Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
„Настинките се вообичаена состојба кај малите деца и доенчиња и се навистина непријатно искуство и за бебето и за родителите. Бебето може да има затнат нос, потешкотии при дишење, спиење и хранење, плачливо и вознемирено, па треба да се има трпение таа состојба да се промени. Но доколку бебето има температура, не јаде, поспано е и омалаксано, постојано плаче, кашла или има зелен секрет од нос треба да се вклучи алармот и да се однесе на педијатар“, објаснува д-р Олгица Николовска, специјалист педијатар. Каква треба да биде исхраната на децата во зимскиот период, треба ли родителите при секоја посета на доктор да инсистираат на брис од нос и грло, на што упатуваат зголемите лимфни жлезди во детската возраст?
Се наоѓаме во период од годината во кој се чести респираторните инфекции, а најзасегнати се децата. Најчести причинители се вирусите, бактериите, но и изложеноста на нечистиот, загадениот воздух кој стана наше секојдневие. Како да ги заштитиме децата?
Д-р Николовска: Точно е тоа дека најчести инфекции кај децата се инфекциите на респираторниот тракт и тоа на долни и горни респираторни патишта предизвикани најчесто од вируси, бактерии и алергиски етиолошки фактори. Ова е така заради престојувањето на децата во колективи (градинки, училишта) и заради недоволно развиениот имунолошки систем посебно кај децата до 5-годишна возраст, загадениот воздух во овој период од годината и нездравата храна која се консумира од најмали нозе. Како да ги заштитиме нашите деца? Се разбира дека сите треба да се потрудиме да го одржуваме здравјето на нашите деца вклучително и државата и општеството. Прво треба да се просветат родителите па и тие и децата да се научат како да се чуваат од инфекции. Почитување на основните хигиенски принципи со мали дообуки во градинките и училиштата би бил прв чекор. Кога сите деца редовно би миеле раце бројот на болни значајно би се намалил. Болни деца не треба да се носат во градинки и училишта, треба да се изолираат во домашни услови. Здрава исхрана е столб на добар имунитет. Исхраната е важна во растот и развојот на децата, но и за јакнење на одбранбените способности (имунитет). Од најмали децата треба најздраво да се хранат, што повеќе свежо овошје, зеленчук, интегрални житарици, природни сокови за да ги добијат неопходните витамини и минерали. Кај некои деца особено оние со намалена отпорност на инфекции потребно е да се дадат препарати што ја јакнат одбранбената моќ кај децата, а содржат природни состојки со докажан ефект на имуностимулација (и на активниот и на пасивниот имунитет). Најдобар ефект имаат препаратите што во својот состав имаат бета глукан, витамин Ц, витамин Д и пробиотици, кои го стимулираат имунолошкиот систем на детето да ослободи доволна количина на антитела со кои детето се заштитува од инфекции.
Секретот во дишните патишта и неговото спуштање од носот во белите дробови е работа од која стравуваат родителите. Во кој случај треба да се вклучи алармот, како изгледа „опасниот“ секрет?
Д-р Николовска: Настинките се вообичаена состојба кај малите деца и доенчиња и се навистина непријатно искуство и за бебето и за родителите. Бебето може да има затнат нос, потешкотии при дишење, спиење и хранење, плачливо и вознемирено, па треба да се има трпение таа состојба да се промени. Но доколку бебето има температура, не јаде, поспано е и омалаксано, постојано плаче, кашла или има зелен секрет од нос треба да се вклучи алармот и да се однесе на педијатар. После внимателно направен педијатриски преглед и донесена дијагноза детето се става на соодветен третман и редовни контроли до негово оздравување.
Новороденчињата и малите доенчиња многу често посебно во зимскиот период имаат затнати носиња и појава на секрет во носот. Затнатото носе прави проблеми со дишењето (бебето не знае да дише на уста) па тоа е вознемирено, плачливо, не може да спие цица, се пореметува нормалниот ритам на функционирање. Па заклучуваме: детето треба да престојува во простории со температура од 20 до 22 Ц степени со влажност на воздухот од 20 до 50 отсто, да се избегнува примање на гости и посети заради потенцијални инфекции на кои бебето е подложно заради незрелиот имун систем
Кога родителите треба да направат брис од нос и грло на своето дете?
Д-р Николовска: Во последно време како е да некоја „мода“ многу често родителите бараат да се прават брисеви од нос и грло кога им е детето настинато или како редовна контрола. Дали ќе се прави брис одлучува матичниот доктор при што ако детето има симптоми на настинка, а е добро расположено, има апетит, нема покачена температура – нема потреба да се прави брис од грло. Бактериите кои подлежат на терапија предизвикуваат потешки тегоби кај децата како покачена температура, болка во грло, малаксаност, губиток на апетит, па во тој случај има индикација за земање на брис.
Брис од нос ретко треба да се земе, а причината е едноставна – огромен број бактерии, кои се наоѓаат во носот не треба да се третираат. Брисот од нос главно се зема од епидемиолошки причини. Ретки се бактерии кои можат да предизвикаат опасни „мини епидемии“ (на пр. бактериски менингитис) во колективи. Во тој случај се прават брисеви на здрави деца па ако се најде бактерија се дава антибиотска профилакса.
