ПИШУВА:
Прим. д-р Методија Томевски
специјалист педијатар
БЕСЕЖЕ
КАКО и ЗОШТО?
-
ЗАТОА ШТО туберкулозата после сидата, е заразна болест со највисока смртност од сите заразни болести, од која населението може да се заштити – превенира, со навремена и масовно применета вакцина.
-
ЗАТОА ШТО околу 25 % од населението во светот, т.е. околу 2 милијарди население (деца и возрасно население) се заразени со туберкулозниот бацил, секоја година се заразуваат нови 8 до 9 милиони деца и возрасни, околу 10 милиони имаат активна туберкулоза, околу 200.000 деца до 5-6 години умираат годишно. Овие податоци 90 % се однесуваат на сиромашните земји т.е. земји во развој и тоа: околу 44 % припаѓаат на југоисточна Азија (Индија, Пакистан, Авганистан, Бангладеш, Индонезија, Филипини, Кина), а околу 24 % на афричкиот регион.
♦♦♦♦♦♦♦
За среќа, околу 90 % деца во светот се вакцинирани – бесежирани, само околу 10-тина проценти ниту се вакцинирани ниту се тестирани, тие припаѓаат на развиените земји: САД, Канада, Велика Британија, покасно им се приклучија и европските развиени земји: Франција, Шпанија, Италија, Белгија и Холандија.
Смртноста кај заболените во 1995 год. изнесувала околу 8 %, додека во 2008 околу 4 %, секоја година се намалува така што денес изнесува помалку од 3 %. Таквиот голем успех се должи пред се на масовното и навремено вакцинирање, рана дијагноза, контрола на имунолошкиот статус со тестирање со Манту тестот (ППД 3 кај нас или ППД 5) во некои земји, како и поради постојаното подобрување на социјално-екомскиот и хигиено-санитарен режим, бидејќи туберкулозата е пред се социјална болест.
Сериозен проблем претставува способноста на овој бацил да се видоизменува т.е. да мутира, и на тој начин се стекнува со сериозна отпорност – резистенција и према најмоќните антибиотици, кои беа избор број еден, како што е РИФАМПИЦИНОТ. Последните информации говорат за многу висок процент и до 78 % резистентност. И покрај сите проблеми и потешкотии, глобалната инциденца кај децата постојано е во надолна линија, и се движи околу 2 % годишно.
Смртноста кај заболените во 1995 год. изнесувала околу 8 %, додека во 2008 околу 4 %, секоја година се намалува така што денес изнесува помалку од 3 %. Таквиот голем успех се должи пред се на масовното и навремено вакцинирање, рана дијагноза, контрола на имунолошкиот статус со тестирање со Манту тестот (ППД 3 кај нас или ППД 5) во некои земји, како и поради постојаното подобрување на социјално-екомскиот и хигиено-санитарен режим, бидејќи туберкулозата е пред се социјална болест
СЗО (Светската здравствена организација) има поставено цел за ерадикација на туберкулозата до 2030 година. Јужен Виетнам веќе има направено најиздржлив програм, и најверојатно со нивната позната упорност и посветеност и ќе го оствари.
Малку историски податоци: Оваа болест познато е дека постоела многу векови и пред новата ера. Научно е утврдено дека постоела во Кина, Индија, Египет, Античка Грција итн. Причинителот е откриен во 1882 год. од Роберт Кох, кој за тоа откритие во 1905 год. доби Нобелова награда. Француските научници Калмет и Герин во 1921 год. успеале да произведат вакцина од туберкулозен бацил кај крупната стока т.е. бовин тип.
Практичната примена е остварена дури во 1946 год. после 248 пати пресадување во тек на 13 години, како бовиниот бацил би ја сочувал имуногеноста, а би ја изгубил инфективноста. Сега има напори со генетски инженеринг да се добие посовршен бацил кој не би бил резистентен на бројните антибиотици. Во сите поранешни републики на СФРЈ од 1946 до 1948 год. воведена е БЕСЕЖЕ вакцината. Таа е жива вакцина во однос на антигенот – имуностимулаторот. До ден-денешен таа е задолжителна во нашата држава, но и во останатите екс републики. Во нашиот вакцинален календар е задолжителна, и се дава 3-от до 5-от ден после породување. Тие бебиња кои од кои било причини не ја примиле после породувањето, се препорачува што порано да ја примат, а законската обврска дава можност да ја примат без тестирање до крајот на првата година. Во 6-та до 7-та година со тестирање се врши ревакцинирање.
