Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Дискусија, разговор, изнесување на факти особено во сите релевантни медиуми, дебатни емисии во кои ќе учествуваат оние кои се против и оние кои се за вакцинациите е најдобар и најефикасен приод во решавање на овој проблем, апелира д-р сци. Александар Сајковски, специјалист педијатар – неонатолог, во контекст на актуелната ситуација, епидемија на морбили, која е резултат на континуираното опаѓање на опфатот на вакцинација во последниве години во земјава. „За стекнување на колективен имунитет кон оваа болест неопходно е минимум 95% од населението да биде имунизирано. Падот на овој процент само носи ризик од појава на болеста“, објаснува д-р сци. Сајковски.
Д-р Сајковски, во време кога е прогласена епидемија на морбили, родителите и понатаму се соочуваат со две, според мене, главни дилеми. Првата, каков е квалитетот на МПР вакцината (за морбили, рубеола и паротитис) во земјава, и втората, која е поврзаноста на МПР вакцината со аутизмот? Што велат најновите истражувања? Треба ли родителите да стравуваат?
Д-р сци. Сајковски: Ова се четири прашања во едно и навистина заслужуваат интегрален одговор, а би сакал да започнам со дел од епидемиолошките податоци зошто се морбилите значајни за хуманата популација. Па, во период од 1855 до денес повеќе од 200 милиони деца и возрасни луѓе во светот умреле од оваа болест. На пример, во 2011 година регистрирани се 158.000 смртни случаи во светот од морбили, што иако е висок број е значајно намалување во однос на 630.000 умрени во 1990 година. До денеска морбилите остануваат водечка причина за вакцинално-превентивните болести во светот. Во развиените земји на 1.000 заболени од морбили се јавуваат 2 смртни случаи што одговара на 0.1-0.2%. Но, во земји во развој, во сиромашната популација, кај популација со малнутриција и недостаток на квалитетен медицински сервис морталитетот расте на 10%. Во состојби на појава на компликации, смртните исходи растат на 20-30%. Инаку опаѓањето на горенаведениот број на смртни случаи примарно се должи на имунизацијата. Интересно е дека САД се декларирани како морбили „free“ земја од 2000 година, иако кај нив се регистрирани од 911 случаи на морбили помеѓу 2001-2011 исклучиво кај особи донесени од надвор и невакцинирани. Во 2014 година Центарот за контрола на болести констатира дека ендемските морбили, рубеола и синдромот на конгенитална рубеола ги нема во САД. А, ако на тоа ја погледнете светската карта на смртни исходи од рубеола ќе видите дека во сите високоразвиени земји како што веќе ја напоменавме САД, потоа Канада, Австралија, Јапонија, западноевропските земји, Русија и уште неколку нема повеќе смртни исходи од оваа болест. Обратно – смртните исходи се во најсиромашните земји на Африка и дел од Азија. Сите овие податоци и драматичното намалување на инциденцијата на оваа болест е благодарение на воведувањето на вакцинацијата од МПР во 1971 година.
Кој ќе ја носи моралната, материјалната, емотивната, па на крај и кривичната одговорност ако некој родител не дозволи вакцинација на неговото дете, а тоа се разболи и на крај умре или остане со трајни оштетувања на мозокот
Во контекст на наведените информации би сакал да ви напоменам дека производството, дистрибуцијата и чувањето на вакцините е еден процес кој е интегрален и еден од најригорозно контролираните во сите земји вклучително и кај нас. Последнава деценија се разгореа прашањата за квалитетот на вакцините, начинот на нивното чување, потенцијалните компликации и опасности од нив. Но, ако сакате лично да се уверите доволно е да се посетат нашите вакцинални пунктови и да видите како тие навистина се складирани на највисоко квалитетно ниво. Во однос на производството, кај нас се користи МПР вакцина која е произведена во една од најреномираните светски производители на вакцините. Во тој контекст нема место за страв.
Што се однесува до асоцијацијата на вакцината МПР и аутизмот до денешен ден не е публицирана или објавена ниту една релевантна клиничка студија која оваа асоцијација ја потврдува. Јас лично читам по многу портали за разни стравови, „докази“ за улогата на оваа вакцина во појавата на аутизмот, но, мора да напоменам дека ниту една не е објавена, публицирана или потврдена од релевантни институции и индивидуи. Впрочем, кога се појави сомнението дека во вакцината стабилизаторите кои содржат метали се причина за аутизмот, истите веднаш беа отстранети и денеска истите ги нема во вакцината, а инциденцата на аутизмот и спектарот на аутистични болести е скоро дуплиран. Затоа топло им советувам на сите пред да читаат информации за оваа вакцина да го проверат изворот на информации и да не заборават на неверојатната максима на Максим Горки: „ПАЗЕТЕ КОГА ЧИТАТЕ КНИГИ ЗА МЕДИЦИНА. МОЖЕ ДА УМРЕТЕ ОД ПЕЧАТНА ГРЕШКА“. Притоа, интересен е фактот дека противниците на вакцинациите, но и другите родители им даваат на своите деца да гледаат цртани филмови од мобилни телефони или таблети, односно малку зборуваат за радиофрекфентните зрачења, малку за ирационалното користење на пестициди, хербициди или органофосфати. Инциденцата на аутизмот рапидно се зголемува од година во година и добива епидемиски карактер. Тој асоцира несомнено со технолошкиот развиток на човештвото, а не со вакцинациите. Мојата порака е дека аутизмот дефинитивно не асоцира со оваа вакцина, но би ги замолил сите родители да направат анализа на начинот на нивниот живот, исхрана и влијанието на епигенетиката врз нивното лично здравје и врз здравјето на нивните деца.
