ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Педијатриските ординации се преполни. Во нив загрижени родители и болни дечиња трпеливо го чекаат својот ред. Некои доаѓаат на лекар и два пати во месецот што дава впечаток дека детето се разболува на секои две недели. „Често родителите кога влегуваат во ординација се со загрижен израз и коментар: „Еве не нас пак“, или „Ние сме најчести тука“, со впечаток дека секои две недели се тука кај нас. И тоа вистина е така, особено изминативе три години после изолацијата која ја минавме поради Ковид пандемијата. Некако имам впечаток дека децата треба да се борат и да создаваат имунитет од почеток со сите бактерии и вируси. Токму тоа резултира со чести разболувања и посети на доктор“, објаснува д-р Звезда Спасовска, специјалист педијатар. „Побитно за нас е со каков тек и тежина на клиничка слика ќе биде манифестирана болеста. Течење носе, лесна кашлица без белодробен наод, температура која се намалува за два-три дена и дете кое трча, јаде, пие и игра, не треба да нè вознемирува, иако се случува речиси секои две недели“, објаснува д-р Спасовска.
Школската година е во тек, престојот во затворени простори е подолг, а тоа влијае и врз зголемување на бројот на болни деца. Ординациите се преполни со деца и родители, од утро до вечер, а тоа најдобро го знаете вие, педијатрите, кои секојдневно имате и до 80-100 деца за преглед. Со каква симптоматологија се среќавате периодов и кои болести доминираат?
Д-р Спасовска: По завршување на летниот период и годишните одмори поголемите деца се вратија во училишните клупи, помалите во градинките. Подолгиот престој на децата во затворени простории, кои некогаш се преполни е причина за полесно ширење на инфекции. Токму тоа навистина се чуствува во нашите ординации со зголемување на бројот на пациенти кои доаѓаат за преглед. Најчеста симптоматологија периодов е долготрајна и висока фебрилност, пролонгирани кашлици, стомачни тегоби со интензивни повраќања, дијареја и болки во стомакот. Како и минатата година и годинава се соочуваме со сериозен налет на стрептококните инфекции во грло кои многу лесно се шират и засегаат речиси половина од колективите.
Течење носе, лесна кашлица без белодробен наод, температура која се намалува за два-три дена и дете кое трча, јаде, пие и игра, не треба да нè вознемирува
Вирусите секако го заземаа своето место според сезоната, особено аденовирусите чија клиничка слика знае да биде многу сериозна со пролонгирана висока фебрилност, малаксаност, длабока кашлица која често ги засега долните дишни патишта со развој на пневмонии и бронхити, како и симптоми од дигестивниот систем со течни столици и повраќања кои во комбинација со температурата ги истоштуваат децата. Да не го заборавиме и коронавирусот, како и респираторниот синцициелен вирус, кои исто така се присутни. Голем е бројот и на дечиња со крупна сипаница, односно варичела, како и осипните трески кои се манифестирани со висока фебрилност и појава на осип на кожата по пад на температурата.
Кога временските услови не дозволуваат тешко е децата да ја добијат оптималната доза на имунитет стекнат преку игра надвор, а отсуствуваат и сончевите зраци кои пак влијаат врз нивото на витамин Д. Како да ги одржиме децата здрави оваа зима?
Д-р Спасовска: Треба да се грижиме децата да се чуствуваат изнаиграни, исполнети и среќни. Тоа се случува кога се надвор и си играат во група со деца. Затоа треба да престојуваат надвор колку што може повеќе часови во денот и во периодот додека се во колектив и во слободното време дома. За среќа годинава е се уште убаво времето, температурите се пријатни и децата треба да бидат што повеќе надвор. И падот на температурата не значи дека треба да ги скриеме дома. Соодветно облечени децата треба и на пониски температури да излезат надвор, бидејќи така се учат да се адаптираат на сите надворешни услови.
