ПИШУВА:
Катерина Шекеровска-Димовска
katerina@pedijatar.mk
Комисијата за заразни болести при Министерство за здравство во текот на вчерашниот ден (16.04.2019) прогласи епидемија на морбили на територијата на целата земја. Состојбата доаѓа откако во изминатиот период беа регистрирани 961 заболен од мали сипаници, поголемиот дел од нив, околу 60 отсто, надвор од главниот град.
Прогласувањето на епидемијата е со цел да се спроведат дополнителни мерки за да се спречи натамошното ширење, да се намали бројот на нови инфекции и да се спречат тешките форми на ова заболување. Епидемиолозите потенцираат дека се работи за високозаразно заболување кое може да остави тешки последици по здравјето. Како дел од мерките кои се преземаат е забраната за прием на невакцинирани деца во градинка, спуштање на возраста за вакцинирање од 12 на 6 месеци старост, задолжителна вакцинација на сите здравствени работници со две дози од МРП вакцината, забрана за посета во болниците, проверка на вакциналните картони на вработените во градинките…
СЗО: Бројот на заразени со мали сипаници во светот e зголемен за 300% во првото тромесечје на 2019
Според најновите податоци од СЗО, бројот на заболени лица од мали сипаници драстично се зголемува: во првите три месеци од 2019 година е за 300 отсто поголем во споредба со истиот период лани! Во првото тромесечје од оваа година 170 земји пријавиле 112.000 заразени, во однос на 28.000 колку што биле регистрирани во првите три месеци од 2018 година
Здравствените власти во земјава апелираат сите кои не се вакцинирани, и деца и возрасни, да се вакцинираат, бидејќи со тоа го зголемуваат колективниот имунитет, а на тој начин се заштитени и децата кои поради возраста не подлежат на вакцинација, како и оние чиј имунитет е намален поради друга здравствена состојба, односно оние кои не смеат од медицински причини да ја примат МРП вакцината.
Трудниците да бидат претпазливи во контактите со средината
Особено внимателни во период на епидемија на мали сипаници треба да бидат трудниците. „На почетокот на бременоста и во првиот триместар од бременоста, кога се одвива органогенезата, трудницата треба да биде претпазлива во контактите со средината и посебно со малите деца, поради можноста од пренесување на многу инфективни агенси (сипаници, рубеола и др.), кои може тератогено да делуваат на развојот на плодот посебно ако истите трудницата ги нема прележано претходно и нема створен имунитет за нив“, апелира д-р Јорданчо Иванов, специјалист гинеколог-акушер.
Кој треба да прими ММР вакцина?
„Со оваа вакцина треба да се вакцинираат децата (бебињата, ревакцинирање на 7 годишна возраст), возрасни кои немаат доказ за имунитет од морбили, зaушки и рубеола, интернационални патници, медицински персонал (лекари, сестри, лаборанти и други здравствени работници), жени во репродуктивен период и мајки-доилки (вакцината е безбедна за бебето)“, објаснува прим. д-р Љиљана Којиќ, педијатар. Таа додава дека ММР вакцина не е потребна за сите оние лица кои имаат писмен доказ во вакциналниот картон за примени 2 дози на ММР во детството, како и луѓе родени на територијата на поранешна СФРЈ пред 1970-та година. „Со оглед на фактот дека во тој период немало ММР вакцина во вакциналниот календар, а со оглед на високата контагиозност на овие болести, најверојатно поголемиот дел од ова население ги има прележано и има траен имунитет. За секој случај не е лошо во центрите за јавно здравје да си го проверите титарот на антитела против ММР“, советува прим. д-р Којиќ.
Компликациите се многу чести, а се рангираат од умерено тешки како што се дијареја, до многу сериозни како што е пневмонија (како примарна вирусна пневмонија или секундарна бактериска пневмонија), бронхитис, отитис, акутна инфламација на централниот нервен систем во форма на енцефалитис до субакутен склерозирачки паненцефалитис, улцерации на корнеа на окото до слепило, објаснува д-р сци. Александар Сајковски, специјалист педијатар-неонатолог
Кој не смее да ја прими ММР вакцината? „Секој кој има животозагрозувачка алергиска реакција на неомицин или некоја друга состојка на ММР вакцината, секој кој имал бурна животозагрозувачка реакција на претходната доза ММР вакцина, лица кои се болни во терминот за вакцинирање (треба да ја одложат вакцинацијата до закрепнувањето). Бремените жени не смеат да примат ММР вакцина и мораат да почекаат до пораѓањето, па потоа да ја примат вакцината, како и жени кои планираат бременост не би смееле да останат бремени 4 недели по примање на вакцината“, објаснува прим. д-р Којиќ. Понатаму, лица кои имаат вроден или стекнат имунодефицит (СИДА), лица кои примаат лекови кои влијаат врз имунитетот (стероиди, циклоспорин, цитостатици), имаат кој било вид на канцер, примаат хемотерапија или радиотерапија за канцер, примиле друга вакцина помалку од 4 недели пред терминот за вакцинирање со ММР, лица кои примиле трансфузија на еритроцити или тромбоцити помалку од 8 недели пред терминот за вакцинирање со ММР, како и луѓе кои примале имуноглобулинска терапија помалку од 12 недели пред терминот за вакцинирање со ММР.
Бенефитот од превенцијата на заразните болести несразмерно ги надминува ризиците од вакцинацијата
„Епидемиолошката прогноза за појава и ширење на морбили најмногу зависи од процентот на имунизираност и празнините во групниот имунитет. Со вакцинирање на пропуштените лица и над 95% имунизираност од подлежната група би се спречила циркулацијата на болеста, поместувањето кон повозрасните групи и индиректно би се заштитила возрасната група под 1 година, а навременото вакцинирање би резултирало со ерадикација на болеста.
