Пишува: Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Антивакциналното движење го зема својот данок. Невини деца се жртви на епидемијата со мали сипаници, за која постои реален страв дека може да ескалира и да се прошири во смисла на широка епидемија, односно епидемија којашто може да донесе и несогледливи последици за целото општество. Време е да се отворат картите, да се крене гласот. Прецизно, конкретно, со факти, без навреди. Доста е „знаење“ од разни групи на интернет, „игли“ или дотични ликови, кои само ги доведуваат родителите во заблуда. „Антивакциналното глобално движење си го направи своето. Ќе ни ги врати и другите смртоносни, а искоренети болести“, предупредува д-р Мими Кимовска-Христова, специјалист педијатар.
За три дена – три жртви од малите сипаници. Ситуацијата е алармантна, како што велите, страдаат невини душички од вирусот на морбили. Антивакциналното движење го зема својот данок. Може ли да се предвиди до каде ќе оди целава работа? Секојдневно има нови случаи на заразени, а на удар се најмалите и најчувствителни категории, како и оние кои поради одредени состојби не можат да се вакцинираат.
Д-р Кимовска-Христова: Ние навистина за кратко време со соочивме со она од што можеби најмногу се плашевме, со леталните исходи кај малите пациенти. Навистина е страшно, траорна е глетката на ова што се случува. За тоа секако треба да преземат одговорност најмногу оние кои одлучуваат да не ги вакцинираат своите деца и да не го зголемат на тој начин нивото на колективниот имунитет. Се работи сепак за деца доенчиња, коишто реално не можеле во тој период, во таа возраст да бидат вакцинирани. Она што е многу страшно е дека ние се соочуваме со приеми на овие деца доенчиња, коишто не можат да бидат вакцинирани, но мораме да напоменеме дека тука имаме и вулнерабилна категорија и тоа не само на нашата клиника, тоа е глобален проблем кога се работи за една ваква детска клиника која хоспитализира деца со различна проблематика. Значи тука имаме и пациенти коишто се трансплантирани, хемато-онколошки пациенти, имуносупримирани, дали со вроден или стекнат имун дефицит, имаме кардиопати, предвреме родени деца, голем број на хоспитализирани деца со различна патологија, деца коишто не ја достигнуваат возраста, а се веќе во моментот со некаква болест. Сите тие се реално изложени, во допир, во контакт со заболено лице, пациент од морбили и реално стравуваме дека работата може да ескалира и да се прошири баш во смисла на широка епидемија, односно епидемија којашто може да донесе и несогледливи последици, како за нашите пациенти, така верувајте и за целото општество.
За кратко време со соочивме со она од што можеби најмногу се плашевме, со леталните исходи кај малите пациенти
Искрено, на почетокот морам ова да го кажам, не сум најкомпететна да зборувам на оваа тема, меѓутоа како пријател на Педијатар.мк и ваш соработник можам ова да го кажам, како и поради мојот гнев со она со што се соочуваме и како здравствен работник, оној којшто ја дал Хипократовата заклетва. Знаејќи дека треба да работам за заштита на животот и здравјето на пациентите, во нашиот случај на најмалите, на дечињата, јас го кревам својот глас како и сите здравствени работници кои споделуваат постојано статуси на социјалните мрежи, јавно говорат, ги има и во другите медиуми. Ние мораме се да направиме да ја вратиме довербата на луѓето, да ги охрабриме да се вакцинираат бидејќи вакцината во моментов е единствен спас да се спречи една голема катастрофа којашто може да се случи во државава.
Една јасна порака до антиваксерите: Вашето право да одлучувате за вакцинацијата на вашето дете, вашето законско право да одбиете медицинска интервенција завршува таму каде што почнува загрозувањето на јавното здравје
За жал, глобалното антивакцинално движење кое зазема огромни размери си го направи своето. Ќе го земе својот данок секако. Најмногу ќе се одрази на најмалата и најранлива популација, меѓутоа не се исклучува ни повозрасната група на пациенти кои се со различни хронични заболувања кои го намалуваат нивниот имун одговор. Просто е неверојатно како во последниве десетина години антивакциналното движење го смени ставот за вакцините. Мислам дека тука играат голема улога социјалните мрежи, а луѓето се самоуки, учат од разни групи како што се „здравје низ игла не влегува“ или учат од ликови како што е Слаѓана Велков, за којашто нема доволен доказ дека поседува докторска диплома, а којашто се претставува како лекар, учат од разни т.н. експерти, си формираат свои блогови на коишто ставаат разно-разни некакви испитувања, а всушност, ништо од тоа не е медицински докажано. Ниту една држава во светот не препорачува некоја волонтеристичка вакцинација од типот „ако сакате вакцинирајте ги децата“. Секаде во светот има закон којшто вели: „Да, во ред, ќе одите, можете да ја примите вакцината, се препорачува“, но не ве обврзува да вакцинирате во некои држави. Е сега тие држави се на такво ниво на свест, како што се скандинавските земји, на пример, каде што нема потреба на еден Швеѓанец или Норвежанец да му кажете да оди да го вакцинира детето, туку самиот оди и си го вакцинира и колективниот имунитет е висок, над 90%. И во Америка има поедини реони со низок опфат на вакцинација и тие се соочуваат со вакви епидемии, ограничени или во поголеми размери, токму поради тоа антивакцинално движење.