Последнава деценија се разгореа прашањата за квалитетот на вакцините, начинот на нивното чување, потенцијалните компликации и опасности од нив. Но, ако сакате лично да се уверите, доволно е да се посетат нашите вакцинални пунктови и да видите како тие навистина се складирани на највисоко квалитетно ниво. Во однос на производството, кај нас се користи МПР вакцина која е произведена во една од најреномираните светски производители на вакцините. Во тој контекст нема место за страв
Морбилите најчесто траат околу две недели, но реконвалесценцијата може да трае и неколку недели. Компликациите се многу чести, и како што велите, се рангираат од умерено тешки како што се дијареја, до многу сериозни, како што е пневмонија (како примарна вирусна пневмонија или секундарна бактериска пневмонија), бронхитис, отитис, акутна инфламација на централниот нервен систем во форма на енцефалитис до субакутен склерозирачки паненцефалитис, улцерации на корнеа на окото до слепило. Дополнително, самата морбили инфекција врши супресија на имунолошкиот систем во наредните недели и месеци, што контрибуира со суперинфекции како што се бактериски воспаленија на средно уво и бактериски пневмонии. Какви последици може да остават овие компликации?
Д-р сци. Сајковски: Акутната вирусна инфекција со вирусот на морбили претставува системска инфекција за која не постои специфичен третман. Во нешто над 20% од децата се јавуваат компликации во форма на тешки воспаленија на белите дробови како примарна бронхопневмонија или како секундарна бакетриска бронхопневмонија, отитис, бронхитис, акутна инфламација на централниот нервен систем во форма на енцефалитис или субакутен склерозирачки паненцефалитис. Овие компликации се главен носител на смртноста од оваа болест и на трајните последици на централниот нервен систем.
Да разјасниме уште една дилема: Дали и колкав период е новороденчето заштитено од морбили доколку е мајката вакцинирана?
Д-р сци. Сајковски: Бремената мајка која има антитела кон вирусот на морбили ги префрла своите антитела кон бебето за време на истата. Овие антитела му даваат одредено ниво на имунитет на бебето кон морбили, но тие се губат во првите девет месеци од животот. Овие деца стануваат осетливи кон морбили како и оние деца кои ги немале тие антитела пренесени од своите мајки. Поради овие факти, единствен начин за превенција и заштита останува имунизацијата кон морбили.
Што се случува доколку трудницата не е вакцинирана и нема антитела кон вирусот на морбили? Какви може да бидат последиците по плодот?
Д-р сци. Сајковски: За разлика од рубеолата која ако се јави кај трудница во првите три месеци носи огромен ризик на раѓање на бебе со бројни дефекти, кај морбилите, за среќа, тоа не е така. Но, појавата на морбили во тек на бременоста драматично ја качува опасноста од развој на спонтан абортус, смрт на плодот или раѓање на прематурно бебе со тешка форма на респираторен дистрес синдром кој може да е причина за смртен исход, или бебе со пониска тежина за гестациската старост.
Инаку вирусот на морбили може да се детектира во плацентата и нејзината инфекција со докажаните хистолошки промени е инволвирана во случаи на фетална смрт. Појавата на морбили во доцната фаза на бременоста има доста варијабилна клиничка експресија кај плодот, но најзначајна и најопасна е појавата на субакутниот склерозирачки паненцефалитис.
Неимунизираните бремени жени или новородени деца кои се изложени на морбили треба профилактички да примат имуноглобулини во период од 6 дена по контактот со цел за намалување на ризикот од развој на инфекцијата и тешкиот морбидитет.
Појавата на морбили во тек на бременоста драматично ја качува опасноста од развој на спонтан абортус, смрт на плодот или раѓање на прематурно бебе со тешка форма на респираторен дистрес синдром кој може да е причина за смртен исход, или бебе со пониска тежина за гестациската старост
Што би им порачале на родителите кои не ги вакцинираат своите деца или се уште се двоумат дали да го сторат тоа?
Д-р сци. Сајковски: Пред се, би порачал здраво да размислат, да се консултираат со релевантни личности и сите свои дилеми да ги отворат пред педијатрите. Би сакал да напоменам дека е интересен фактот што трите, веројатно најголеми откритија во медицината, а тоа се: антибиотиците, вакцинацијата и анестезијата, се директно на удар на одредени движења. Не ли е тоа чудно? Дури последниве години постојат родители кои забрануваат да на новороденото се даде К витамин кој го штити од ран или понатаму доцен К витамин дефицит, кој се манифестира со тешки крвавења, до најбрутални и смртоносни на мозокот. За стекнување на колективен имунитет кон оваа болест неопходно е минимум 95% од населението да биде имунизирано. Падот на овој процент само носи ризик од појава на болеста.
На крај, би запрашал кој ќе ја носи моралната, материјалната, емотивната, па на крај и кривичната одговорност, ако некој родител не дозволи вакцинација на неговото дете, а тоа се разболи и на крај умре или остане со трајни оштетувања на мозокот. Затоа сметам дека дискусија, разговор, изнесување на факти особено во сите релевантни медиуми, дебатни емисии во кои ќе учествуваат оние кои се против и оние кои се за вакцинациите е најдобар и најефикасен приод во решавање на овој проблем. Јас лично сум отворен и расположен за комуникација на сите нивоа и со сите кои се заинтересирани за оваа тема.