И покрај тоа што внесениот антиген на туберкулозниот бацил, останува во организамот до крајот на животот, сепак, се препорачува на секои десетина години да се тестираат децата, а покасно и возрасните, и Манту т.е. (ППД 3) негативните треба да се ревакцинираат. Во прилог на ваквиот став одат стручните и научните сознанија, поради постоењето на големи разлики во капацитетот како на вродениот и наследениот, така и на капацитетот на стекнатиот, како на хуморалниот така и на клеточниот имунитет.
БЕСЕЖЕ вакцината не само што ги штити децата и возрасните од потешките форми на туберкулоза, туку го подобрува и општиот имунитет и спрема други бактериски и вирусни и гливични заболувања. Во прилог на овој став е и освртот на корелацијата помеѓу вакцинираните и ревакцинираните пациенти со БЕСЕЖЕ, и заболувањата (морбидитетот), ширењето на коронавирусот како и смртноста (морталитетот) од оваа смртоносна заразна болест.
Причинителот е откриен во 1882 год. од Роберт Кох, кој за тоа откритие во 1905 год. доби Нобелова награда. Француските научници Калмет и Герин во 1921 год. успеале да произведат вакцина од туберкулозен бацил кај крупната стока т.е. бовин тип. Практичната примена е остварена дури во 1946 год. после 248 пати пресадување во тек на 13 години, како бовиниот бацил би ја сочувал имуногеноста, а би ја изгубил инфективноста. Сега има напори со генетски инженеринг да се добие посовршен бацил кој не би бил резистентен на бројните антибиотици
За голема среќа, оваа вакцина, но и останатите се до пред извесно време, беа широко прифатени, и резултатите се евидентни. Во 1998 год. Здружението на педијатри се стекна со највисоко признание ЗЛАТНА ПЛАКЕТА, за извонредно високиот опфат на сите вакцини, кој се движеше од 98 % просек па се до 100 %. Во последните неколку години тој опфат особено на МРП (морбили, рубеола и паротит) сериозно е намален, и се движи околу 80 до 84 %, поради постоење дезинформации за поврзаноста на аутистичките појави како последица на МРП (тројната) вакцината. За жал, тој тренд иако е во опаѓање се уште постои и во Европа, В. Британија и САД. Последиците се: епидемиски појави према заразните болести за кои постои висок степен на заштита. Сведоци сме на појавите на епидемија од паротитис, неодамна и од морбили.
ОСВРТ НА СОСТОЈБАТА СО ВАКЦИНИРАЊЕТО СО БЕСЕЖЕ ВО РАЗВИЕНИТЕ ЗЕМЈИ: САД, ВЕЛИКА БРИТАНИЈА, НЕКОЛКУ ЕВРОПСКИ ЗЕМЈИ, но и Јапонија и Јужна Кореја
Овие земји, освен Јапонија и Јужна Кореја, понесени од високиот економски и животен стандарад, но и епидемиолошки поволната состојба, имале ретки случаеви на болни од туберкулоза, обично тоа биле работници емигранти, па сметале дека не им е потребно ниту рационално да ги вакцинираат сите деца. Од тие причини ја прекинаа вакцинацијата со БЕСЕЖЕ, а во сомнителни случаи го применуваа методот на тестирање со Манту тестот.
Но, појавата на ХИВ вирусот и СИДАТА, токму во тие земји, покрај инфекцијата со оваа скоро неизлечива болест, откриени се тешки форми на туберкулоза на белите дробови, со фатални последици.
Поради основната патогенетска разорна моќ на имунолошкиот систем, тие пациенти се за 20-тина пати (2.000 %), поподложни истовремено да развијат и туберкулозна болест, системска или локализирана.