Секогаш кога временските услови дозволуваат да им овозможиме на децата да престојуваат надвор наместо во молови, игротеки и слично. За да превенираме настинки треба да се грижиме за одржување на имунитетот со здрава храна, односно редовен внес на свежо овошје и зеленчук, доволно течности, секако витамин Д, дополнување на резервите на железо доколку се пониски и додавање на пробиотик кој помага во стабилизација на цревната флора која е особено важна во имуниот одговор
Не треба да не плаши малку есенски дожд, пријатно ветре или пониска температура која ќе ги зацрви обравчињата на децата, затоа што и тоа значи здравје. Во поладните месеци кога има помалку сонце препорачуваме редовно земање на превентивна доза на витамин Д кај сите деца, токму поради помалку присутните сончеви зраци кои помагааат во сопствената продукција и одржување на задоволително ниво на витамин Д во организмот.
Децата помлади од седум години имаат незрел имунолошки систем. Малите деца – особено оние кои одат во градинка или на училиште се изложени на нови средини и нови патогени, или бактерии, со кои не се сретнале досега. Оттука оправдан е впечатокот на голем број родители дека нивното дете се разболува на секои две недели. Колку настинки, респираторни инфекции, инфекции на увото, гастроинтестинални тегоби во годината се сметаат за нормални кога станува збор за бебиња и мали деца?
Д-р Спасовска: Често родителите кога влегуваат во ординација се со загрижен израз и коментар: „Еве не нас пак“, или „Ние сме најчести тука“, со впечаток дека секои две недели се тука кај нас. И тоа вистина е така, особено изминативе три години после изолацијата која ја минавме поради Ковид пандемијата. Некако имам впечаток дека децата треба да се борат и да создаваат имунитет од почеток со сите бактерии и вируси. Токму тоа резултира со чести разболувања и посети на доктор. Но, сепак, мораме да се бориме, ги охрабрувам родителите да не се разочаруваат, децата имаат право да се разболат 8 до 10 пати во годината, што со исклучување на летниот период значи речиси еднаш месечно. Побитно за нас е со каков тек и тежина на клиничка слика ќе биде манифестирана болеста.
Антибиотиците секако имаат свое место во третманот. Треба да се дадат според индикација односно доказ за присуство на бактериски причинител, сериозна клиничка слика и секако лабораториски маркери кои укажуваат на бактериска инфекција, како покачени леукоцити, покачен Ц-реактивен протеин и седиментација
Течење носе, лесна кашлица без белодробен наод, температура која се намалува за два- три дена и дете кое трча, јаде, пие и игра, не треба да нè вознемирува, иако се случува речиси секои две недели. Сериозните инфекции како рецидивни долнорепираторни инфекти, пневмонии, воспаленија на ушите кои даваат тешка клиничка слика и бараат долготрајна антибиотска терапија или потешко реагираат на истата се знак дека има засегање на имуниот систем и треба да се посвети повеќе внимание во водењето на детето и секако да се препорача избегнување на престој во колективи.
Не треба да не плаши малку есенски дожд, пријатно ветре или пониска температура која ќе ги зацрви обравчињата на децата, затоа што и тоа значи здравје. Во поладните месеци кога има помалку сонце препорачуваме редовно земање на превентивна доза на витамин Д кај сите деца
Пред нас е врнеживо и ладно време, зимски период, ниски температури, ограничено движење и затворен престој во колективи. Што можат да направат родителите да превенираат често разболување на децата?
Д-р Спасовска: Пред нас е долг студен период кој не принудува децата да се повеќе во затворени простории. Но, како што кажав погоре прво треба да се погрижиме секогаш кога временските услови дозволуваат да им овозможиме на децата да престојуваат надвор наместо во молови, игротеки и слично. За да превенираме настинки треба да се грижиме за одржување на имунитетот со здрава храна, односно редовен внес на свежо овошје и зеленчук, доволно течности, секако витамин Д, дополнување на резервите на железо доколку се пониски и додавање на пробиотик кој помага во стабилизација на цревната флора која е особено важна во имуниот одговор.
