ПИШУВА:
М-р Нермин Теловска,
специјалист за дисфлуентни нарушувања на говорот
ЈЗУ Завод за рехабилитација на слух, говор и глас – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Историски гледано, методите на третман на пелтечењето кај децата се драстично сменети, во минатото се сметало дека родителот со обрнување внимание на нормалната физиолошка дисфлуентност кај детето може да влијае на појава на пелтечењето, но одамна се знае дека всушност, родителите не се причина за пелтечењето кај децата и пелтечењето одамна не е табу тема за семејството во кое има дете кое пелтечи.
ПЕЛТЕЧЕЊЕТО ОДАМНА НЕ Е ТАБУ ТЕМА ЗА СЕМЕЈСТВОТО ВО КОЕ ИМА ДЕТЕ КОЕ ПЕЛТЕЧИ
Клиничкото искуство и истражувањата базирани на докази покажуваат значајно влијание на пелтечењето врз родителите на децата кои имаат пелтечење (Langevin et al., 2010; Plexico & Burrus, 2012). Но, исто така ние можеме тоа да го видиме и во клиничката пракса, многу родители покажуваат силни емоционални реакции на пелтечењето кај детето. Лангевин со соработниците во студијата од 2010 година, пишува за низа емоции вклучително – немоќ, вознемиреност, очај, тага, срам, чувство на вина и емоционално оптоварување кај 71% од родителите кои имале деца со пелтечење на предучилишна возраст.
На родителите во вакви случаи може многу да им се помогне преку планирана комуникација, објективно разбирање и активно прифаќање на состојбата, да научат да ги препознаат сопствените негативни емоционални реакции како и кај нивните деца и да ја одложат дискусијата се додека не бидат емотивно спремни (Zebrovski, 2007). Интересно е истражувањето на Плексико и Бурус од 2012 година (Plexico and Burrus) кои го истражувале влијанието на пелтечењето кај родителите на 12 деца кои пелтечат, на возраст од 5 – 14 години користејќи феноменолошка анализа.
Традиционално, фокусот на десензибилизацијата во третманот на пелтечењето била насочена на клиентот кој пелтечи, но денес во тој процес на десензибилизација се вклучени и родителите. За лицата кои пелтечат, десензибилизацијата е процес што ги охрабрува да ги препознаат и да разговараат за нивните емоционални реакции на пелтечењето и постепено да се справат со нивните стравови
Родителите пријавиле дека доживеале стрес и потреба да се справат со притисокот да се биде родител на дете кое пелтечи. Тие ги опишале чувствата на страв и неизвесност за природата на пелтечењето и нејзините причини, некои пријавиле дека се чувствуваат презаситени и тажни, тие ги опишале сопствените стравови за иднината на нивното дете и нивната желба да го направат најдоброто за нивното дете. Девет од 12 пара родители се изјасниле дека се чувствуваат непријатно да го прашаат своето дете за тоа како се чувствува во врска со сопственото пелтечење. Десет од 12 пара родители чувствувале дека за пелтечењето не треба да се зборува дома поради стравот да не направат детето да се чувствува непријатно или засрамено.
Истражувањата во оваа област го докажуваат суштинското значење на справувањето со пречувствителноста и нејзините ефекти кај родителите за успешниот третман на пелтечењето. Резултатите исто така покажуваат дека родителите посакуваат нивното дете да успее да го менаџира говорот, повеќе да комуницира, да биде среќно, сигурно во себе, да се намали грижата и анксиозноста, потоа, тие сакаат да стекнат поголемо знаење за пелтечењето и да се чувствуваат посигурни во тоа како се однесуваат со нивното дете. Клиничкото искуство, како и стручната литература, покажува дека вклучувањето на родителите е можно во форма на поддршка на родителите во управувањето со нивните емоционални реакции и при модифицирање на животната средина, нивниот стил на комуникација и преку едукацијата за пелтечењето.
Традиционално, фокусот на десензибилизацијата во третманот на пелтечењето била насочена на клиентот кој пелтечи, но денес во тој процес на десензибилизација се вклучени и родителите. За лицата кои пелтечат, десензибилизацијата е процес што ги охрабрува да ги препознаат и да разговараат за нивните емоционални реакции на пелтечењето и постепено да се справат со нивните стравови. Шихан (Sheehan) 1970 година ја има опишано десензибилизацијата како процес на постепено соочување со пелтечењето и намалување на избегнувањето како неговото така и на стравот, наместо отстапување поради предвидените негативни чувства или реакции. Со соодветен приод кон пелтечењето, се предвидува градење на толеранцијата кон моментите на пелтечење и води кон состојба кога лицето кое пелтечи станува десензибилизирано на стравот и очекувањата од моментот на пелтечењето и, како резултат, се намалува неговото избегнување во целина.
Родителите пријавиле дека доживеале стрес и потреба да се справат со притисокот да се биде родител на дете кое пелтечи. Тие ги опишале чувствата на страв и неизвесност за природата на пелтечењето и нејзините причини, некои пријавиле дека се чувствуваат презаситени и тажни, тие ги опишале сопствените стравови за иднината на нивното дете и нивната желба да го направат најдоброто за нивното дете
Според Јарус, Пелчарски и Квизал (Yaruss, Pelczarski, and Quesal, 2010), десензибилизацијата е процес што ја поттикнува отвореноста кон пелтечењето и кај децата и кај нивните родители, и сугерираат родителите да ги променат нивните ставови за пелтечењето за да му покажат на своето дете дека тоа е прифатено и сакано без разлика дали има пелтечење.
Денес, вклучувањето на родителите во третманот на пелтечењето кај децата, е потврдено како значаен фактор во успешниот исход. Ова значи и постојана комуникација со родителите, поддршка и советување. Начинот и формата на вклучувањето на родителите во третманот на пелтечењето кај децата, зависи од возраста на детето, од неговата свесност и од влијанието на пелтечењето врз детето и семејството.