Вакцинираните деца ќе имаат многу поблага клиничка слика дури и да развијат, да заболат од морбили. Поретко ќе заболат, ако детето примило само една вакцина, тогаш станува збор за 7% – значи може да заболат, но со многу полесна клиничка слика и ќе се спречат компликациите. А се знае кои се компликациите: тешки, масивни пневмонии и енцефалити, воспаление на мозокот
Додека некои мудруваат на социјалните мрежи, Вие секојдневно се соочувате со деца кои имаат компликации, на кои им виси животот на конец, кои не криви ни должни се нашле во животозагрозувачка ситуација. Што уште треба да се случи за родителите да се освестат? Зарем жртвите досега не се опомена за сериозноста на ситуацијата која допрва може да ескалира, како да се освестат родителите и да не подлегнуваат на разни текстови на интернет од сомнителни и непроверени извори?
Д-р Кимовска-Христова: Да, мудруваат многу на социјалните мрежи. За жал се многу јаки, многу силни, многу навредуваат, не ги бираат зборовите, разговараат со компетентни медицински лица на несоодветен начин. На апсолутно несоодветен начин, можете да видите на разни постови коишто се ставени, еве, конкретно на Фејсбук како една најпроширена социјална мрежа, да го видите стилот и начинот на којшто напаѓаат. Ниту една студија не го потврди аутизмот, напротив го отфрли. Се држат упорно на аутизмот. Ниту една студија пак не докажала дека вакцината има 100% заштита. Првата доза односно вакцина е до 93%, а со втората доза, односно ревакцина, добиваме некаде до 97% заштита. Но тоа не значи дека вие поради оние 3% не треба да ги вакцинирате своите деца.
Втората работа којашто е значајна – вакцинираните деца ќе имаат многу поблага клиничка слика дури и да развијат, да заболат од морбили. Поретко ќе заболат, ако детето примило само една вакцина, тогаш станува збор за 7% – значи може да заболат, но со многу полесна клиничка слика и ќе се спречат компликациите. А се знае кои се компликациите: тешки, масивни пневмонии и енцефалити, воспаление на мозокот. Овие масивни пневмонии се како ретко кои особено кај доенчињата прават една слика на како што ние ја нарекуваме, на класичен АРДС – акутен респираторен дистрес синдром. Буквално ја збришуваат плуќата и детето нема со што да диши, каде да се разменуваат практично гасовите. Дури и на механичка вентилација ставените деца не успеваме да ги спасиме во ваква кондиција бидејќи плуќата комплетно се оштетува и не останува практично здрав белодробен паренхим. Тоа ние го гледаме, но за жал, антиваксерите или оние кои се уште имаат дилема, не го гледаат.
Вакцинирана мајка или мајка која прележала морбили го пренесува имунитетот на своето малечко и тоа може да го заштити максимум до неговиот шести месец
Низ годините некако се рушеше довербата во здравствениот систем по разни основи, причините не би ги наведувала сега, па се наруши довербата дури и во системот за имунизација, во целиот тој календар за имунизација и во квалитетот на вакцините. Ние конечно мора да ја вратиме довербата, како здравствени работници мора да работиме на тоа, да ја вратиме довербата на луѓето во квалитетот на вакцините, секако ќе бараме помош и од надлежните, од највисоките институции, од министерот и Министерството за здравство, коишто треба да ни бидат бекап, една поддршка, и коишто секако мора да ги убедуваат луѓето на свои начини за квалитетот на вакцините, бидејќи истиот е неспорен, тие се квалитетни и се во употреба низ цела Европа.
Да разјасниме една дилема. Комисијата за заразни болести при Министерството за здравство излезе со препорака за вакцинација со МРП на сите бебиња над шестмесечна возраст. Дали е МРП вакцината безбедна за олку мали деца? Смеат ли да ја примаат толку рано?
Д-р Кимовска-Христова: Министерството за здравство во услови на епидемија мора да ја заштити најранливата категорија. Издаде наредба за вакцинирање на децата, односно доенчиња од 6-месечна возраст. Се смета дека до тогаш, сепак, имаат имунитет од мајката, којашто или го прележала вирусот и се пренесуваат овие имуноглубулин Г трансплацентарно или, пак, во текот на доењето имуноглобулините се пренесуваат на разен начин, но не во толкава мера како оние претходните. Вакцинирана мајка или мајка која прележала морбили го пренесува имунитетот на своето малечко и тоа може да го заштити максимум до неговиот шести месец.