Деновиве научниците од Универзитетот во Сиднеј објавија студија која покажа дека многу антибиотици имаат помалку од 50 проценти ефикасност во лекувањето на детските инфекции како што се пневмонија, сепса (инфекции на крвотокот) и менингитис. Резултатите се загрижувачки, и како што велат истражувачите, ова е повик за освестување, за будење на целиот свет, бидејќи последиците може да бидат фатални. Дали родителите се уште инсистираат на употреба на антибиотици за секое растечено носе, што води кон нивна злоупотреба?
Д-р Спасовска: Да, овие бројки се навистина загрижувачки. Секојдневно гледам резултати од микробиолошки анализи со антибиограми кои покажуваат огромна резистенција на бактериите на многу антибиотици. Борбата со злоупотребата на антибиотиците се уште трае, иако морам да потенцирам и секако да ги пофалам родителите кои веќе стануваат свесни за се ова што се случува. Се повеќе имаат трпение во лекувањето и се задоволни кога состојбата на детето ќе се подобри без антибиотик.
Треба да се грижиме децата да се чуствуваат изнаиграни, исполнети и среќни. Тоа се случува кога се надвор и си играат во група со деца. Затоа треба да престојуваат надвор колку што може повеќе часови во денот и во периодот додека се во колектив и во слободното време дома
Дел од нив често знаат да побараат или да посегнат самоиницијативно по антибиотик исплашени од долготрајноста на инфектот, висока температура или пак сознанието дека некое блиско дете слично како нивното добило пневмонија или завршило во болница и слично. Особен страв има кон бактериските причинители кои се верификуваат на микробиолошките брисеви од грло и особено од нос. Во голем процент тие бактерии не треба да се лекуваат се додека не предизвикуваат сериозна клиничка слика, но честопати долгото течење на нос и поткашлување се разбираат како сериозни и се посегнува кон антибиотик.
Во кои случаи се препишуваат антибиотици во детската возраст?
Д-р Спасовска: Антибиотиците секако имаат свое место во третманот. Треба да се дадат според индикација односно доказ за присуство на бактериски причинител, сериозна клиничка слика и секако лабораториски маркери кои укажуваат на бактериска инфекција, како покачени леукоцити, покачен Ц-реактивен протеин и седиментација. Многу е битно да биде избран соодветен антибиотик кој делува на бактеријата според антибиограмот, во доволна доза пресметано според телесната тежина на детето и секако да биде даден доволно долго, како не би предизвикале резистенција кај бактериите.
Секое дете е различно, уникатно човечко суштество и сосема ново искуство за своите родители. Советите од педијатрите особено во првите денови, недели и месеци се повеќе од добредојдени. Има ли нешто на кое родителите треба да обрнат посебно внимание во првите месеци од животот на бебето?
Д-р Спасовска: Децата и нивните родители се во интересен круг. Детето расте и учи од родителите, но верувајте и родителите растат и созреваат со предизвиците од подигањето на детето. Затоа пред се е од особена важност родителите да се грижат за себе и своето здравје и физичко и ментално секако, како би можеле да му дадат добар почеток на бебето. Доењето е секако нешто што треба да се стави на пиедесталот во првите денови на бебето, тоа е нешто што ќе ја зацврсти врската меѓу мајката и бебето и од нутритивен и од емоционален аспект. Здравата исхрана на мајката и понатаму на доенчето кога ќе се воведува немлечна исхрана е особено важна во првата година од животот кога има интензивен раст и развој, особено на мозокот. Стимулација на моториката низ низа креативни игри му дава на детето задоволство кога ќе успее да направи нешто, тоа е среќно и спремно секогаш за нов предизвик. Насмевката на лицето на родителот, неговата позитивност и секако спремност за игра со своето бебе што подолго, му дава на бебето можност да порасне, спремно да се соочи и да ги преброди сите предизвици кои стојат пред него.
