Според Меѓународната федерација за дијабетес (IDF), 537 милиони луѓе во светот моментално страдаат од дијабетес. Како одговор на зголемениот број на заболени од оваа болест ширум светот, IDF и Светската здравствена организација секоја година на 14 Ноември го одбележуваат Светскиот ден на дијабетесот.
Седечкиот начин на живот, прекумерната тежина и несоодветната исхрана се меѓу клучните фактори на ризик за развој на дијабетес, па затоа е исклучително важно редовното занимавање со спорт
Дијабетес кај децата
Дијабетес тип 1 е најчеста форма на дијабетес кај децата: 90 до 95% од децата на возраст под 16 години кои имаат дијабетес го имаат овој тип на дијабетес. Дијабетесот се јавува поради неможноста на панкреасот да произведува инсулин.
Дијабетесот тип 1 е класифициран како автоимуна болест, што значи состојба во која имунолошкиот систем на телото го „напаѓа“ сопственото ткиво и органи. Кај дијабетес тип 1 доаѓа до уништување на клетките кои произведуваат инсулин лоцирани во панкреасот. Како и кај возрасните, причината за детскиот дијабетес сè уште не е јасна.
Што е дијабетес тип 1?
Дијабетес тип 1 е автоимуна болест во која панкреасот престанува да произведува инсулин – есенцијален хормон кој овозможува гликозата во крвта да премине во клетките за да можат да ја користат како енергија. На околу 64.000 луѓе во САД им се дијагностицира дијабетес тип 1 секоја година, пишува „The Healthy“. Многу поредок од дијабетес тип 2, дијабетес тип 1 сочинува 5 до 10 проценти од сите случаи на дијабетес во САД. Иако може да се појави на која било возраст, најчесто се дијагностицира помеѓу детството и доцните 30-ти. Најчеста возраст за таа дијагноза во САД е околу 14 години.
Дијабетес тип 1, кој е познат како јувенилен дијабетес, се развива кога панкреасот повеќе не произведува инсулин. Добро е да знаете нешто за знаците кои би можеле да укажат дека вашето дете е погодено од оваа болест.
Симптоми на дијабетес кај децата – како да ја препознаете болеста?
Главните симптоми се исти како кај возрасните. Тие обично се појавуваат во интервал од неколку недели:
- прекумерна жед
- губење на телесна тежина
- замор
- често мокрење
- зголемен глад
Симптоми кои се специфични за децата:
- болка во стомакот
- главоболка или заматен вид
- проблеми во однесувањето, промени во расположението и раздразливост
Едно од 10 возрасни лица ширум светот моментално живее со дијабетес, вкупно околу 537 милиони луѓе
Појава на дијабетес кај деца под 5-годишна возраст
За разлика од дијабетес тип 2, кој се јавува главно кај возрасните и е резултат на дебелина и недостаток на физичка активност, дијабетес тип 1 се јавува како последица на автоимуните процеси во телото, т.е. кога панкреасот произведува малку или воопшто не произведува инсулин.
Зачестеноста на оваа форма на дијабетес кај децата и младите значително порасна во последните 50 години, а особено загрижува фактот што се почесто се забележува појава на болеста кај помалите деца, особено кај децата до 5 години, велат ендокринолозите.
Прим. д-р Јасенка Иле, детски ендокринолог и дијабетолог, истакнува дека дијабетес тип 1 многу често се јавува ненадејно и најчесто токму кај децата и младите. Првите симптоми на болеста се често мокрење, прекумерна жед, губење на телесната тежина и замор.
Третман
Дијабетесот тип 1 се третира првенствено со инсулин и мерење на гликозата во крвта, при што инсулинската терапија секогаш се прилагодува на возраста на детето. Но, многу важен и неизбежен дел од третманот е токму правилната исхрана на дијабетичарите и редовната физичка активност.
Имено, редовната физичка активност се покажала како еден од најважните фактори за одложување и намалување на степенот на подоцнежните компликации на болеста. Многу клинички студии покажале дека децата и адолесцентите со дијабетес тип 1 кои редовно вежбаат имаат потреба од помала доза инсулин за ист степен на метаболичка контрола.
Дијабетес тип 1, кој е познат како јувенилен дијабетес, се развива кога панкреасот повеќе не произведува инсулин
Седечкиот начин на живот, прекумерната тежина и несоодветната исхрана се меѓу клучните фактори на ризик за развој на дијабетес, па затоа е исклучително важно редовното занимавање со спорт, што е една од најважните мерки во лекувањето и регулирањето на дијабетесот, и кај тип 1 и кај тип 2.
Дијабетес кај децата – исхрана
Кај децата кои боледуваат од дијабетес, без разлика дали се работи за тип 1 или 2, особено е важно да се внимава на правилната исхрана, со три главни оброци и две ужинки дневно. Исхраната мора да биде богата со влакна и јаглехидрати. Зелениот зеленчук, млечните производи, гравот, туната, лососот и бобинките се дефинитивно на врвот на пирамидата за квалитетна исхрана. Слатките не се забранети, дозволени се во умерени количини. Во исхраната може да се користат и различни заменски засладувачи. За да се мотивираат пациентите да се хранат правилно, дијабетолозите истакнуваат дека нема забранета храна. Сепак, треба да се нагласи дека е добро да се избегнуваат пржена и похувана храна, слатки, обоени газирани пијалаци, бел леб и печива, тешки колачи, мрсно месо, јадења со тешки запршки…
Редовна физичка активност за добра контрола на болеста
Истражувањата покажаа дека редовната, секојдневна физичка активност е еден од најважните фактори со кои луѓето кои страдаат од дијабетес можат долгорочно да одржуваат добра метаболичка контрола на болеста. Тие исто така покажаа дека кај луѓето со дијабетес кои имаат добра метаболичка контрола на болеста, оние кои редовно се занимаваат со физичка активност имаат помала фреквенција на компликации и подобар квалитет на живот од оние кои не се редовно физички активни.
Во добро истренираните мускулни клетки, со помош на инсулин, гликозата побрзо и полесно се искористува и се користи за енергетски потреби. Дополнително, физичката активност која е во согласност со возраста, полот и можностите на детето е важна не само за физичкото, туку и за психолошкото здравје на детето.