Во време на епидемии, насекаде во светот, ситуацијата е поинаква. Се смета дека може да се вакцинираат оние од девет, па и шестмесечна возраст. Дали е испитувана безбедноста? Јас не би можела да кажам, но кога може една Америка да ги вакцинира своите мали дечиња на шестмесечна возраст, зошто не би можеле тогаш и ние да ги вакцинираме децата во вакви услови? Не е ова прв случај и не е само во Америка. Насекаде во светот, во услови на епидемија се препорачува вакцинацијата да се спроведе од шестмесечна возраст. Би дополнила дека треба да се вакцинираат и другите, оние коишто не се вакцинирани, родителите на децата, не сум сигурна дека вакцината има еден доживотен имунитет кај секого, па се препорачува посебно оние кои не се вакцинирани да се вакцинираат, а оние родители кои се вакцинирани, без разлика да ја повторат, како една бустер доза, втора ревакцина, иако се редовно вакцинирани.
Д-р Кимовска-Христова, што би им порачале на антиваксерите?
Д-р Кимовска-Христова: Знаете што? Многумина од нив се однесуваат во стилот: „Јас најдобро го знам своето дете“ или „Вие не давате никакви гаранции за квалитетот на вакцината“. Тоа не е точно. Министерот во многу наврати повтори дека квалитетот на вакцината е неспорен. Понатаму велат: „Не давате никакви гаранции дека нема да има штетни последици“. За ниту една работа не можеме да кажеме дека нема да има штетни последици. Едно обично апче да се напиете може да има некакви штетни последици или фатални последици ако е лицето алергично на некоја од состојките во таблетите. Секаде производителот мора да ги наведе несаканите ефекти коишто се јавиле во кое било време и во кој било дел од светот. И затоа производителот на нашите вакцини има наведено несакани дејства, ефекти од вакцините. Така што ние не можеме да гарантираме на ниту еден родител дека детето ќе има или ќе нема несакани ефекти. Како несакани ефекти после вакцината се јавуваат температурата и осипот и заради тоа можеме да кажеме дека се едни од несаканите ефекти, кои поминуваат во блага форма. Не се чести, но се очекувани несакани ефекти од МРП вакцината.
Имаме и пациенти коишто се трансплантирани, хемато-онколошки пациенти, имуносупримирани, дали со вроден или стекнат имун дефицит, имаме кардиопати, предвреме родени деца, голем број на хоспитализирани деца со различна патологија, деца коишто не ја достигнуваат возраста, а се веќе во моментот со некаква болест. Сите тие се реално изложени, во допир, во контакт со заболено лице, пациент од морбили и реално стравуваме дека работата може да ескалира и да се прошири баш во смисла на широка епидемија
Што друго би им порачала? Исто така има и едно себично размислување: „Јас за моето дете знам и мислам најдобро“. Зошто сметаат дека само тие мислат најдобро за своите деца? Зошто мислат дека другите родители кои ги вакцинираат децата не им мислат најдобро на своите деца? Што мислат?! Дека имаат вишок деца, дека треба да ги губат, да ги дадат некаде!? Знаете не е баш лесно да се справите со антиваксерите бидејќи поголемиот дел од нив се во заблуда. Никој не може да биде толку себичен и да каже за своето дете „Јас знам најдобро“. Вие знаете за своето дете најдобро, но вие не знаете за другите деца најдобро. Медицината низ вековите покажала дека вакцинацијата е единствен начин да се спречат и искоренат овие тешки заразни заболувања коишто имаат голем морталитет, смртност, а за морбидитети и да не зборуваме. Сега со антивакциналното движење можат да ни се вратат и десетици други тешки и опасни, смртоносни болести, кои одамна се сметаа за ерадицирани. Не може да одите со таа себичност, саможивност дека мајката знае, родителите знаат најдобро за своето дете. И нема да се вакцинираме бидејќи со тоа се внесува „ова-она“, алуминиуми, живи, па почнуваат да набројуваат разни работи, мешаат поими, читале-недочитале…
Има една група којашто искусиле негативни реакции од вакцината. За да ги заштитиме тие деца кои понатаму не можат да бидат заштитени по редовен вакцинален календар ние треба да го зголемиме колективниот имунитет. Тоа значи дека тие деца не можат да се вакцинираат, но затоа ние ќе се вакцинираме за да можеме да ги заштитиме оние коишто не можат и не смеат да бидат вакцинирани. Тие коишто искусиле некаков ефект од вакцината, секако, можеме да ги разбереме, но тоа се други случаи, примери, малку се на број.
И уште една јасна порака. Вашето право да одлучувате за вакцинацијата на вашето дете, вашето законско право да одбиете медицинска интервенција завршува таму каде што почнува загрозувањето на јавното здравје.
