ПИШУВА:
Прим. д-р Јадранка Живковиќ
педијатар
♦♦♦♦♦♦♦
Дохранувањето на доенчето е важен сегмент од неговиот физички и емотивен развој, значајно искуство кое е исто како она кога детето учи да седи или да чекори. Тоа е период кога се усвојуваат нови навики во јадењето на кои ќе се надградуваат наредните, па според тоа, тој момент е детерминантен за здравјето на секое дете и мораме да се погрижиме тие навики што ќе ги стекне детето да бидат правилни.
Кога зборуваме за дохранување на бебето, зборуваме и за мајчиното млеко, кое е единствен природен извор на сите хранливи и заштитни материи потребни за оптимално здравје, раст и развој на детето во првите месеци од животот. Доколку мајката нема млеко или тоа е недоволно, или, пак, од здравствени причини не смее да дои, најдобра замена се индустриски адаптираните млека, кои по својот состав се најприближни до составот на мајчиното млеко. Но во дохранувањето на детето секако спаѓа и давањето немлечна храна, покрај доењето.
Навременото воведување на дополнителна храна овозможува добро здравје, раст и развиток на детето
Со растењето и со зголемување на активноста на детето, а тоа е во периодот од четвртиот до шестиот месец, мајчиното млеко и млечната формула не можат да ги задоволат потребите од градивни елементи – протеини, енергија, минерали (железо, цинк, калциум…), како и витамините А, Ц и некои витамини од групата Б. Затоа, навременото воведување на дополнителна храна, која одговара на возраста на детето, овозможува добро здравје, раст и развиток во период на најинтензивно растење.
Многу е важно на детето благовремено да му се воведе немлечна дополнителна храна, бидејќи тоа му нуди нови вкусови и мириси, детето се навикнува на густината и на цврстината на храната и постепено се навикнува на менито на возрасните. Прераното воведување на немлечна храна може да доведе до алергични реакции, да го намали, па и загрози, создавањето на мајчино млеко, бидејќи бебето послабо ќе цица
Дохранувањето претставува воведување на цврста немлечна храна и течности во исхраната на доенчето кое и понатаму треба да се дои или да се храни со соодветна млечна формула. Таква цврста и немлечна храна и течности се овошни сокови, овошје, зеленчук, житарки, месо, риба, јајца и др. Започнување со дохрана не значи прекин на доењето, како ни замена на млечната формула со немлечна храна.
Започнувањето со дохрана е возбудлив дел на родителството
Едно од најчестите прашања што си го поставуваат родителите е кога да се почне со дохрана. Започнувањето со дохрана е возбудлив дел на родителството. Родителите се љубопитни, нетрпеливи, но и исплашени како нивното дете ќе прифати вкусови поинакви од оние на кои тоа е научено, на вкусови поинакви од оној на мајчиното млеко или на млечната формула. Да не заборавиме дека оваа фаза треба да се изведува постепено и еластично, почитувајќи ги карактерот на детето и неговото животно опкружување. Применувањето на извесни правила на исхрана, без да се води сметка дека постои индивидуалност во исхраната која не може да се заобиколи, носи ризик оваа фаза да стане полна со препреки, тешкотии и фрустрации како за бебето така и за оној што се грижи за него. Би требало да се избегнуваат точно определени насоки што се однесуваат на датуми, норми, мерења и сл.
Ако предоцна се почне со воведување цврста храна, односно по навршени 6 месеци, кај доенчето може да се јават отпор и тешкотии во прифаќањето на таков вид храна. Во овој случај имаме несоодветно внесување на калории и железо, со појава на анемија, лошо напредување и застој во растот
Кога да се почне со дохрана
Времето на воведување на дополнителна храна е индивидуално за секое дете и зависи од неговиот развој. Светската здравствена организација и многубројните педијатриски асоцијации препорачуваат започнување со дохрана кај деца со полни 6 месеци, односно не пред навршени четири месеци и не подоцна од шестиот месец.
Тоа е период во кој системот за варење созрева и е способен да разгради и ресорбира различна храна. Цревната слузница е позрела и не пропушта делови од храна во системската циркулација, со што се намалува опасноста од алергија, се зголемува количеството на дигестивните ензими кои се потребни за варење на храната, а се појавува и првото запче. Во тој период созрева и нервномускулниот систем. Детето почнува да седи, ги контролира движењата на главата и ги координира движењата на очите и на рацете. Може да џвака и да голта, односно е во фаза кога може да ги совлада новите техники на хранење. Со навршени 6 месеци детето е и имунолошки позрело.
Прерано воведување на дополнителна храна
Многу е важно на детето благовремено да му се воведе немлечна дополнителна храна, бидејќи тоа му нуди нови вкусови и мириси, детето се навикнува на густината и на цврстината на храната и постепено се навикнува на менито на возрасните.
Прераното воведување на немлечна храна може да доведе до алергични реакции, да го намали, па и загрози, создавањето на мајчино млеко, бидејќи бебето послабо ќе цица. Исто така, предвременото почнување со немлечна храна може да биде и причина за дебелеење кај доенчето, поради зголемено калориско внесување, односно поради дополнителните јаглехидрати.
Воведување цврста храна по навршени 6 месеци
Ако, пак, предоцна се почне со воведување цврста храна, односно по навршени 6 месеци, кај доенчето може да се јават отпор и тешкотии во прифаќањето на таков вид храна. Во овој случај имаме несоодветно внесување на калории и железо, со појава на анемија, лошо напредување и застој во растот. Анемијата е причина за намалена физичка способност, чести инфекции, слаби ментални функции, пониско ниво на интелигенција. Како и секаде и овде постојат исклучоци. Ако детето е болно или е родено предвреме, со дополнителната исхрана може да се започне и подоцна. Ако детето има алергија или во семејството постои оптовареност со алергии, внесувањето на дополнителна храна треба да биде многу внимателно и може и да се одложи за по шестиот месец.
Понекогаш има потреба од внесување на дополнителна храна и пред шестиот месец, но тоа не смее да биде пред крајот на четвртиот месец, и за тоа родителите секогаш треба да се советуваат со педијатар, на пример, во случај кога детето слабо напредува во тежина.
Во наредното продолжение:
Прим. д-р Јадранка Живковиќ: Десет најважни правила на дохранување
