ПИШУВА:
Проф. д-р Александра Грозданова
Национален координатор за имунизација и професорка на
Фармацевтскиот факултет при УКИМ
Веќе две години светската пандемија од Ковид-19 влијае на нашите животи и комплетно го промени нормалниот тек на секојдневието. Здравствените системи секаде во светот па и кај нас понесоа најголем терет во справување со оваа пандемија. Сите здравствени капацитети и хумани и инфраструктурни во одредени периоди од пандемијата беа ставени во служба на справување со пандемијата и доминантно лекување и хоспитализација на пациентите со Ковид.
Среде пандемијата на Ковид-19, редовната вакцинацијата на децата претставува критично важна интервенција со цел да не ни се јават повторни епидемии како онаа од морбили пред неколку години, но и со цел да ги заштитиме децата од сите други инфекции за кои имаме ефикасни и безбедни вакцини
Во тек на 2020 година во одредени периоди беа на сила рестриктивни мерки, ограничувања на движење и нормално функционирање, како и прекинување на функцинирањето на градинките и училиштата. Една од првите препораки на Комисијата за заразни болести и Комисијата за имунизација беше дека процесот на редовната имунизација и во вака изменети услови задолжително мора да се се одвива без прекини. Здравствените домови и вакциналните пунктови во тек на целиот период од пандемијата не беа затворени, туку само одредени многу кратки периоди работеа со скратено работно време. Приоритет кој беше веднаш посочен од страна на нашите здравствени авторитети и поддржан од Светската здравствена организација и УНИЦЕФ е дека редовната имунизација мора да се одвива непречено. Услови за непречено одвивање на вакцинацијата постоеја, вакцини од редовниот календар на имунизација има во континуитет, како и добро воспоставен процес, но влијанието на рестриктивните мерки и секако стравот на родителите кој реално постоеше, доведе до намалување на интересот, а со тоа и опфатот на вакцинацијата на децата во 2020 година.
КОВИД-19 ПАНДЕМИЈАТА ВЛИЈАЕШЕ НА НАМАЛУВАЊЕ НА РЕДОВНИОТ ОПФАТ ЗА ВАКЦИНАЦИЈА
Оваа состојба во дел беше и очекувана и тоа го потврдија податоците за намалување на опфатот во сите држави во регионот, во Европа и секаде во светотот. Ковид-19 пандемијата влијаеше на намалување на редовниот опфат за вакцинација помеѓу 10 до 20 проценти во различни земји. Таква беше состојбата и во нашата држава, каде Институтот за јавно здравје јави за намалување на опфатот на вакцинација во приближно толкав процент, секако за различни региони и различни вакцини соодветно. Одвивањето на онлајн наставата и намалениот број на деца во градинките, дополнително влијаеше на оваа состојба на намален интерес и опфат за редовна вакцинација.
Доколку се случи да биде запоставена рутинската имунизација заради состојбата со Ковид-19, последиците ќе се чувствуваат уште долго откако ќе заврши пандемијата
Во февруари 2021 година нашата земја започна и со спроведување на вакцинацијата против Ковид-19, а веќе во април и мај се подготвуваше масовната вакцинација. Тогаш нашиот здравствен систем се соочи со еден од најголемите предизвици во однос на логистиката и изведувањето на овој процес. Но и при одвивањето на вакцинацијата против Ковид-19, беше приоритет да не биде загрозена редовната вакцинација на децата и истата да продолжи тековно да се одвива. Распределувањето на кадарот како и отворањето на дополнителни места за вакцинација беше направено така да не доведе до загрозување на редовната имунизација.
ПОДИГНУВАЊЕ НА СВЕСТА ЗА ВРЕДНОСТА НА ИМУНИЗАЦИЈАТА
Министерството за здравство, здравствени авторитети и сите чинители во здравствениот систем интензивно мора да работиме на подигнување на свеста за вредноста на имунизацијата, нагласувајќи ја важноста на континуитетот на рутинската имунизација и стекнување на довербата од јавноста во безбедноста и ефикасноста на вакцините.
