ПИШУВА:
Науч. сор. д-р Христина Манџуковска, педијатар
Универзитетска клиника за детски болести – Скопје
♦♦♦♦♦♦♦
Што се уринарни инфекции?
Под терминот уринарни инфекции подразбираме инфекции кои се појавуваат во уринарниот систем. Уринарниот систем го сочинуваат два бубрега – органи кои произведуваат урина, која се излачува во уринарниот меур преку два уретера. Од уринарниот мочен меур, урината го напушта телото преку уретра.
Уринарните инфекции се чести во детската популација; по зачестеност се наоѓаат на второ место веднаш по инфекциите на респираторниот систем. Според возрасната група најчести се кај деца до 5-годишна возраст. Кај машките новороденчиња и доенчиња уринарните инфекции се почести, бидејќи кај нив се почести вродените аномалии на уринарниот систем. Кај поголемите деца почести се кај девојчиња заради анатомска блиска поставеност на отворот на уретрата, со отворот на вагината и анусот, и многу полесно бактериите од анусот и вагината се пренесуваат, предизвикувајќи уринарни инфекции.
Кај поголемите деца најчести клинички симптоми на уринарните инфекции се висока температура со треска, бледило и малаксаност, болки во слабинскиот дел, често мокрење, болка и печење при мокрење, опстипација и сл.
- Кој е најчест причинител?
Најчест причинител е бактеријата ешерихија коли која во 80-85% предизвикува уринарни инфекции, потоа следуваат клебсиела, псевдомонас, стафилококус, ентерококус, стрептококус и други. Ешерихија коли ги населува цревата, но под одредени услови може да навлезе во мочниот меур и да предизвика инфекција.
- Како настануваат уринарните инфекции?
Нормално, урината е секогаш стерилна без присуство на бактерии, со исклучок кога имаме уринарна инфекција. Бактериите може да навлезат преку отворот на уретрата во мочниот меур и да предизвикаат инфекција. Ова состојба е многу почеста кај девојчињата отколку кај машките деца, бидејќи кај нив уретрата е права, пократка и поширока и полесно можат да навлезат во мочниот меур. Бактериите преку уроводите може да се пренесат по „асцедентен – нагорен пат“ и да навлезат во бубрезите. Во поретки случаи кога постојат масивни инфекции или сепса, бактериите може да навлезат и по хематоген – крвен пат.
Уринарната инфекција што го зафаќа мочниот меур се нарекува циститис, а инфекцијата што ги зафаќа бубрезите се нарекува пиелонефритис. Доколку се зафатени двата бубрега, а тоа најчесто се случува при постоење на вродена мана, VUR (везикоуретрален рефлукс), тогаш заради повторувачките инфекции се создаваат повеќе лузни, кои го оштетуваат бубрежното ткиво.
- Кои се клиничките симптоми на уринарни инфекции – како да ги препознаеме?
Клиничките симптоми зависат од возраста и општата здравствена состојба на децата. Кај новороденчиња и доенчиња до една година симптомите се некарактеристични за уринарна инфекција. Најчесто е одбивање на цицање или храна, ненапредување во телесна тежина, бледило, малаксаност, повраќање, течни столици, болки во стомакот, опстипација, температура, грчеви и сл. Уринарните инфекции може да се манифестираат и како уросепса – живото-загрозувачка состојба и најчесто укажува на постоење на вродена мана на уринарниот тракт. Овие деца треба веднаш да се хоспитализираат и соодветно да се третираат.
Кај поголемите деца најчести клинички симптоми се висока температура со треска, бледило и малаксаност, болки во слабинскиот дел, често мокрење, болка и печење при мокрење, опстипација и сл.
Кај новороденчиња и доенчиња до една година симптомите се некарактеристични за уринарна инфекција. Најчесто е одбивање на цицање или храна, ненапредување во телесна тежина, бледило, малаксаност, повраќање, течни столици, болки во стомакот, опстипација, температура, грчеви и сл.
- Како се дијагностицираат уринарните инфекции?
