ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Раѓањето кое започнува пред 37 гестациска недела се смета за предвремено раѓање. Тоа започнува или како предвремени контракции кои се јавуваат во правилни интервали пократки од 30 минути, или пак со предвремено прскање на водењакот (околуплодовите мембрани) или пак доаѓа до појава на сукрвичав исцедок“, објаснува д-р Рената Димитриоска, специјалист педијатар – супспецијалист неонатолог, раководител на Оддел за интензивна нега и терапија на новородени деца на Клиниката за гинекологија и акушерство – Скопје. Денеска (17 Ноември) светот го одбележува Денот на предвремено родени деца, кои од самиот старт на својот живот се соочуваат со бројни здравствени предизвици, некои од нив траат и цел живот. „Значајно предвремено родено бебе, на кое животот му почнува со борба за живот, може да има бројни и сериозни долгорочни компликации и проблеми со физичкото и психичко здравје. Квалитетот на животот може да биде многу низок поради когнитивни и невромоторни оштетувања. Сериозен проблем се церебрална парализа, глувост и слепост. Но може да биде и потполно здраво. Пример за силно успешни предвремени бебиња се Исак Њутон, Чарлс Дарвин, Алберт Ајнштајн“, потенцира д-р Димитриоска.
Нема ништо поблагородно за секој лекар кога на пациентот ќе му ја пружи максималната адекватна нега и ќе овозможи да се врати во неговото семејство. Нашите најмали, најситни пациенти, палчиња, поминуваат и по неколку месеци на одделението, стануваат дел од нас. Се грижиме 24 часа за нив, се вложува многу труд и знаење и кога сета таа борба ќе заврши со позитивен исход, кога детето се испишува и заминува со своите родители, нас постојано и постојано не мотивира да ја продолжиме нашата работа со уште поголем елан во неизвесната битка за секое новороденче посебно
Цел ноември е обоен во виолетово, месец посветен на предвремено родените деца, а 17 Ноември во светски рамки се одбележува како Светски ден на прематурчињата. За почеток едно невообичаено прашање, дали знаете колку предвремено родени бебиња минале низ вашите раце, биле негувани и пуштени дома во прегратката на родителите?
Д-р Димитриоска: Во тек на една година на Универзитетската клиника за гинекологија и акушерство, кое е најголемото родилиште во нашата држава, се раѓаат предвремено околу 1000 новороденчиња, пред 37 гестациска недела. Тоа е околу 20% од вкупно родените бебиња на клиниката. Од нив околу 600 до 700 бебиња бараат посебна интензивна нега и терапија за да можат да преживеат. Секојдневно нашиот тим, посветено се грижи и негува околу 40 до 50 предвремено родени бебиња со цел конечно да излезат од родилиштето, витални и спремни за нормален живот со своето семејство.
Што го предизвикува предвременото раѓање и кои се знаците кои покажуваат дека една трудница е пред породување?
Д-р Димитриоска: Раѓањето кое започнува пред 37 гестациска недела се смета за предвремено раѓање. Тоа започнува или како предвремени контракции кои се јавуваат во правилни интервали пократки од 30 минути, или пак со предвремено прскање на водењакот (околуплодовите мембрани) или пак доаѓа до појава на сукрвичав исцедок. Исто така предвремено завршување на бременоста е избор како медицинска индикација за мајката или бебето.
Ковид 19 влијае на зголемување на стапката на прематуритетот. Самата инфекција не предизвикува предвремено породување, но често бременоста се завршува предвремено, пред 37 гестациска недела, во интерес на мајката
Причината кај повеќе од 50% останува непозната. Не е позната непосредната причина или причини за предвремената активност на мускулатурата на матката. Се смета дека предвременото породување е знак на сериозна компликација на мајката или детето, во смисла на инфекции, повеќеплодна бременост, претходно родено прематурно бебе, хронични заболувања на мајката, мајка под 16 години или постара од 35 години, прееклампсија-гестоза, предвремено одлепување на плацентата, инфаркти или инсуфицијенција на постелката, конгенитални аномалии на плодот. Но исто толку важна е и социјалната депривација, лошата исхрана, стресот, злоупотреба на дрога, прекумерно консумирање на алкохол и пушењето.
