Пубертетот е време кога вашето тело расте од детско во возрасно. Ќе знаете дека поминувате низ пубертет според начинот на кој вашето тело се менува. Обично, овие промени започнуваат на возраст од 8 до 14 години кај девојчињата и помеѓу 9 и 15 години кај момчињата.
Овој широк опсег на возраст е нормален, и затоа може да се развиете неколку години порано (или подоцна) од повеќето ваши пријатели. Меѓутоа, понекогаш луѓето го поминуваат овој нормален опсег на возраст за пубертет без да покажуваат знаци на промени во телото. Ова се нарекува одложен пубертет.
Лекарите обично можат да им помогнат на тинејџерите со одложен пубертет да се развијат за да можат да ги достигнат своите врсници.
Кои се знаците на пубертет?
Ако сте девојче, ќе забележите дека:
- вашите гради се развиваат,
- вашите срамни влакна растат,
- имате скок на раст,
- добивате менструација,
- вашето тело станува позаоблено со пошироки колкови.
Ако сте момче, ќе забележите дека:
- почнувате да растат срамни влакна и влакна на лицето,
- имате скок на раст,
- вашите тестиси и пенисот стануваат поголеми,
- обликот на вашето тело се менува – рамената ќе се прошират и вашето тело ќе стане помускулесто.
Овие промени се предизвикани од половите хормони – тестостерон кај момчињата и естроген кај девојчињата, кои вашето тело ги создава во многу поголеми количини од порано.
Што се случува со одложен пубертет?
Знаците на одложен пубертет кај момчињата вклучуваат:
- пенисот и тестисите не почнуваат да растат поголеми до 14-тата година од животот,
- генитален раст кој трае подолго од 5 години,
- низок раст во споредба со нивните врсници, кои сега растат побрзо.
Кај девојчињата, знаците вклучуваат:
- нема развој на градите до 14 години,
- отсуство на менструација во рок од 5 години од кога градите почнуваат да растат или на возраст од 16 години.
Често лекарите не наоѓаат придружни физички проблеми. Повеќето тинејџери со одложен пубертет се развиваат малку подоцна од просекот и ќе го достигнат. Ако лекарите пронајдат проблем, тие би можеле да го испратат тинејџерот да посети педијатриски ендокринолог, лекар кој е специјализиран за лекување на деца и тинејџери кои имаат проблеми со растот или кај друг специјалист за дополнителни тестови или третман. За некои тинејџери со задоцнет пубертет, лекарите може да понудат хормонски третман
Што предизвикува одложен пубертет?
Пубертетот може да се одложи поради неколку причини.
Семејна историја
Најчесто, тоа е едноставно модел на раст и развој во семејството. Момче или девоjче може да открие дека неговиот или нејзиниот родител, вујко, тетка, браќа, сестри или братучеди се развиле подоцна од вообичаено. Ова се нарекува конститутивно одложување (или доцно цутење), и обично не бара третман. Овие тинејџери со текот на времето ќе се развијат нормално, само тоа ќе биде нешто подоцна од повеќето нивни врсници.
Медицински проблеми
Медицинските проблеми, исто така, може да предизвикаат доцнење во пубертетот.
- Некои луѓе со хронични болести како што се дијабетес, цистична фиброза, бубрежна болест или дури и астма може да поминат низ пубертетот на постара возраст. Тоа е затоа што нивните болести може да го отежнат растот и развојот на нивните тела. Правилниот третман и подобрата контрола на овие состојби може да помогнат да се намали веројатноста за одложен пубертет.
- Лицето кое е неухрането – без доволно храна за јадење или без добри хранливи материи – исто така може да се развие подоцна од врсниците кои јадат здрава, урамнотежена исхрана. На пример, тинејџерите со нарушување во исхраната анорексија нервоза често губат толку многу тежина што нивните тела не можат да се развиваат правилно. Девојките кои се екстремно активни во спортот може да доцнат со пубертот бидејќи нивното ниво на вежбање ги одржува толку витки. На телото на девојчињата им треба доволно маснотии пред да можат да поминат низ пубертетот или да добијат менструација.