Покрај клиничките симптоми за уринарна инфекција, најважниот преглед е обичниот, рутински преглед на урина. Првичниот преглед ни дава доволно информации за наодот на урина. Доколку имаме матна урина и микроскопски наод во седиментот (присутво на леукоцити, бактерии, еритроцити и сл.) голема е веројатноста дека станува збор за уринарна инфекција. За да се добие адекватен резултат, треба правилно да се земе примерок од урина; кај новородените деца и доенчињата се залепува ќесичка на претходно убаво исчистен и исушен дел. Кај поголемите деца кои соработуваат, примерокот се зема во стерилно шише и тоа средниот дел од млазот на урината. Уринокултурата е микробиолошко испитување со кое се докажува присуство на бактерија во урината. Односот од 1:1 000 000 на присутна бактерија заедно со потврдени клинички знаци е сигурен доказ дека постои уринарна инфекција.
Исто така како дијагностичка постапка се користи и ехотомографскиот преглед на уринарниот систем или ехо преглед.
Доколку станува збор за вродени аномалии на уринарниот систем, тогаш се реализираат покомплексни дијагностички процедури и иследувања.
- Како се лекуваат уринарните инфекции?
Според многу клинички студии, инфекциите на долните делови од уринарниот тракт се лекуваат со одредени хемиотерапевтици, кои ги уништуваат само бактериите што предизвикуваат уринарни инфекции.
Уринарните инфекции кои ги зафаќаат горните делови од уринарниот тракт, при пиелонефритис – воспаление на бубрежното ткиво, се користат антибиотици со широк спектар на дејство. Полесните форми на инфекции најчесто се лекуваат со перорална терапија на антибиотици, односно антибиотик кој се зема преку уста. Потешките форми на уринарни инфекции кои се со потешка клиничка слика се хоспитализираат во болница при што детето треба добро да се рехидрира, да се внесат течности и електролити и потоа се аплицира интравенски антибиотик. Времетаењето на лекување на уринарните инфекции е различно. За пиелонефритис препорачаното времетраење на антибиотската терапија е 7-10 дена, а времетрањето на лекување на циститис изнесува 3 дена. Доколку времетраењето на лечење со антибиотик е пократко или се прекине, тогаш постои ризик за повторување на инфекцијата со потешка форма.
- Превентивни мерки за спречување на уринарни инфекции
Постојат одреден број на превентивни мерки кои се од големо значење за намалување на бројот на повторувачки уринарни инфекции. Со нивно правилно и редовно спроведување се овозможуваат и поквалитени животни навики на децата.
⇒ Одржување на лична хигиена; кај доенчињата со редовно менување на пелени, а кај поголемите деца со создавање на навика на правилни хигиенски мерки по дефекација;
⇒ Внес на доволно течности со цел спречување повторувачки уринарни инфекции;
⇒ Редовно празнење на мочниот меур заради превенција на циститис;
⇒ Користење на лекови против опстипација и пробиотици;
⇒ Користење на препарати во исхрана се користат секојдневно со цел зголемено излачување на течности од организмот, елиминирање на штетните материи од метаболните процеси и испирање на мочните патишта. Посебно се препорачуваат на деца кои се склони кон чести уринарни инфекции. Овие препарати се од растително потекло и во својот состав содржат брусница, екстракт од бреза, етерично масло од морач, екстракт од златница и слично. Се пијат по неколку пати на ден;
⇒ Антибиотска профилакса апликација на ниски дози на антибиотик во подолг временски период, посебно во првата година од животот.
Најчесто поставувани прашања од страна на родителот кон педијатарот
◊ За време на дијагнозата:
- Дали рутинскиот преглед на урина докажа присуство на бактерии?
- Дали клиничките симптоми докажуваат уринарна инфекција?
◊ За време на третманот:
- Дали моето дете по третманот ќе биде добро?
- Дали треба дополнителна терапија за да се чуствува подобро?
◊ За спречување на следни уринарни инфекции:
- Колку течности треба да пие?
- Дали треба и понатаму да прима антибиотици за да се спречи уринарна инфекција?
- Дали треба да прима природни лекови за да се спречи следна уринарна инфекција?