Затнувањето на носето кај новороденчиња и доенчиња е уште еден проблем кој може да биде сериозен со оглед на тоа што тие најчесто дишат на нос. Кои се мерките на превенција кои треба да ги преземат родителите и дали смеат на своја рака да даваат капки, сирупи и други средства?
Д-р Николовска: Новороденчињата и малите доенчиња многу често посебно во зимскиот период имаат затнати носиња и појава на секрет во носот. Тесните дишни патишта, сув и претоплен воздух во просториите, премногу ладен воздух на екстремно ниски температури, престој во колективни средивни со повеќе луѓе, сето тоа може да бидат причини за горенаведената состојба. Притоа се нарушува нормалното живеење на бебето и фамилијата.
Затнатото носе прави проблеми со дишењето (бебето не знае да дише на уста) па тоа е вознемирено, плачливо, не може да спие цица, се пореметува нормалниот ритам на функционирање. Па заклучуваме: детето треба да престојува во простории со температура од 20 до 22 Ц степени со влажност на воздухот од 20 до 50 отсто, да се избегнува примање на гости и посети заради потенцијални инфекции на кои бебето е подложно заради незрелиот имун систем. Да не се шета бебето на екстремно ниски температури, ветровито и врнежливо време. Родителите на своја рака не смеат да даваат ништо на бебето, треба редовно да го чистат носето со солени капки и да се јават на педијатар за натамошни инструкции.
Во последно време како е да некоја „мода“ многу често родителите бараат да се прават брисеви од нос и грло кога им е детето настинато или како редовна контрола. Дали ќе се прави брис одлучува матичниот доктор при што ако детето има симптоми на настинка, а е добро расположено, има апетит, нема покачена температура – нема потреба да се прави брис од грло
Каква треба да биде исхраната во овој период? Што е важно децата да внесуваат? Како да се подигне имуниот систем?
Д-р Николовска: Културата на исхрана треба да се практикува од најмала возраст на детето уште како доенче. Редовните оброци во текот на денот да бидат составени од квалитетна храна што ќе го овозможи посакуваниот раст и развој на детето. Храната треба да биде богата со протеини, есенцијални масни киселини, природни јаглехидрати. Редовно да се внесуваат витамин Ц, витамин Д3 и други витамини, олигоелементи, минерали кои се составен дел од имунолошкиот систем. Сите овие состојки ги има во свежото и чисто овошје и зеленчук со кој изобилуваат нашите зелени пазари.
Освен здрава храна треба да се обезбеди чист воздух, здрава животна средина за одржување на здравјето на децата и стабилен имунолошки статус. Кај деца со намалена отпорност се даваат препарати кои содржат природни состојки со докажан ефект на имуностимулација (и на активниот и на пасивниот имунитет).
Како да ги заштитиме нашите деца? Се разбира дека сите треба да се потрудиме да го одржуваме здравјето на нашите деца вклучително и државата и општеството. Прво треба да се просветат родителите па и тие и децата да се научат како да се чуваат од инфекции. Почитување на основните хигиенски принципи со мали дообуки во градинките и училиштата би бил прв чекор
На што упатуваат зголемените лимфни жлезди во детската возраст?
Д-р Николовска: Лимфните жлезди се зголемуваат при акутно или хронично воспаление во регијата на процесот. При системски инфекции зголемени се лимфните јазли во сите регии достапни за преглед. Акутниот лимфаденитис е најчест по должината на вратниот мускул, зад ушите и окципитално на главата, а настанува при инфекции на назофарингс усната празнина или ушите. Зголемените лимфни жлезди прво се тврди и болни, по правило се повлекуваат при адекватна терапија со антибиотик. Минливо зголемување на вратните лимфни жлезди има и при системски вирусни инфекции пример кај мононуклеоза и рубеола. Хроничен лимфаденитис на вратните лимфни жлезди се јавува при рецидивирачки тонзилофарингити и риносинозити кај деца изложени на бројни вирусни инфекции и кај деца со алергии. Регионален лимфаденитис се среќава кај болести кои се пренесуваат со мачки: бартонела, токсоплазма и др. микроорганизми. Диференцијално дијагностички во обѕир доаѓаат и малигни неоплазми, лимфоми, леукемија.
Се соочуваме со епидемија на морбили. Опаѓа опфатот на вакцинација во Македонија во последните години. Кои се вашите препораки до родителите?
Д-р Николовска: За жал на сите нас педијатрите процентот на вакцинирани деца од година во година опаѓа и покрај нашите заложби како повикани стручни лица да вршиме здравствено просветување за вакцинацијата на нашите пациенти. И еве се случи епидемија на морбили, едно инфективно заболување, високо контагиозно со сериозна клиничка слика и можни фатални последици. Мојата препорака до сите родители е да ги вакцинираат редовно своите најмили да ги заштитат од голем број на болести кои со години се искоренети од нашето поднебје, да не дозволиме враќање на туберкулоза, пертусис, полиомиелитис, дифтерија и др. тешки инфективни заболувања, а притоа да ги користат и своите права да бидат целосно информирани за составот и потеклото на вакцините, несаканите ефекти од истите, се со цел да се врати довербата во нашиот здравствен систем и во нас како здравствени работници.
