно е мирување, консултација со лекар за смирување на симптомите на гадење и повраќање со цел да се овозможи добро хидрирање на организмот и адекватен внес на течности за да се спречи дехидрација. Покрај ова, потребно е внес на храна богата со пребиотски и пробиотски култури (кисело млеко, пробиотски јогурт, кефир). Доколку не е можен внес на овие продукти тогаш се препорачува внес на препарати кои содржат пребиотици и пробиотици по препорака на педијатар. Исхраната треба да е диетална со внес на лесно сварлива храна, со намален внес на храна богата со растителни влакна, свежо овошје како и газирани пијалаци и сокови богати со шеќери.
Наскоро почнува сезоната на летни одмори – кои се Вашите препораки за превенција на цревните инфекции?
М-р д-р Манолева-Николовска: Со цел да се спречат цревните инфекции во летниот период се препорачува постојано одржување на добра хигиена на рацете, понатака одржување постојана хигиена на предметите со кои играат децата не само во домовите туку и во игротеките и градинките. Со цел да се зголеми локалниот имунитет во цревата кои се прва линија на одбрана во нашиот организам, препорачливо е во летниот период внес на храна богата со пребиотски и пробиотски култури од природни извори, или препарати на пребиотици и пробиотици во консултација со педијатар. Особено ова е важно во период пред патување, во тек на патувања и во тек на летниот одмор, децата да примаат пробиотици со цел да се намалат не само цревните инфекции туку и останатите инфекции во детскиот организам.