Ковид-19 пандемијата влијаеше на намалување на редовниот опфат за вакцинација помеѓу 10 до 20 проценти во различни земји. Таква беше состојбата и во нашата држава, каде Институтот за јавно здравје јави за намалување на опфатот на вакцинација во приближно толкав процент, секако за различни региони и различни вакцини соодветно. Одвивањето на онлајн наставата и намалениот број на деца во градинките, дополнително влијаеше на оваа состојба на намален интерес и опфат за редовна вакцинација
За целото времетраење на епидемијата, вложени се големи напори за да одржат редовните задолжителни имунизациски услуги за сите возрасти, а во исто време да се реализира вакцинацијата против Ковид-19 на безбеден начин. Напорите на планот на имунизацијата опфатија и партнерска соработка со УНИЦЕФ и СЗО во областите на изготвување на национален план за вакцинација против Ковид-19 и надминување на предизвиците во врска со обезбедувањето вакцини и нивно чување и друга логистика, благодарение на што се создадоа функционален ланец на снабдување со вакцини и обучени здравствени работници и вакцинатори во државата.
Вакцините се колективно јавно добро, така што за сите луѓе треба да се обезбеди правичност во поглед на нивниот пристап до и користа од вакцините. Доколку се случи да биде запоставена рутинската имунизација заради состојбата со Ковид-19, последиците ќе се чувствуваат уште долго откако ќе заврши пандемијата. Благодарение на години и години напорна работа во насока на обезбедување сите луѓе да бидат заштитени преку вакцинација, веќе сме елиминирале некои или сме сè поблиску до елиминирање на други болести како што се, на пример, малите сипаници, но за да се заштити ваквиот напредок по секоја цена мора да се одржува висок опфат со имунизација преку рутинска вакцинација. Среде пандемијата на Ковид-19, вакцинацијата претставува критично важна интервенција за ставање крај на пандемијата по што конечно ќе можеме да бидеме поблиску едни до други.
ИМУНИЗАЦИЈАТА Е ЗДРАВСТВЕНА КУЛТУРА НА ИНДИВИДУАТА И ОПШТЕСТВОТО
Искрено верувам дека со сериозни чекори и системско дејствување на секое ниво ќе ја вратиме довербата во имунизацијата. Треба да работиме на многу нешта, на едукација на населението, правилно и стручно информирање на родителите, соработка со градинките, училиштата и со општините. Да ги зајакнеме превентивните тимови, со кадар и соодветна опрема, да ги мотивираме во нивната работа, бидејќи тие се столбот на успешната имунизација. Здравствените работници, особено педијатрите, ни се потребни како главни промотори на превенцијата и имунизацијата. Законските одредби и протоколите за имунизација апсолутно треба да се почитуваат. Вклучувањето на фармацевтите во делот на имунизацијата е нешто што e неопходно, и тоа на секое ниво, од контрола на квалитетот, добрата дистрибутивна пракса, ракување со вакцините, па сè до промотори и едукатори во делот на имунизацијата.
Имаме најсовремен календар за имунизација, обезбедивме да се внесат сите најнови вакцини со најригорозни барања во однос на нивниот квалитет и безбедност и се активираше електронската евиденција за примени вакцини. Со осовременувањето на Календарот за имунизација, рамо до рамо со европските земји, обезбедивме заштита од вкупно 12 заразни болести. Останува на нас посветено да продолжиме да работиме, да соработуваме со родителите, да го вратиме високиот опфат со вакцинацијата и колективниот имунитет.
Имунизацијата е одговорност на поединецот, колективот и претставува најзначајна инвестиција во здравствениот систем на секоја современа држава.
Имунизацијата е здравствена култура на индивидуата и општеството.
Кога треба да го вакцинирате вашето дете?
Календар за имунизација на деца за 2022 година ТУКА
Сте пропуштиле термин за вакцинација?
Календар за Catch-up имунизација за 2022 година ТУКА