- Одложен пубертет може да се случи и поради проблеми во хипофизата или тироидната жлезда. Овие жлезди ги прават хормоните важни за растот и развојот на телото.
Некои луѓе кои не минуваат низ пубертетот во нормално време имаат проблеми со нивните хромозоми, кои се составени од ДНК што ги содржи плановите за изградба на нашето тело. Проблемите со хромозомите можат да влијаат на нормалните процеси на раст. На пример:
- Тарнеров синдром се јавува кога еден од двата Х-хромозоми на жената е абнормален или недостасува. Ова предизвикува проблеми со тоа како расте девојчето и со развојот на нејзините јајници и производството на полови хормони. Жените кои имаат нетретиран Тарнеров синдром се пониски од нормалното, можеби нема да поминат низ пубертетот на вообичаен начин и може да имаат други медицински проблеми.
- Момчињата со Klinefelter синдром се раѓаат со дополнителен X хромозом (XXY наместо XY). Оваа состојба може да го забави сексуалниот развој. Момчињата кои го имаат обично се високи соодветно на возраста, може да имаат проблеми со учењето и може да имаат други медицински проблеми.
Како се дијагностицира задоцнет пубертет?
Добрата вест е дека ако има проблем, лекарите обично можат да им помогнат на тинејџерите со одложен пубертет да се развијат понормално. Ако сте загрижени дека не се развивате како што треба, замолете ги родителите да закажат состанок со вашиот лекар.
Лекарот ќе:
- Направи преглед.
- Ќе земе медицинска историја, вклучително и дали другите во вашето семејство имале сличен модел на раст.
- Ќе ве праша за какви било лекови што ги земате.
- Ќе ја провери вашата табела за раст за да види дали постои шема што укажува на проблем.
Лекарот исто така може:
- Да нарача тестови на крвта за да провери дали има проблеми со тироидната жлезда, хипофизата, хромозомите или други проблеми.
- Да нарача рендгенска снимка на коските, за да види дали вашите коски созреваат нормално.
Како се третира одложениот пубертет?
Често, лекарите не наоѓаат придружни физички проблеми. Повеќето тинејџери со одложен пубертет се развиваат малку подоцна од просекот и ќе го достигнат.
Ако лекарите пронајдат проблем, тие би можеле да го испратат тинејџерот да посети педијатриски ендокринолог, лекар кој е специјализиран за лекување на деца и тинејџери кои имаат проблеми со растот или кај друг специјалист за дополнителни тестови или третман.
За некои тинејџери со задоцнет пубертет, лекарите може да понудат хормонски третман:
- Момците може да добијат краток третман со тестостерон (обично месечна инјекција во период од 4-6 месеци) за да започнат промените во пубертетот.
- Девојките може да добијат ниски дози на естрогени во период од 4-6 месеци за да започнат со развојот на градите.
По завршувањето на третманот, хормоните на тинејџерот обично го преземаат процесот за да го завршат процесот на пубертет. Ако не го сторат тоа, лекарот ќе разговара за долгорочна замена на полови хормони.
Справување со одложен пубертет
Може да биде тешко да ги гледате вашите пријатели како растат и се развиваат кога истото не ви се случува и вам. Можеби се чувствувате како никогаш да нема да ги стигнете. Дури и кога докторот или вашите родители ве уверуваат дека работите ќе бидат во ред, тешко е да чекате нешто што може да влијае на тоа како се чувствувате.
Ако се чувствувате депресивно или имате училишни или други проблеми, разговарајте со вашата мајка или тато, вашиот лекар или со друг возрасен доверлив за да најдете советник или терапевт со кој можете да разговарате. Тие можат да ви помогнат да ги средите вашите чувства и да ви предложат начини како да се справите со нив.
Задоцнетиот или одложен пубертет може да биде тежок за прифаќање и справување. Но, тоа е проблем што обично се решава. Побарајте помош ако имате какви било грижи за вашиот развој. (Kids Health)