Предвременото породување е водечка причина за смртност на новороденчињата, а бебињата кои преживуваат може да имаат краткорочни и долгорочни здравствени проблеми. Во кратки црти, со какви последици се соочуваат овие големи борци?
Д-р Димитриоска: Предвремено родените бебиња се со мала родилна маса, под 2500 г, со недоволно развиени органски системи и посебно се осетливи. Периодот непосредно по раѓањето е обременет со потешкотии во дишењето, кардиоваскуларниот систем, имунитетот, исхраната. Како последица на незрелоста на сите органски системи, во перидот непосредно по раѓање се соочуваме со респираторен дистрес, со можни компликации од типот на пнеумоторакс, пулмонална (белодробна) хеморагија-крвавење, ателектеза, мозочни хеморагии, жолтица, некротизирачки ентероколитис, тешки генерализирани сепси, менингит. Значајно предвремено родено бебе, на кое животот му почнува со борба за живот, може да има бројни и сериозни долгорочни компликации и проблеми со физичкото и психичко здравје. Квалитетот на животот може да биде многу низок поради когнитивни и невромоторни оштетувања. Сериозен проблем се церебрална парализа, глувост и слепост. Но може да биде и потполно здраво. Пример за силно успешни предвремени бебиња се Исак Њутон, Чарлс Дарвин, Алберт Ајнштајн.
Причината кај повеќе од 50% останува непозната. Не е позната непосредната причина или причини за предвремената активност на мускулатурата на матката. Се смета дека предвременото породување е знак на сериозна компликација на мајката или детето, во смисла на инфекции, повеќеплодна бременост, претходно родено прематурно бебе, хронични заболувања на мајката, мајка под 16 години или постара од 35 години, прееклампсија-гестоза, предвремено одлепување на плацентата, инфаркти или инсуфицијенција на постелката, конгенитални аномалии на плодот…
Колку Ковид-19 влијае врз зголемување на бројот на предвремени породувања?
Д-р Димитриоска: Ковид 19 влијае на зголемување на стапката на прематуритетот. Самата инфекција не предизвикува предвремено породување, но често бременоста се завршува предвремено, пред 37 гестациска недела, во интерес на мајката.
Предвремено родените бебиња можат да поминат и по неколку месеци на Одделот за интензивна нега, каде што заедно со Вас, неонатолозите се соочуваат со многубројни предизвици. Овде ќе го цитирам д-р сци. Александар Сајковски кој вели дека „неонаталната интензивна терапија е всушност јаготката на шлагот во медицината…“ Чинам дека нема поголемо задоволство и круна на Вашата работа од моментот кога ќе го предадете прематурчето во рацете на неговите родители и заедно ќе си заминат дома. Како се чувствувате во тие моменти?
Д-р Димитриоска: Секако дека нема ништо поблагородно за секој лекар кога на пациентот ќе му ја пружи максималната адекватна нега и ќе овозможи да се врати во неговото семејство. Нашите најмали, најситни пациенти, палчиња, поминуваат и по неколку месеци на одделението, стануваат дел од нас. Се грижиме 24 часа за нив, се вложува многу труд и знаење и кога сета таа борба ќе заврши со позитивен исход, кога детето се испишува и заминува со своите родители, нас постојано и постојано не мотивира да ја продолжиме нашата работа со уште поголем елан во неизвесната битка за секое новороденче посебно. Најубавиот момент на нашата работа е кога овие дечиња ќе заминат во прегратките на своите родители и ќе го исполнат домот со здрав детски плач, ќе пораснат во здраво дете.
Што може бремените жени да преземат во смисла на превенција од предвремено раѓање?
Д-р Димитриоска: Многу е важно антенаталната грижа да биде достапна на секоја жена. Редовните контроли кај матичен гинеколог, уредно придржување и спроведување на стручните совети од гинекологот се значаен фактор во превенција на предвременото раѓање.
За крај, дали се уште го држиме рекордот во најмало преживеано предвремено родено бебе на Балканот, Бетим кој е роден во 23 ГН+3 на ГАК-Скопје?
Д-р Димитриоска: Во однос на гестациската недела, се уште е тоа најрано роденото бебе, во 23 недела, но во однос на родилната маса, имаме и помали бебиња кои преживеале и со родилна тежина под 700 грама.