Бенефитот од превенцијата на заразните болести несразмерно ги надминува ризиците од вакцинацијата, па поради тоа мојата препорака е родителите без одлагање да ги вакцинираат своите деца“, порачува прим. д-р Петре Крстев, педијатар.
Вакцинирана мајка или мајка која прележала морбили го пренесува имунитетот на своето малечко и тоа може да го заштити максимум до неговиот шести месец, објаснува д-р Мими Кимовска-Христова, специјалист педијатар
Епидемијата на мали сипаници беше очекувана состојба
„Епидемијата на мали сипаници, за жал, стана наша реалност. Тоа како педијатар кој добро знае што значи редовно вакцинирање и притоа заштита на детето од болестите кои земаа човечки животи пред ерата на вакцинацијата ми беше сосема јасно. Со намалување на бројот на вакцинирани деца и знаењето на разните групи – антиваксери, кои беа и, за жал, се уште се активни по социјалните мрежи, беше очекувана состојба“, вели д-р Македонка Глигорова, педијатар. „Процентот на вакцинираните деца падна под 85%, а во Скопје и околината тој процент е уште понизок за вакцината МПР при што се намали и колективниот имунитет на населението. Науката точно ни кажува дека кога ќе падне процентот на вакцинација кон одредена болест под 90% се очекува појава на епидемија од истата болест“, додава д-р Глигорова.
Засега не постои специфична терапија за морбили
Морбилите најчесто траат околу две недели, но реконвалесценцијата може да трае и неколку недели. „Компликациите се многу чести, а се рангираат од умерено тешки како што се дијареја, до многу сериозни како што е пневмонија (како примарна вирусна пневмонија или секундарна бактериска пневмонија), бронхитис, отитис, акутна инфламација на централниот нервен систем во форма на енцефалитис до субакутен склерозирачки паненцефалитис, улцерации на корнеа на окото до слепило. Дополнително самата морбили инфекција врши супресија на имунолошкиот систем во наредните недели и месеци, што контрибуира со суперинфекции како што се бактериски воспаленија на средно уво и бактериски пневмонии“, објаснува д-р сци. Александар Сајковски, специјалист педијатар-неонатолог. Тој вели дека специфична терапија засега за морбили не постои. „Основата на терапијата се базира на одржување на хидрација, витаминотерапија, антипиретици. Особено е тежок третманот на оние пациенти кои развиваат компликации од типот на пневмонија и енцефалит и бараат третман во единиците за интензивна терапија“.
Епидемијата на мали сипаници, за жал, стана наша реалност. Тоа како педијатар кој добро знае што значи редовно вакцинирање и притоа заштита на детето од болестите кои земаа човечки животи пред ерата на вакцинацијата ми беше сосема јасно. Со намалување на бројот на вакцинирани деца и знаењето на разните групи – антиваксери, кои беа и, за жал, се уште се активни по социјалните мрежи, беше очекувана состојба, вели д-р Македонка Глигорова, педијатар
Доенчињата до шестмесечна возраст имаат имунитет од мајката
Комисијата за заразни болести при Министерство за здравство препорачува децата наместо на 12-месечна возраст да се вакцинираат со МРП вакцина на 6-месечна возраст. „Се смета дека до тогаш, сепак, имаат имунитет од мајката, којашто или го прележала вирусот и се пренесуваат овие имуноглубулин Г трансплацентарно или, пак, во текот на доењето имуноглобулините се пренесуваат на разен начин, но не во толкава мера како оние претходните. Вакцинирана мајка или мајка која прележала морбили го пренесува имунитетот на своето малечко и тоа може да го заштити максимум до неговиот шести месец“, објаснува д-р Мими Кимовска-Христова, специјалист педијатар.
„Во време на епидемии, насекаде во светот, ситуацијата е поинаква. Се смета дека може да се вакцинираат оние од девет, па и шестмесечна возраст. Дали е испитувана безбедноста? Јас не би можела да кажам, но кога може една Америка да ги вакцинира своите мали дечиња на шестмесечна возраст, зошто не би можеле тогаш и ние да ги вакцинираме децата во вакви услови? Не е ова прв случај и не е само во Америка. Насекаде во светот, во услови на епидемија се препорачува вакцинацијата да се спроведе од шестмесечна возраст. Би дополнила дека треба да се вакцинираат и другите, оние коишто не се вакцинирани, родителите на децата, не сум сигурна дека вакцината има еден доживотен имунитет кај секого, па се препорачува посебно оние кои не се вакцинирани да се вакцинираат, а оние родители кои се вакцинирани, без разлика да ја повторат, како една бустер доза, втора ревакцина, иако се редовно вакцинирани“, е препораката на д-р Кимовска-Христова.
Дали вакцините се 100 проценти ефикасни?
„Антивакциналните кампањи често посочуваат дека вакцините не штитат 100 проценти од заболувањата, па затоа не треба да се примаат. Експертите никогаш не тврделе дека вакцините штитат 100 проценти, како и сите преостанати лекови. Вакцините се многу ефикасни кога се даваат соодветно според утврден распоред и тоа од 80 до 100 проценти, во зависност од типот на вакцината. Но, иако не нудат 100-процентна заштита, дури и ако дојде до заболување, детето кое е вакцинирано, ќе има многу полесна клиничка слика од детето кое не ја примило соодветната вакцина“, објаснува прим. д-р Марина Поп-Лазарова, педијатар-неонатолог.
